فهرست عناوین مطلب
سیر تاریخی توسعه مددکاری اجتماعی در چین
در دهه ۱۹۲۰ آموزش مددکاری اجتماعی در تعداد اندکی از دانشگاههای چین مانند دانشگاه نانجیینگ گسترش یافته بود. در میانه جنبش های سیاسی دهه های ۵۰ و ۶۰، جامعه شناسی و مددکاری اجتماعی به عنوان رشته های دانشگاهی از برنامه درسی دانشگاهها حذف شد. هنگامی که دولت درهای سیاست را در سال ۱۹۷۸ باز گذاشت، آموزش جامعه شناسی مجدداً از سر گرفته شد و مسیر ورود مددکاری اجتماعی به آموزش عالی فراهم شد. دانشگاه پکن، دانشگاه چین و وزارت امور مدنی در پکن کاوش و بررسی خود را بر آموزش مددکاری اجتماعی متمرکز ساختند. در سال ۱۹۸۸ آموزش رسمی مددکاری اجتماعی در برنامه دانشگاهها مورد تأیید قرار گرفت. وزارت امور مدنی در سال ۱۹۸۷ اقدام به راه اندازی «مرکز تحقیقات آموزش مددکاری اجتماعی» کرد و انجمن مددکاران اجتماعی چین در سال ۱۹۹۱ تأسیس شد. آموزش مددکاران اجتماعی در انجمن چین در سال ۱۹۴۴ تقویت شد و جایگاهی برای آموزش دهندگان مددکاری اجتماعی فراهم کرد تا با شبکه همتایان خود در کشورها و مناطق دیگر، برگزاری دوره های آموزشی کوتاه مدت، کنفرانسها و همکاری در حیطه پژوهشهای مختلف مرتبط گردند. آموزش مددکاری اجتماعی زمانی که وزارت آموزش محدودیتهایی را با حذف برخی از برنامه های دانشگاهی در نظر گرفت، یک بار دیگر در معرض خطر واقع شد. اما با پیگیری گروههای فشار در سال ۱۹۹۸ وزارت آموزش توافق کرد که وضعیت مددکاری اجتماعی در دانشگاهها را از حالت «توسعه کنترل شده» به «توسعه آزاد و انعطاف پذیر» تغییر دهد. در سال ۲۰۰۶ بیش از ۲۰۰ مؤسسه در سراسر چین به ارائه آموزشهای مددکاری اجتماعی در سطوح مختلف پرداختند و انتظار می رود تعداد این مؤسسات همچنان افزایش یابد.
اصلاح مُدلهای ارائه خدمات
وزارت امور مدنی و سایر ارائه دهندگان خدمات اجتماعی همچون فدراسیون زنان چین، اتحادیه های کارگری چین، لیگ جوانان کمونیست چین و انجمن معلولین چین، به ارائه خدمات امدادرسانی، خانه سالمندان و رفاه کودکان معلول و مراکز توانبخشی معلولین، خدمات اجتماعی خود را افزایش دادند. ارائه خدمات در سازمانهای دولتی و خصوصی و توسط کارکنان سازمانها که هیچ نوع تجربه آموزش در خدمات اجتماعی را نداشتند، ارائه می شد و دولت بازوی اجرایی تمام نهادهای دولتی بود و در حفظ شبکه های اجتماعی، اجرای سیاستهای دولت مرکزی، آموزش و سایر فعالیتها نقش اصلی را بر عهده داشت.
مُدرنیته عامل مهمی در ایجاد اصلاحات بود و ایجاد انقلاب و دگرگونی در مُدل خدمات اجتماعی از وزارت امور مدنی آغاز شد. مفهوم خدمات اجتماعی که با رویکرد اجتماع محور و با هدف تأمین نیازهای رفاهی مردم ایجاد شد، توسط وزارت امور مدنی در سال ۱۹۸۶ ارتقا یافت. اوایل خدمات اجتماعی به صورت همه جانبه ارائه می شد و دربردارنده تمام نیازهای زندگی روزمره، اطلاع رسانی و آگاهسازی، کنترل موالید، مراقبت از سالمندان و معلولان بود. در سال ۱۹۹۳ در یک خط مشی اصلاح شده، خدمات اجتماعی به عنوان «رفاه و خدمات اجتماعی گوناگون برای نیازهای زندگی روزمره در دو بُعد جسمانی و روانی تعریف شد. پروژه های آزمایشی مختلف به منظور بهبود کیفیت خدمات مورد آزمایش و بررسی قرار گرفتند به عنوان مثال اجرای پروژه مراکز اجتماعی سالمندان مورد توجه قرار گرفت و هم در نواحی شهری و روستایی، محلهای خاصی برای افراد به منظور برگزاری فعالیتهای اجتماعی مختلف در نظر گرفته شد.
موضوع های اساسی در آموزش مددکاری اجتماعی
در روند توسعه، مسائل بسیاری وجود دارد که گاه غفلت از آن مشکلات گسترده ای را موجب می شود. موضوع اساسی در آموزش مددکاری اجتماعی در چین، در مرحله نخست شامل تأیید مبانی نظری و شیوه های اقدام مناسب و مرحله دوم استانداردسازی طرح برنامه درسی، آموزش و یادگیری است. سپس در مرحله سوم به چگونگی انتقال آموزش به محیط کاری و ایجاد انگیزه در مددکاران اجتماعی و ارتقای آنان به سمت حرفه ای شدن پرداخته شد. تمامی این مرداحل در فرآیند توسعه مددکاری اجتماعی از اهمیت قابل توجهی برخودار است.
تعریف مددکاری اجتماعی و ارزشهای اساسی در آموزش آن
تقریبا بعد از گذر دو دهه فعالیت مددکاری اجتماعی مفید بودن این حرفه در ایجاد تعادل و هماهنگی در ساختار جامعه، آشکار شد. از منظر وانگ سیبین (۲۰۰۶) دو گروه از مددکاران اجتماعی وجود دارند. گروه نخست در سازمانهای رفاهی اشتغال دارند و به امید پیشرفت شغلی از درجه عمومی به درجه تخصصی هستند. دسته دیگر کسانی هستند که در دانشگاهها در حال تحصیل و در جستجوی کار هستند. انجمن مددکاری اجتماعی چین، مددکاری اجتماعی را چنین تعریف کرده است: «حرفه ای که از طریق کار فردی، گروهی و جامعه ای به افراد کمک میکند تا به خود یاری رسانند». با این حال هیچ گونه بحث عمیقی در مورد چگونگی کاربرد نظریه ها و مُدلهای اقدام مددکاری اجتماعی که می تواند در بافت اجتماعی و سیاسی چین و با وجود نابرابری های گسترده منطقه ای وجود ندارد. ارزشهای اساسی در مددکاری اجتماعی چین مبنی بر : مددجو محوری، احترام به حقوق فردی و تفاوتها، برابری و عدالت اجتماعی است.
آموزش و یادگیری مددکاری اجتماعی
یادگیری مبانی نظری در سطوح دانشگاهی نسبت به یادگیری مهارتهای حرفه ای از میزان بالاتری از اهمیت قرار دارد. اگر چه انجمن مددکاری اجتماعی نیاز به ۴۰۰ ساعت کار میدانی را در اساسنامه خود تعیین کرده است اما الزام مشخصی که چگونگی و ماهیت کار میدانی را تعیین کند، وجود ندارد. آموزش عالی به جای تأکید بر کیفیت، تمرکز بر آموزش نظری را جایگزین مهارتهای حرفه ای ساخته است و ادغام تئوری و عمل را نادیده گرفته است. از دیدگاه تعدادی از دانشگاهها آموزش نظری بدون مهارت حرفه ای رویکرد صحیحی نیست و فقدان نیروهای آموزش دیده با تجربه عملی، محدودیتی جدی در آموزش مهارت های حرفه ای به دانشجویان است. درک نامناسب از الزامات مددکاری اجتماعی و نیز سازمانهای ارائه دهنده خدمات، آموزش مددکاری اجتماعی را برای آموزش دهندگان دشوار ساخته است.
چالشها و آینده مددکاری اجتماعی در چین
با وجود نقاط ضعفی که در آموزش مددکاری اجتماعی، کمبود منابع تخصصی، فقدان نیروی ماهر و متخصص، ضعف گسترده سازمانهای مردم نهاد، وجود تعارضات ارزشی میان مددکاران اجتماعی، سازمانهای رفاهی و بورورکراسی دولتی، مددکاری اجتماعی در چین در حال توسعه است، به ویژه با اتخاذ سیاستهای جدید دولتی زمینه واگذاری قدرت به مددکاری و گسترش خدمات رفاهی فراهم شده است. آینده مددکاری اجتماعی در چین وابستگی بسیاری به اقدامات دولت در مسیر تخصصی ساختن این حرفه دارد و مفهوم مشارکت و همکاری به معنی خاص آن به فعالیتهای میدانی ورود پیدا کرده است. با حمایتهای گسترده دولت و افزایش مشارکت سازمانهای محلی و مردم نهاد، امید می رود رویکردهای مناسب آموزش و اقدام با توجه به بافت اجتماعی چین با سرعت هر چه بیشتر توسعه یابد.
Reference
- Koon-chui Law, A. Xia Gu, J (2008). Social Work Education in Mainland China
Development and Issues. Asian Social Work and Policy Review 2: 1–۱۲
گردآوری و ترجمه: کبری واعظی؛ عضو کارگروه روابط بین الملل وبسایت مددکاران اجتماعی ایرانیان
کارگروه تخصصی مددکاری اجتماعی
