اجتماعی شدن از طریق فعالیت بدنی: نقش متفاوت پدر و مادر

اجتماعی شدن از طریق فعالیت بدنی: نقش متفاوت پدر و مادر
نویسنده: دکتر مریم نزاکت الحسینی؛ دانشیار گروه رفتار حرکتی دانشکده علوم ورزشی دانشگاه اصفهان

فعالیت بدنی یکی از عوامل مهم در ارتقا سبک زندگی سالم در کودکان است. علاوه بر سلامت بدنی، فعالیت بدنی منظم دارای آثار سودمند اجتماعی و روانشناختی نیز می باشد. بنابراین جای تعجب نیست که چرا سیاست گذاران بر روی افزایش سطح فعالیت بدنی و عوامل موثر بر آن هدف گذاری می کنند. هر چند سودمندی فعالیت بدنی به خوبی مشخص شده است، با این حال مشارکت در  فعالیت های بدنی به طور چشمگیری از سن نه سال تا پانزده سالگی رو به کاهش است. محققان تاکید دارند که اگر این روند نزولی ادامه پیدا کند، شاهد مشکلات زیادی در حوزه های بهداشت و سلامت، اجتماعی و اقتصادی خواهیم بود.

علت عدم مشارکت کودکان و نوجوانان در فعالیت بدنی را باید در دوران کودکی جستجو کرد زمانی که وابستگی و ارتباطات بین کودک و والدین شروع می شود و عادت های خانواده شکل داده می شوند. طبق نظر محققان کاهش مشارکت در فعالیت بدنی می تواند به دلیل کاهش انگیزه کودک، و عدم دریافت تشویق و حمایت از سوی والدین باشد. به عنوان مثال والدینی که بیش از اندازه نگران ایمنی کودکان هستند، معمولا کمتر آن ها را تشویق به مشارکت در فعالیت های بدنی می کنند و ترجیح می دهند کودک زمان کمتری را صرف فعالیت بدنی کند. لذا دامنه فعالیت کودک را محدود می کنند و تنها اجازه انجام فعالیت هایی را می دهند که به طور کامل تحت نظارت خودشان باشد.

بدون شک میزان مشارکت والدین در فعالیت بدنی یک عامل برانگیزاننده قوی جهت شرکت در فعالیت بدنی است اما مقدار این اثرگذاری وابسته به کیفیت ارتباط والد و کودک دارد که معمولا در سال های اولیه زندگی شکل می گیرد. اگر نوع وابستگی و ارتباط والد-کودک ایمن باشد، کودک از سبک زندگی فعال والدین خود استقبال می کند و مشارکت والدین در فعالیت بدنی عامل مثبت و اثرگذاری خواهد بود.

برخی از تحقیقات نقش پدر و مادر در اجتماعی شدن از طریق ورزش را به طور مستقل بررسی کرده اند. نتایج تحقیقات نشان می دهد که نقش مادر بیشتر عاطفی و دلگرم کننده است و در مراحل اولیه کودکی چشم گیرتر می باشد. ولی در مورد پدر موضوع به شکل دیگری مطرح است. تحقیقات نشان می دهند با افزایش سن کودک نقش پدر در مشارکت ورزشی کودک پررنگ تر می شود. میزان اثرگذاری پدر بستگی به مقدار مشارکت خود او در فعالیت بدنی، حمایت او از کودک و دانش و آگاهی او نسبت به موضوعات ورزشی دارد. در واقع پدر می تواند نقش یک مدل فعال وآگاه و یک حمایت گر قوی را بازی کند. شایان ذکر است اثرگذاری پدر تنها مربوط به پسران نمی شود بلکه در مورد دختران هم صادق است و در بسیاری از تحقیقات به نقش پررنگ تر پدر در مقایسه با مادر در مشارکت ورزشی کودکان و نوجوانان دختر اشاره شده است.

توضیحات بیشتر در خصوص اثرگذاری افراد مهم بر مشارکت ورزشی کودک از طریق شرکت در فعالیت های بدنی و پذیرش نقش اجتماعیشان را در یادداشت بعدی مطالعه بفرمایید. این نوشته، ششمین یادداشت از مجموعه یادداشت هایی است که در خصوص ارتباط رشد حرکتی و کفایت و توانش اجتماعی کودکان و نوجوانان دنبال می کنیم.

منابع:

Blackshear, T. B. (2019). Fathers–an untapped resource for increasing physical activity among African American girls. Montenegrin Journal of Sports Science and Medicine, ۸(۱), ۲۳-۲۸

Lisinskiene, A., & Juskeliene, V. (2019). Links between adolescents’ engagement in physical activity and their attachment to mothers, fathers, and peers. International journal of environmental research and public health, ۱۶(۵), ۸۶۶

Wilson, S. G., Wilson, M. J., & Baker, J. (2019). Parental sport achievement and the development of athlete expertise. European journal of sport science, ۱۹(۵), ۶۶۱-۶۷۰

Morgan, P. J., Young, M. D., Barnes, A. T., Eather, N., Pollock, E. R., & Lubans, D. R. (2019). Engaging fathers to increase physical activity in girls: the “dads and daughters exercising and empowered”(DADEE) randomized controlled trial. Annals of Behavioral Medicine, ۵۳(۱), ۳۹-۵۲