کمک به کودکان با تجربه جداییِ آسیب زا و غم و اندوهِ پس از حادثه مرتبط با کوید ۱۹
"یادداشت اختصاصی" گردآورنده: مینا دشتبالی؛ مددکار اجتماعی کودک و نوجوان
در حال حاضر دنیا با همه گیری ویروس کرونا مواجه است. شیوع این ویروس و همه گیری آن در دنیا منجر به جداسازی هزاران کودک از یکی از اعضای خانواده خود شده است که با قرنطینه و یا بستری شدن در بیمارستان به علت مثبت بودن تست کرونا صورت گرفته است و یا اینکه کودک به این علت از مراقبین و یا یکی از والدین خود جدا شده است که شغل پدر یا مادر او در حوزه مشاغل درمانی مهم و ضروری مبارزه با این ویروس می باشد. برای بسیاری از کودکان این جداسازی منجر به استرس و عکس العمل های آسیب زا شده است. اگر یکی از مراقبین کودک که به دلایلی از او جدا شده است بر اثر ابتلا به ویروس کرونا جان خود را از دست بدهد کودک ممکن است تجربه اندوه آسیب زای ناشی از یک حادثه طبیعی را داشته باشد که در آن حتی فرصت خداحافظی و حتی برگزاری مراسم مذهبی و یا تشییع جنازه را هم ندارد. باید توجه داشت که ما با همه گیری ویروسی مواجه هستیم که بسیاری از ابعاد اجتماعی، روحی و روانی زندگی بشر و به تبع آن زندگی کودکان را تحت تأثیر قرار داده است. جدا شدن کودکان از والدینی که یا تست کرونای آنها مثبت شده است و یا اینکه به علت داشتن مشاغل درمانی باید در این دوران آماده به خدمت باشند، استرس ها، ترس ها و غم و اندوه زیادی به کودکان تحمیل خواهد کرد. این نوشته برای مراقبین کودک، مددکاران اجتماعی و بزرگسالانی است که در دوران جدایی های آسیب زا و غم و اندوه ناشی از ویروس کرونا از کودکان حمایت می کنند.
در چنین شرایطی بهترین رویکرد در پاسخ به احساسات و نگرانی های کودکان در ارتباط با شرایط شیوع ویروس کرونا و جدا شدن کودکان از مراقبین و یا والدینشان چیست؟ اینگونه مداخلات که در ادامه توضیح داده خواهد شد به وسیله مددکاران و یا حتی یکی از والدین و یا مراقبین کودک قابل استفاده است و هدف از آنها مراقبت بیشتر از کودک در شرایطی است که به علت همه گیری و شیوع ویروس کرونا از والدین خود جدا شده و یا به غم و اندوه ناشی از آسیب های این ویروس دچار شده است. در ادامه مسائل ناشی از این مشکل برشمرده و راهکارهایی توصیه می گردد.
در چنین شرایطی کودکان احساسات گنگ و مبهمی دارند و یا در شناسایی احساسات خود ناتوان هستند.
“با کودکان صحبت کنید و تصدیق کنید که اشکالی ندارد که فرد در چنین شرایطی احساس تنهایی، غم، صدمه و آسیب دیدن و عصبانیت دارد. و باید در مورد این احساسات صحبت کند. همچنین به کودکان آموزش دهید که توانایی شناسایی احساسات خود را داشته باشند و بتوانند به احساسات خود برچسب بزنند و با کلمات آنها را توصیف کنند و در مورد آنها صحبت کنند”.
وقتی یکی از افراد خانواده در قرنطینه قرار میگیرد و یا در بیمارستان بستری می شود کودکان دچار ترس می شوند و این دقیقاً به خاطر عدم آگاهی آنها از رخدادهای پیرامون است.
“برای کودکان توضیح دهید که ایزوله کردن والدین یا یکی از اعضای خانواده او به چه دلیل است. توضیح دهید که این کار نه تنها مراقبت از کودک است بلکه به بازیابی سلامت فرد بیمار می انجامد و خدمات بهداشتی لازم سریع تر به او داده خواهد شد. برای کودکان توضیح دهید که این کار همچنین به قصد مراقبت از کودک انجام میشود و همچنین به کودک کمک کنید تا راههایی برای برقراری ارتباط با والدین یا مراقبین خود که از او جدا شده اند پیدا کند. به او پیشنهاد دهید که تلفن، پیام و یا ارسال کارت یا نامه، راههای خوبی هستند و از او بخواهید به شما بگوید که کدام راه باعث دلگرمی بیشتراو خواهد بود؟
وقتی والدین یا یکی از مراقبان کودک پرستار یا پزشک است و یا در بخش اورژانس مشغول به کار است، کودک با ترس بیماری و یا مرگ والدین یا مراقبین خود از طریق ویروس کرونا مواجه است.
“برای کودکان توضیح دهید که مراقبین سلامت و کسانی که در خط مقدم مبازره با این بیماری خدمت می کنند آموزش های لازم برای مراقبت از خود را دیده اند و می دانند که چگونه در محل کار خود در امنیت بمانند. همچنین برای کودکان توضیح دهید که اگر والدین آنها مجبور هستند دوره ای طولانی را در بیمارستان خدمت کنند و کودکان نمی توانند آنها را ببینند راههای برقراری ارتباط برای آنها وجود دارد و آنها می توانند برای اطمینان از سلامت والدین خود با آنها تماس داشته باشند. همچنین برای کودکان توضیح دهید که شغل والدین آنها تا چه حد مهم و برای حفظ جان مردم ضروری است”
کودکانی که به علت شیوع ویروس کرونا و ابتلای والدین خود به این ویروس از آنها جدا شده اند غمگین خواهند شد و دائما فکر می کنند که والدین آنها در شرایط ابتلا به بیماری بسیار تنها هستند.
“به این کودکان اطمینان دهید که والدینشان برای آنها آرزوی سلامتی دارند بنابراین از حضور آنها در محیط آلوده بیمارستان جلوگیری می کنند. به کودکان توضیح دهید که با وجود کادر درمانی مهربان و دلسوز والدین آنها تنها نیستند. به این کودکان کمک کنید تا از طریق تلفن، پیام، ارتباط ویدئویی، ارسال کارت و نقاشی، دعا کردن، موسیقی و در صورت امکان تماس آنلاین با والدین خود در ارتباط باشند.
کودکانی که والدینشان به ویروس کرونا آلوده و در بیمارستان بستری شده است هر لحظه با ترس مرگ والدین خود مواجه هستند.
“اطلاعات صحیح و منطبق با واقعیت در مورد ویروس کرونا و وضعیت والدین کودک به او بدهید اما دقت داشته باشید که موضوعات را با کلمات و جملاتی عنوان کنید که مناسب سن کودک باشد و او قدرت درک آنهارا داشته باشد. برای این کودکان توضیح دهید که در بین مبتلایان افراد بسیاری بهبود پیدا کرده و به خانه بازگشته اند. اگر وضعیت جسمی والدین مناسب نیست به شیوه های صحیح حقیقت را با کودکان در میان بگذارید و به آنها کمک کنید تا بهترین راه را برای خداحافظی پیدا کنند.”
زمانی که وضعیت والدین یا مراقبین کودک در بیمارستان وخیم گزارش می شود آنها از اینکه والدینشان از دنیا بروند و در تنهایی بمیرند غمگین می شوند و یا از اینکه آنها را نمیبینند می ترسند.
“برای کودکان توضیح دهید که با وجود مراقبین سلامت و پرستاران والدین آنها تنها نیستند. همچنین در صورتی که یکی از مراقبین این کودکان بر اثر ابتلا به ویروس کرونا جان خود را از دست داد به عنوان یک بزرگسال و مراقب یا مددکار اجتماعی به دنبال راهی برای خداحافظی کودک از راه دور باشید”.
کودکانی که والدین یا مراقبین خود را بر اثر ابتلا به بیماری کرونا از دست داده اند غمگین و عصبانی هستند زیرا که نتوانسته اند برای والدین خود مراسمی داشته باشند، آنها را در آغوش بکشند و یا از آنها خداحافظی کنند. این کودکان حتی از همدلی دوستان و فامیل هم بی نصیب هستند.
“در کنار این کودکان باشید و از آنها بخواهید که که احساسات و خاطرات خود را با شما در میان بگذارند و در مورد آنها با شما صحبت کنند. برای کودکان توضیح دهید که بعد از پایان همه گیری ویروس کرونا می توانند مراسمی را با حضور دوستان و فامیل خود برگزار کنند که مایه دلگرمی و زنده نگه داشتن یاد پدر یا مادرشان باشد. به کودکان کمک کنید تا خاطرات و عکسهای زمانهای مثبت و خاطره انگیز با والدین خود را مرور کنند. برای این کودکان توضیح دهید که والدین آنها و یا عزیزی که بر اثرابتلا به این ویروس جان خود را از دست داده است، می دانسته که تا چه اندازه در قلب آن کودک دوست داشتنی است. به کودکان بعد از فوت یکی از والدین یا مراقبین خود در چنین شرایطی کمک کنید تا مراحل سوگواری را پشت سر بگذارند.
در شرایط شیوع ویروس کرونا پیگیری و شنیدن و دیدن اخبار می تواند برای کودکانی که با ابتلای والدین خود مواجه هستند بسیار مضر باشد و اضطراب، استرس و ترس از مرگ عزیزان و والدینشان را افزایش دهد. همچنین در معرض شایعات قرار گرفتن نیز برای این کودکان مضر و با افزایش استرس همراه خواهد بود.
“با کودکان صحبت کنید که برای استفاده از اینترنت و فضای مجازی، چه محدویت هایی دارند و یا اینکه مجاز هستند چه چیزهایی را ببینند و در این مورد برای آنها توضیح دهید که علت این محدودیت ها چیست. به کودکان آموزش دهید که برای اطلاع از این بیماری باید منابع موثق و قابل اعتمادی را دنبال کنند، واقعیت ها را بدانند و به شایعات و اطلاعات غلط اهمیت ندهند. در مورد اطلاعات غلط بیماری کرونا برای آنها توضیح دهید. همراه با این کودکان شستن دستها و شیوههای مراقبتی را مرور کنید و آموزش دهید.
برای اغلب این کودکان ماندن در خانه بسیار سخت است وقتی که از بیماری والدین یا مراقبین خود مطلع هستند و یا ترس از مرگ آنها بر اثر ابتلا به ویروس کرونا را دارند.
“به عنوان مددکار اجتماعی و یا یک بزرگسال در مواجه با این کودکان باید بدانید که حضور کودکان در خانه و دیدن اشیاء، و یا چیزهایی که متعلق به والدین و یا مراقبین آنها است به کودکان یادآوری می کند که والدین یا مراقبین آنها در بیمارستان بستری و بیمار هستند و یا اینکه ممکن است جان باخته و هرگز به خانه باز نگردند، از سویی کودک نیز نمی تواند خانه را ترک کند چون در وضعیت قرنطینه خانگی و خطر شیوع ویروس کرونا قرار دارد. در چنین شرایطی باید به کودک کمک شود تا فعالیت هایی را در خانه انجام دهد که به بهتر شدن احساسات او و کاهش استرس او کمک کند. خواندن کتاب، ورزش کردن، ارتباط مجازی با دوستان، نقاشی کشیدن، بازیهای متفاوت، یوگا و انجام تکالیف برخی از این موارد هستند.
کودکانی که با ابتلای والدین و مراقبین خود به ویروس کرونا مواجه هستند دچار ترس و اضطراب ابتلای به این بیماری خواهند بود.
“با کودکان در ارتباط با ترسها و اضطرابهایشان صحبت کنید. به آنها بگویید که شیوه های مراقبت در مقابل ویروس کرونا چیست و این ویروس چگونه منتقل خواهد شد. همچنین به آنها توضیح دهید بسیاری افرادی که به این ویروس مبتلا شده اند، به ویژه کودکان بهبود یافته اند. به این کودکان کمک کنید تا آرامش خود را بدست آورده و آن را حفظ کنند”.
کودکانی که با ابتلای والدین خود به ویروس کرونا مواجه هستند ممکن است خاطرات لحظه هایی که از والدینشان جدا شده اند را دائما مرور کنند و یا دارای حجم زیادی از افکار ناراحت کننده و اضطراب باشند به طوری که از شدت ناراحتی تمام تجربیات تلخ گذشته، از دست دادن ها، ناراحتیها و روزهای تلخ در زندگی را در ذهنشان مرور و یادآوری کنند.
“برای این کودکان همواره در دسترس باشید. آنها به حضور یک بزرگسال که دارای امنیت است و یا مددکاری که همواره در دسترس باشد نیاز دارند. به این کودکان یادآور شوید که این دسته افکار بعد از یک حادثه تلخ و تجربه بد طبیعی هستند اما باید کنترل شوند و آنها باید در مورد احساسات و افکار خود صحبت کنند. در چنین شرایطی دائما به کودکان یادآور شوید که در امنیت هستند و شما در کنار آنها خواهید بود. همچنین با ارائه تمرین هایی برای آرامش ذهن و بدن به این کودکان کمک کنید تا افکار ناراحت کننده و استرس را از خود دور کنند”.
فاصله اجتماعی برای کودکان بسیار سخت است و گاهی منبع استرس و اضطراب می گردد و یا فاصله گرفتن از افکار ناراحت کننده و اضطراب آور را سخت می کند و باعث می شود تا کودکان برای مقابله با استرس دچار مشکل شوند.
“به کودکان کمک کنید تا با دوستان، فامیل و کسانی که آنها را حمایت می کنند ارتباط مجازی از طریق تلفن و به صورت دیداری و ویدئویی داشته باشند. به کودکان آموزش دهید که در صورت وجود هرگونه افکار ناراحت کننده به فعالیت های فیزیکی و تفریحی در خانه مشغول شوند. باید دقت داشت که مشغولیت فکری برای کودکان و آموزش به سرگرم کردن ذهن و فکر به فعالیت های مثبت و سالم، بسیار مهم است. به کودکان آموزش دهید که حتی در شرایط اضطراب و افکار ناراحت کننده نیز باید به روال سابق غذا خوردن، خوابیدن و فعالیتهای مثبت را ادامه دهند”.
