مصاحبه اختصاصی وبسایت مددکاری اجتماعی ایرانیان با اعضاء کارگروه کاهش آسیبهای روانی- اجتماعی در مناطق زلزله زده – قسمت دوم

با توجه به حضور مجموعه رسانه های مددکاری اجتماعی ایرانیان بعنوان حامیِ رسانه ای کارگروه کاهش آسیب های روانی- اجتماعی در مناطق زلزله زده، در کنار سایر فعالیتهای رسانه ایِ برنامه ریزی شده برای این گروه تخصصی، به معرفی اعضاء این مجموعه خواهیم پرداخت که در دومین قسمت از این حرکت رسانه ای، مصاحبه ای با خانم پریوش باپیران (رئیس هیأت مدیره کانون توسعه و همیاری مهدهای کودک استان کرمانشاه؛ عضو هیأت مدیره جمعیت زنان مبارزه با آلودگی محیط زیست؛ عضو انجمن دوستدار کودک و عضو کارگروه کاهش آسیبهای روانی- اجتماعی مناطق زلزله زده) ترتیب داده شده است که در ادامه می خوانید.

*** خانم پریوش پاپیران؛ ضمن سلام و احترام؛ به نظر شما تشکیل این کارگروه چه تأثیری بر کیفیت زندگی آسیب دیدگان زلزله خواهد داشت؟ پیشنهاد، ایده یا برنامه خاصی برای همراهیِ موثر با این تیم تخصصی دارید؟

بی شک پس از حوادثی مثل زلزله یا دیگر حوادث طبیعی؛ زندگی مردم منطقه با چالش ها و مخاطرات بسیار جدی رو به رو می شود که هر کدام از این چالش ها می تواند بر کیفیت زندگی افراد که شاخص بسیار مهمی در تعیین سطح بهداشت و سلامت یک جامعه است تأثیر چشمگیری بگذارد.
جلوگیری از این دسته حوادث های غیرمترقبه قابل پیش بینی نیست اما می توان قبل از رخ دادن این اتفاقات خسارت بار که اولاً کاری کنیم تا کمترین خسارت ممکن را داشته باشیم و پیامدهای بعد از آن به بهترین شکل مدیریت کنیم.
خسارات بعد از حوادث غیر مترقبه به سه دسته تقسیم می شوند: ۱- خسارات جانی که در صورت زنده ماندن شخص باعث معلولیت موقت یا دائمی شخص می شود ۲- خسارات مالی ۳- خسارات عاطفی که عمده ی خسارات را شامل می شود زیرا از طریق مختلف می تواند به یک شخص ضربه بزند، مثل از دست دادن عزیزان، دیدن غم همسایگان، فامیل و همنوعان، ضررهای مالی و …
در واقع در هر صورت خسارت های مختلف، خسارت عاطفی را به دنبال دارد و شاید به مراتب آسیب هایی سهمگین تر از همان زلزله یا سیل به مردم تلقی شود.
همان طور که در پژوهش ها و مطالعات مختلف ذکر شده، به عنوان مثال شیوع خودکشی بعد از زلزله سیر صعودی در منطقه را در پی دارد که ناشی از افسردگی و فشارهای روانی است و در این موارد ضرورت وجود حمایت های روانی اجتماعی را تأیید می کند، البته کمک به مردم در این بازه ی زمانی، از آسیب های زیادی که بعدها پیش می آید جلوگیری می کند.
در زلزله اخیر استان کرمانشاه ایده ای که به ذهنم رسید و بسیاری از دوستان در تیم پزشکی نیز به صورت داوطلبانه به کمک این افراد آمده بودند، ارسال تیم های روانشناسی و حمایت های روحی روانی از بازماندگان این حادثه هولناک بود، به هرحال کارشناسان بهتر می دانند که بیمار دست و پا شکسته فقط دست و‌ پایش آسیب ندیده است. بلکه کوچکترین دردش همین آسیب جسمی است و دردهای بزرگتر و بی قراری های ذهنی اش برای عزیز از دست رفته و زندگی تباه شده نباید مغفول بماند.

وقتی بحث از کیفیت زندگی است موارد فوق مطرح می شود درصورتی که با امدادرسانی تیم پزشکی حیات به بسیاری از مردم زلزله زده بازگردانده می شود اما آیا تغییراتی هم در کیفیت زندگی خواهد داشت؟

*** از کمیته های تخصصی این کارگروه بفرمایید و اینکه شما در کدامیک از کمیته های شش گانه مربوطه حضور دارید؟

حضور حادثه دیدگان در کارگروه جهت برگزاری مراسمهای شاد و دورهمی هایی سازمان دهی شده مثل اجرای استندآپ کمدی توسط افرادی که خود خسارت دیده اند اما از انرژی بالا و روحیه شاد برخوردار هستند برای هم دردی و تخلیه ی عاطفی بسیار موثر است.

حضور افرادی با تخصص تئاتر و بازی درمانی در بین کارگروه کاهش آسیبهای روانی و اجتماعی نیز ضروری به نظر می رسد.
سازمان‌های مردم نهاد به عنوان نهادمدنی، در پاسخ به مسائل جامعه شکل می گیرند و موضوعاتی که این سازمان‌ها برای فعالیت انتخاب می‌کنند، می‌تواند برآیند مطالبات اجتماعی و همچنین مسائل و مشکلات شایع در جامعه باشد، نقش سمن‌ها در مدیریت بحران بسیار حائز اهمیت است.
امروزه تأکید اسناد بین المللی در مدیریت بحران، بر مقوله ای تحت عنوان “مدیریت بحران مردم محور” متمرکز است.
باتوجه به اینکه “مردم” بیشترین تأثیر را از بحران‌ها می پذیرند و از سوی دیگر می توانند بیشترین نقش را در مدیریت بحران عهده دار شوند، لذا برنامه ریزی ها می بایست به شکلی انجام شود که تمرکزاصلی بر آموزش و توانمندسازی مردم و ارتقای سطح ایمنی جامعه از طریق اجرای برنامه های اجتماع محور متمرکز باشد.
و از آنجایی که مدیریت بحران یک امر تخصصی است و هرگونه مداخله در فرآیند مدیریت بحران، می بایست توسط افراد متخصص و به صورت هدفمند و متکی بر برنامه های عملیاتی و سناریوهای از قبل تمرین شده صورت پذیرد به همین دلیل سمن ها یا سازمان‌های مردم نهاد به تنهایی از منابع لازم و توانمندی مالی و اجرایی برخوردار نیستند بنابراین در این رابطه وجود یک کارگروه جهت هماهنگی سازمان‌های مردم نهاد در مدیریت بحران”، بسیار لازم به نظر می رسد که ضمن جلب مشارکت، آموزش و توانمند سازی سازمان‌های مردم نهاد، مشارکت این سازمان‌ها در مدیریت بحران را براساس برنامه های عملیاتی و به صورت تخصصی و هدفمند، هدایت کند .

*** ضمن تشکر از وقتی که جهت تهیه این مصاحبه در اختیار ما قرار دادید؛ چه دورنمایی را برای این کارگروه ترسیم می کنید و به نظر شما چه ظرفیت هایی جهت اقدامات عملیاتی، مشارکت ها و بسیج سمن های اجتماعی به واسطه تشکیل این کارگروه حاصل خواهد شد؟

به واسطه تشکیل این کارگروه ‌و با مشارکت و بسیج سمن های اجتماعی ظرفیت هایی نظیر حمایت از کودک، حمایت از اقشار آسیب پذیر مانند سالمندان و معلولان، حمایت های اجتماعی و روانی، فوریت های پزشکی و درمانی، حمایت از زنان و خانواده، عمران و آبادانی، توسعه پایدار و … حاصل خواهد شد.
توجه به اینکه پس از زلزله آسیب های روانی اجتماعی ازجمله استرس حاد پس از حادثه و سوگ در مناطق زلزله زده به وجود می آید و البته این استرس می تواند در فضای مجازی نیز گسترش یابد، صحیح است که با تشکیل کارگروهها در این زمینه باعث ساماندهی روانی و روانشناختی مردمِ آسیب دیده شد که در این صورت می شود از تبدیل استرس حاد به استرس مزمن جلوگیری به عمل آورد.
پیشنهاد می گردد که در روزهای اولیه حادثه به دنبال آرام کردن افراد باشیم و سپس به غربالگری استرس و اضطراب با هدف تشخیص و شناسایی و سپس با اعزام گروههای تخصصی به مداخله به هنگام و موثر و درمان بپردازیم. باتوجه میزان بالای شیوع اختلال پس از سانحه (ptsd) درقربانیان حوادثِ زلزلزله کارگروه کاهش آسیب های روانی و اجتماعی با اجرای برنامه های مداخلات روانی- اجتماعی و دیگر پی گیری ها که به عهده سایر اعضاء کارگروه خواهد بود موجب توانمندی آسیب دیدگان در تطابق با شرایط ایجاد شده و در بالا بردن سلامت روانی و رفاه نسبی زندگی آنان کمک خواهد نمود.

مصاحبه: سپیده امیری؛ رابط خبری مجله اینترنتی مددکاری اجتماعی در استان کرمانشاه