اورژانس اعتیاد؛ نیاز ضروری معتادان به مواد مخدر صنعتی

در حال حاضر علاوه بر سوء مصرف موادمخدر سنتی مانند تریاک، هروئین و… شاهد سوء مصرف مواد اعتیادآور صنعتی مانند شیشه، اکستازی، LSD و… در کشور هستیم. به‌طوری که درحال حاضر الگوی مصرف مواد اعتیادآور در کشور درحال تغییر است. این مواد نسبت به موادمخدر سنتی مکانیسم پیچیده‌تری داشته و برعکس مخدرهای سنتی که حالت لخت شدن، خواب‌آلودگی و سستی می‌دهند، فرد را به پرخاشگری، برون‌گرایی، تحرک زیاد و بی‌خوابی می‌کشانند. علاوه بر این مصرف‌کنندگان این مواد تا حدودی از نظر عاطفی نیز بی‌تفاوت می‌شوند برای همین بیشتر هنجارهای اجتماعی را زیر پا می‌گذارند و حتی در مواردی به‌ راحتی به نزدیکان خود نیز آسیب می‌رسانند. از دیگر عوارض مصرف طولانی‌ مدت این مواد می‌توان به اختلال در سیستم حافظه و یادگیری و به تبع آن فراموشی‌های مکرر، اختلال در تمرکز، غیرقابل پیش‌بینی شدن رفتار، بروز تصورات عجیب و غریب، ایجاد توهم و هذیان و درنهایت مبتلا شدن به جنون اشاره کرد. به‌طور کلی اثرات مخربی که مصرف مواد اعتیادآور صنعتی بر جسم و روان مصرف‌کنندگان می‌گذارند به مراتب بیشتر و جبران‌ناپذیرتر از مخدرهای سنتی است. لازم به ذکر است که شدت بروز این اثرات بستگی به مقدار مصرف و خلوص ماده مصرفی، انتظارات فرد مصرف‌کننده، حالات خلقی و شناختی قبل از مصرف، محیط فیزیکی مصرف و تجربیات گذشته ناشی از مصرف این مواد وابسته است. همان‌طور که گفته شد یکی از عوارض مصرف طولانی‌مدت این مواد بروز توهم و هذیانات متفاوت و متعدد در افراد مصرف‌کننده است (البته ممکن است این عارضه در تمامی افراد مصرف‌کننده به‌وجود نیاید). این عارضه باعث می‌شود فرد دچار خطا در افکار، ادراک و احساسات شود و به تبع آن توانایی تشخیص واقعیت را نداشته باشد، همین اثرات باعث شده که هرازگاهی شاهد درج اخباری مبنی بر ارتکاب جرائم و جنایات توسط این افراد در صفحه حوادث روزنامه‌ها باشیم. از آنجایی که اکثر خانواد‌ه‌ها نحوه برخورد صحیح با افراد مصرف‌کننده در این حالت را نمی‌دانند در مواجهه با این حالات سراغ کمپ‌های اجباری یا در بهترین حالت اورژانس‌های روانپزشکی می‌روند که خود این امر نیز باعث تشدید این عوارض و وارد آوردن آسیب‌های جسمی و روانی بر افراد مصرف‌کننده و متعاقباً خانواده آنها می‌گردد. به‌نظر می‌رسد با توجه به آمار مصرف‌کنندگان مواد اعتیادآور در کشور و رشد مصرف روانگردان‌ها و همچنین نیاز این افراد و خانواده آنان به حمایت، بهتر است اورژانسی تحت عنوان اورژانس اعتیاد پیش‌بینی شود تا درصورت بروز توهم و هذیان به این بیماران خدمات لازم ارائه شود. هرچند خانم وحید دستجردی وزیر سابق بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در ابتدای سال گذشته از راه‌اندازی مراکز اورژانس ویژه افراد معتاد در کشور خبر داده بود اما این مهم تاکنون عملیاتی نشده است و علاوه بر آن در مورد نحوه کار این اورژانس‌ها و متخصصانی که در این مراکز به خدمت گرفته خواهند شد نیز هیچ توضیحی ارائه نشده است. اما آن‌گونه که از شواهد امر پیداست به‌ نظر می‌رسد این مراکز قرار است شبیه اورژانس‌های پزشکی عمل نمایند. درحالی که با توجه به تجربه موفق اورژانس اجتماعی که بر پایه متخصصان اجتماعی به‌ خصوص مددکاران اجتماعی بنا شده است برای این مسأله اجتماعی که افرادی را درگیر خود کرده، اورژانسی مشابه اورژانس اجتماعی پیش‌بینی شود تا در صورت بروز توهم و هذیان، این بیماران برای مدت کوتاهی تا برطرف شدن علائم روان‌پریشی آنان به این مراکز سپرده شده و پس از برطرف شدن علائم روان‌پریشی، این افراد و خانواده‌هایشان توسط متخصصان این اورژانس که می‌تواند متشکل از مددکاران اجتماعی، روانپزشکان، روانشناسان، پزشکان دوره‌ دیده و همچنین اعضای گروه‌های خودیاری مانند مددیاران اعتیاد و خانواده باشند تحت مشاوره قرار گیرند تا به فراخور وضعیتشان در سایر مراکز تحت درمان قرار گیرند. از دیگر فواید وجود این مراکز می‌توان به ارائه خدمات به این بیماران و خانواده‌هایشان در کوتاه‌ ترین زمان ممکن، جلوگیری از بروز آسیب‌های بعدی برای فرد و خانواده و در نتیجه کاهش بروز جرائم احتمالی از سوی این افراد اشاره کرد.

مرتضی دانایی فر
کارشناس ارشد مددکاری اجتماعی
از سری مقالات سومین کارزار رسانه ای مددکاران اجتماعی ایران