ارائه خدمات مددکاری اجتماعی در حوادث، ضرورتی اجتناب‌ناپذیر است در ابتدا وظیفه خود می‌دانم از طرف جامعه مددکاری اجتماعی ایران عزیز اسلامی، شهادت همکاران فداکار و مهربان آتش‌نشانی را که با گذشتن از جان خود در حادثه آتش‌سوزی ساختمان پلاسکوی تهران بار دیگر نشان دادند که در مسئولیت‌پذیری در قبال مردم و ترویج مهربانی اجتماعی از پیشگامان در کشور هستند به خانواده‌های محترم آنان و همکاران ارجمند‌شان و خانواده‌های سایر بازماندگان تسلیت بگویم.
یکی از موضوعاتی که جوامع مختلف با آن مواجه می‌شوند موضوع سوانح و حوادث طبیعی و غیرطبیعی است. کشور ما نیز از این قاعده مستثنی نبوده و نخواهد بود. از جمله این حوادث می‌توان به زلزله، سیل، آتش‌سوزی و… اشاره کرد. با توجه با پیامد‌های مختلفی که وقوع چنین حوادثی از خود بر جای می‌گذارد ضروری است دولت‌ها تمهیدات لازم را برای ارائه خدمات در چنین شرایطی فراهم کنند. با توجه به حادثه آتش‌سوزی و تخریب ساختمان پلاسکو در تهران علاوه بر اطفای حریق و آوار‌برداری و ارائه خدمات درمانی که از اقدامات اولیه در چنین شرایطی محسوب می‌شوند، توجه به ارائه حمایت‌های روانی و اجتماعی، حداقل برای گروه‌های زیر ضروری به نظر می‌رسد:
* خانواده‌های شهدای آتش‌نشان وسایر بازماندگان
*گروه‌های امدادگر حاضر در این حادثه اعم از آتش‌نشانان، امدادگران جمعیت هلال احمر، همکاران شهرداری تهران، نیرو‌های انتظامی، اورژانس پزشکی، اورژانس اجتماعی، اصحاب رسانه، مسئولان مرتبط و…..و خانواده‌های این افراد.
* کسانی که در این حادثه خسارت مالی دیده‌اند
* افکار عمومی(مردم)
بدون شک در این زمینه مددکاران اجتماعی و روانشناسان شاغل در نهادهای مرتبط و انجمن‌ها و بخش‌های خصوصی بهترین گزینه برای ارائه این نوع خدمات هستند.
البته منابع حمایت اجتماعی دارای طیف گسترده‌ای هستند که برحسب اهمیت و درجه نزدیکی اولویت‌بندی می‌شوند. این طیف گسترده شامل تمام افرادی است که فرد را به گونه‌ای می‌پذیرند و برای رفع مشکلاتش یاری رسانده و مورد حمایت قرار می‌دهند از نقش مسئولین، دوستان، همکاران، خانواده‌ها و بستگان نیز نباید غافل بود. حمایت اجتماعی یکی از تعیین‌کننده‌های اجتماعی واسطه‌ای است که در جهت تحقق نیازهای واقعی و عاطفی افراد کمک‌کننده است. تعلق به شبکه اجتماعی و الزامات متقابل آن و برخورداری از حمایت اجتماعی موجب می‌شود تا افراد احساس ارزشمند بودن، عشق، محبت، توجه و احترام کنند که این امر تأثیر حفاظتی قوی بر سلامت و بازتوانی افراد پس از حوادث دارند. این حمایت‌ها انواع مختلفی دارند که عبارتند از:
1- حمایت عاطفی: فرد از نظر عاطفی مورد محبت و توجه دیگران قرار می‌گیرد
2 – حمایت مادی: به تهیه و تدارک کمک‌های مالی و خدمات مورد نیاز فرد اطلاق می‌شود
3- حمایت اطلاعاتی: فرد در اثر ارتباط با دیگران اطاعات بیشتری در پیرامون یک موضوع کسب کرده و آگاهی او بیشتر می‌شود
4- حمایت ارزیابی کننده: کسب اطلاعاتی خاص که بر آن اساس فرد از دیگران بازخورد دریافت کرده و بتواند خود را مورد ارزیابی قرار دهد.
وقوع این حادثه موجب شده تا یک بار دیگر ضعف برنامه‌ریزی عملیاتی در حوزه حمایت‌های اجتماعی در سوانح و حوادث خود را بیش از پیش نمایان کنند. ارائه حمایت‌های اجتماعی به افراد و مردم و همه گروه‌هایی که نیاز به این نوع حمایت‌های روانی اجتماعی دارند موجب خواهد شد تا افراد راحت‌تر با این واقعیت کنار بیایند و در واقع بازتوانی اجتماعی این افراد بهتر انجام شود که می‌تواند اطمینان بیشتری برای آنان ایجاد کند. در این مدت همه از فداکاری‌های آتش‌نشانان گفتند که باید هم گفته می‌شد و این افراد نشان دادند که مسئولیت‌پذیری بالایی دارند که همیشه نام و یاد‌شان به خاطر این از جان گذشتگی در جامعه ماندگار خواهد شد و به‌عنوان یک شهروند ومددکار اجتماعی جلوی این همه فداکاری‌ها سر تعظیم فرود می‌آورم. اما فراموش نکنیم در کنار این افراد حتماً باید به کسانی که خسارات مالی دیده‌اند هم توجه شود.فراموش نکنیم وقوع این حادثه بر اثر غفلت، ناکارآمدی قوانین برای نظارت اثر بخش، ضعف مدیریت ساختمان و هر چه که بوده ولی امروزه تعداد زیادی از شهرواندن این کشور با مشکلی مواجه شدند که اگر خود و خانواده‌‌شان از نظر اجتماعی بازتوان نشوند مشکلات آنها برای فعالیت مجدد اقتصادی با مشکل جدی‌تر مواجه خواهد شد.خیلی از این افراد بیشتر دارایی خود را برای شب عید سرمایه‌گذاری کرده بودند و امروز با مشکل پرداخت چک‌ها و بدهی به طلبکاران فشار روانی اجتماعی را بر آنان بیشتر خواهد کرد. علاوه بر این افراد، کسانی که در این حادثه همکاران‌شان را از دست دادند هم نیاز به بازتوانی اجتماعی و روانی دارند. این آخرین حادثه نخواهد بود لذا به این افراد متخصص و فداکار در شرایط دیگر هم نیاز داریم که بازتوانی اجتماعی می‌تواند در تحقق این مهم، کمک کند.این نوع خدمات ضمن اطمینان بخشی، امنیت روانی اجتماعی را نیز در جامعه افزایش خواهد داد و اضطراب و نگرانی‌ها و استرس‌ها را در مردم کمتر خواهد کرد. سلامت روانی – اجتماعی بیش از پیش تهدید نخواهد شد و امیدواری اجتماعی را افزایش خواهد داد.
ارائه اطلاعات درست و بموقع به مردم می‌تواند نگرانی‌های اجتماعی افکار عمومی را کم کند.شاید ارسال اطلاعات نادرست و نگران کننده از طرق مختلف از جمله شبکه‌های اجتماعی فشار‌های وارده بر مردم را بیشتر کرده بود.لذا برای افکار عمومی هم ارائه اطلاعات درست می‌تواند یک فرصت باشد تا استرس‌های کمتری را تجربه کنند.انجمن مددکاران اجتماعی ایران آمادگی خود را برای ارائه خدمات اجتماعی برای همه افراد درگیر این حادثه به مسئولان مرتبط اعلام کرده و می‌کند تا متناسب با شرایط هر یک از افراد بتواند راهکارهای مناسب در این حوزه ارائه کند.
سید حسن موسوی چلک | رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران
منبع: روزنامه ایران
