با توجه به اینکه یکی از ابعاد کاری اصلیِ بسیاری از کلینیک های مددکاری اجتماعی در سطح کشور، کار با پرونده های امدادبگیران بهزیستی تحت عنوان شبه خانواده می باشد لذا بر حسب رسالت رسانه ایِ این مجموعه رسانه ای مددکاری اجتماعی ایران، مصاحبه ای با مدیرکل دفتر امور کودکان و نوجوانان سازمان بهزیستی کشور جناب آقای دکتر محمد نفریه ترتیب داده شد که در ادامه خواهید خواند.
=======================
*** ضمن سلام و عرض ادب و احترام؛ با توجه به اینکه یکی از ابعاد فعالیتی بسیاری از مراکز مددکاری اجتماعی فعال در سطح کشور کار با بخش شبه خانواده و فرزندان امدادبگیر می باشد و این فعالیتها طی سالهای اخیر به شکل روتین در قالب ارائه خدمات تخصصی مددکاری اجتماعی و مشاوره و بازدید از منزل و … ارائه می گردد، سوال اینجاست که چگونه می شود این خدمات را به سمت و سوی توانمندسازی این فرزندان توسط مراکز مددکاری اجتماعی سوق داد؟
بنده هم سلام عرض می کنم، در خصوص سوال شما اینطور باید شروع کنم که در چندین سال قبل کلیه خدمات توسط سازمان بهزیستی ارائه می شد، که به مرور با توجه به ظرفیت های سازمان در بخش غیردولتی و خصوصی طی انعقاد تفاهم نامه این بخش از فعالیتها به کلینیک ها و موسسات دارای مددکار اجتماعی دوره دیده مجرب در این زمینه واگذار شد که بالغ بر تعداد ۱۴۰۰۰ پرونده شبه خانواده به کلینیک های مددکاری اجتماعی و موسسات خیریه (در شهرهایی که فاقد کلینیک بوده اند) واگذار گردید که در این زمینه طرحی پیش بینی شد که در آن ارائه خدمات تخصصی در کلیه ابعاد اشتغال، تحصیل، ازدواج و مجموعاً توانمندسازی فرزندان شبه خانواده لحاظ گردید که توسط این مراکز در حال حاضر به این بخش از جامعه هدف سازمان ارائه می شود
*** انتظار سازمان بهزیستی کشور از کلینیک های مددکاری اجتماعی در این جنبه از همکاری های فی مابین چیست؟ دفتر تحت مدیریت شما بعنوان طرف مقابل همکاری با کلینیک های مددکاری اجتماعی چه انتظاراتی از کلینیک ها در جهت ارائه خدماتشان در این حوزه دارد؟
در این خصوص یک شیوه نامه ای نوشته شده است. در ادامه کار آموزشهای تخصصی لازم برای مدیران و نیروهای شاغل در مراکز فعال در این حوزه توسط کانون کلینیک های مددکاری اجتماعی کشور برگزار شده است که طی آن توانستیم موارد و نکات لازم جهت ارائه خدمات تخصصی به فرزندان شبه خانواده را با کلینیک ها مطرح کنیم. در این خصوص سوال شما لازم به توضیح است که فرزندان شبه خانواده گروه خاص هستند و باید ارائه خدمات به این گروه از جامعه هدف با حساسیت و کیفیت خاصی ارائه بشود، این فرزندان همچون سایر آحادعادی جامعه از خانواده مستقل برخوردار نیستند بلکه سازمان بهزیستی خانواده این عزیزان محسوب میشود و نسبت به سرنوشت آنها حساس است چون تنها پشتیبان آنها محسوب می گردد لذا حساسیت سازمان نیز متقابلاً نسبت به سرنوشت فرزندان خود نیز بالاست و از کلینیک هایی که پرونده های مربوطه به آنها واگذار شده است انتظار می رود که با دقت و ظرافت و حساسیت بالایی با این پرونده های کار کنند.
*** در خصوص پیگیری پس از ترخیص فرزندان از مراکز شبانه روزی سازمان بهزیستی کشور چه تمهیداتی را اتخاذ نموده اید و کلینیک های مددکاری اجتماعی بعنوان بازوان اجرایی سازمان بهزیستی، چه همکاری در این زمینه میتوانند با سازمان بهزیستی کشور داشته باشند؟
در این خصوص ابتدا عرض کنم امر ترخیص صرفاً مختص به زمان دقیقِ ترخیص شدگی نمی شود بلکه یک پروسه تلقی می گردد و از چند سال قبل از ترخیص بعنوان مثال از پانزده سالگی آغاز می گردد. دراین پروسه ترخیص می بایست موارد مختلفی مورد مطالعه و شناخت دقیق و اقدامات لازم قرار گیرد همچون مباحث استعدادسنجی، دخیل کردن فرزندان در انتخاب شغل و حرفه آموزی، راهنمایی تحصیلی، راهنمایی اشتغال، تلاش در جهت حرفه آموزی فرزندان متناسب با علایق و استعدادهای آنها، آموزش زبان انگلیسی، تلاش در جهت به نتیجه رساندن شرایط تحصیلی و سایر موارد . لازم به توضیح است که سن ۱۸ سالگی حداقل سن ترخیص می باشد و بعد از ترخیص نیز سازمان بهزیستی تا پایان تحصیلات فرزندان به آنان خدمات می دهد. قابل به ذکر است پس از ترخیص تا ۵ سال به فرزندان خدمات مستمر ارائه می گردد. در شرایط ترخیص شدگی فرزندان ابتدا پرونده آن فرد را به کلینیک مددکاری اجتماعی واگذار می کنیم. مبلغ ۲۰ میلیون تومان بابت ترخیص هر کودک پس از ترخیص در نظر گرفته شده است. از تحصیل صد در صد رایگان تا اتمام مراحل تحصیلی در تمامی مقاطع تحصیلی دانشگاهی تا مقطع دکتری برخوردار خواهند بود. تمامی بچه ها از بیمه عمر آتیه برخوردار هستند و کلیه وامهای مربوطه، هزینه هایی برای حرفه آموزی و اشتغال نیز برای آنها پیش بینی شده است که هم در حالت تشکیل گروههای همیار و هم در صورتیکه خود فرزند طرح یا برنامه ای جهت اشتغال فردی ارائه داده باشد این ارقام و مبالغ متفاوت خواهند بود. مهمترین مسئولیت در شرایط پس از ترخیص برعهده کلینیک های مددکاری است که این پرونده ها به آنها واگذار می گردد زیرا این فززند که از بهزیستی ترخیص شده در واقع از یک حالت زیست انیستیتویی خارج شده و وارد شکل جدیدی از زندگی در جامعه شده است، بنابراین نیاز به پیگیری های خاص و تخصصی لازم دارد.
*** با توجه به اینکه در اکثریت مراکز مددکاری اجتماعیِ طرف قرارداد با سازمان در این حوزه از خدمات اجتماعی، بر حسب میزان بودجه اختصاص یافته در این خصوص امکان استخدام یک نیروی اختصاصی ثابت و متمرکز بر روی پرونده های شبه خانواده برای مدیران این مراکز وجود ندارد و در بیشتر مراکز نیروها بطور مشترک بر روی این پرونده ها و سایر فعالیتهای مراکزشان کار می کنند، آیا سازمان بهزیستی میتواند در این زمینه نیز بررسی ها و برنامه ریزی و اقدامات جدیدی جهت تحقق این مهم و مسلماً ارتقاء سطوح کمی کیفی خدمات تخصصی قابل ارائه توسط کلینیک ها با فرزندان تحت پوشش به انجام برساند؟
در این خصوص لازم به یادآوری است که طبق تفاهم نامه ای که با کلینیک های مددکاری اجتماعی منعقد می گردد کلیه این موارد دیده شده است، بطوریکه حتی از میزان دریافتی آنها از سایر دفاتر همچون دفتر خانواده و زنان نیز بیشتر می باشد. کلینیک های مددکاری اجتماعی حق الزحمه ای که بابت پرونده های زنان دریافت می دارند به ازای توانمندسازی یک “خانواده” است در صورتیکه سرانه تخصیص داده شده از سوی دفتر امور کودکان و نوجوانان مربوط به “نفر” است که پرونده آن به کلینیک واگذار شده است بنابراین سرانه دفتر شبه خانواده بیشتر نیز هست و بر اساس ارزیابی که در سال جاری توسط کانون سراسری مراکز مددکاری اجتماعی کشور از مراکز مجری طرح صورت پذیرفت بیش از ۷۵ درصد این مبحث را رعایت کرده بودند و نیروی تخصصی مجزا برای این بخش از خدماتشان در اختیار داشتند و از سایرین هم بر اساس توضیحاتی که ارائه شد انتظار می رود در این زمینه همکاری لازم را داشته باشند، زیرا انتظار ما این است که کلینیک مددکاری اجتماعی مجری طرح بابت اجرای این طرح حساس یک نیروی تخصصی متمرکز بر این کار را در اختیار داشته باشد.
*** در پایان ضمن تشکر از شما به جهت وقتی که برای تهیه این مصاحبه قائل شدید، سخن پایانی شما را میشنویم
در پایان لازم می دانم از برگزاری دوره آموزشی که با موضوع “مشکلات کودکان بعد از ترخیص از مراکز نگهداری شبانه‌روزی” توسط انجمن مددکاران اجتماعی ایران صورت پذیرفت تشکر و قدردانی داشته باشم، قابل به ذکر است علیرغم اینکه دفتر امور کودکان و نوجوانان سازمان به موقع در جریان برگزاری این دوره قرار نگرفت ولی تعداد ۱۷ نفر از کارشناسان ستادی استانی و کشور در این کارگاه آموزشی حضور بهم رساندند و انشاالله در برگزاری کارگاههای آتی در این خصوص (در صورت اطلاع به موقع) از هیچگونه همکاری دریغ نخواهیم داشت و بدینوسیله از زحمات بانیان برگزاری این کارگاه به نوبه خود متشکرم.
مصاحبه: جواد طلسچی یکتا
