فرهنگ دنیای مجازی ما از کجا آب می‌خورد؟ | فضای مجازی از منظر رئیس انجمن علمی مددکاری اجتماعی ایران
امروزه انتشار تکه فیلم‌هایی از زندگی شخصی در فضای مجازی فراگیر شده، چالشی فرهنگی که بعضاً با نمایش گذاشتن شرایط ایده آل زندگی هر فرد همراه است، به اعتقاد کارشناسان اینگونه خودنمایی‌ها اغلب به منظور جلب توجه، تائیدطلبی، خودشیفتگی یا حتی کسب درآمد و موقعیت انجام می‌شود.
به گزارش مجله اینترنتی مددکاری اجتماعی ایران؛ هریک از شبکه‌های اجتماعی کارکرد خاصی دارند، اینستاگرام، فیس بوک و پیام‌رسان‌هایی که کارایی آنها انتشار محتوای چندرسانه‌ای (عکس و فیلم) است و بیشتر محبوبیت آنها به خاطر وجود فضای دوطرفه و امکان لایک، دیس لایک و کامنت است، حال آنکه مخاطبان غالبا ناآشنا و با هویت نامشخص امروز تاثیر بسزایی در ارزش‌گذاری‌های اینچنین دارند و این مخاطب است که بر اساس سلیقه خود تصاویر و آثار محتوایی کاربر را تایید (لایک) یا رد می‌کند و اگر محتوا فاقد جذابیت‌های لازم برای مخاطب باشد، کاربر بدون هیچ ملاحظه‌ای و با بی‌رحمی تمام، مخاطبش را از دست خواهد داد!
چرا برای فضای مجازی وقت می‌گذاریم؟
مصطفی اقلیما رئیس انجمن علمی مددکاری ایران در این زمینه اظهار می‌کند: در فضای مجازی فضای آزادی است که تمام موضوعات در آن وجود دارد و هر کسی بر حسب علائق خود به این فضا وارد می‌شود و لزوما همه موضوعات آن برای همه افراد جالب یا قابل استفاده نیست و هر موضوعی طیف هدف خود را جذب می‌کند.
وی با اشاره به اینکه این افراد هستند که انتخاب می‌کنند چه موضوعی را ببینند، می‌افزاید: بسیاری پیج‌ها و موضوعات که از نظر عده‌ای مناسب نیست در طیف دیگری از مخاطب طالبان بسیاری دارد و هر فرد با توجه به فرهنگ یا علائق سطح طبقه اجتماعی خود انتخاب می‌کند که چه موضوعات یا افرادی را دنبال کند.
رئیس انجمن علمی مددکاری ایران، تصریح می‌کند: متاسفانه وقتی جایی برای تفریح وجود ندارد فضای مجازی تنها زمینه تفریح افراد شده است، در برخی موارد گرایش به این امر محصول بی‌توجهی در خانواده‌هاست و جلب توجه اولین دلیل این نوع رفتارهاست که وقتی مخاطبی وجود نداشته باشد از سطح این رفتارها کاسته می‌شود.
وی با اشاره به اینکه دیده شدن برای این افراد بسیار مهم است، می‌گوید: افرادی که فالورهای بسیار زیادی دارند و همواره در امور خودنمایی وقت می‌گذرانند معمولا علاقمند به جلب توجه هستند و اگر این موضوع در حد افراطی باشد بیمارگونه است.
اقلیما با بیان اینکه همه افراد شبیه هم فکر نمی‌کنند، می‌گوید: ما در جامعه‌ای زندگی می‌کنیم که برای جوان ۲۰ ساله افراد ۷۰ ساله تصمیم می‌گیرند وقتی جامعه‌ای زمینه مناسب تفریح یک جوان را فراهم نمی‌کند به نوعی این خودنمایی‌ها یا دیدن این تصاویر برای عده‌ای تفریح یا وقت گذرانی است و باید برنامه‌ای برای جوانان داشت که هدف‌های متعالی داشته باشند.
وی با اشاره به اینکه جلب توجه در فضای مجازی اولین دلیل خودنمایی‌هاست، تصریح می‌کند: مقاصد اقتصادی و کسب درآمد هم از دیگر دلایل این رفتارهاست هرچند این خودنمایی‌ها می‌تواند در کسب جایگاه شغلی هم موثر باشد و عده‌ای با ارتباطات بیشتر به موقعیت‌هایی دست یابند و قطعا هم افرادی که علاقمند این امور هستند آنها را در فضای مجازی دنبال و تائید می‌کنند.
پدر علم مددکاری ایران در خصوص دلایل خودنمایی و بدن نمایی در فضای مجازی، می‌گوید: بیشترین دلیل این خودنمایی‌ها و بدن‌نمایی‌ها داشتن ارتباطات بیشتر، پیدا کردن طرفدار بیشتر، معروف شدن، کسب درآمد و دستیابی به موقعیت‌های بهتر شغلی است و برخی افراد که طالب چنین برنامه‌هایی هستند در گروه، دسته و طبقه اجتماعی خودشان ارزش و اعتبار دارند و اگر از آن گروه بیرون بیایند اعتباری ندارند.
اقلیما با تاکید بر اینکه این رفتارها در گروه‌های سنی خاصی وجود دارد، تصریح می‌کند: این موضوعات به فرهنگ تبدیل نمی‌شود و مربوط به زمان‌های زودگذری است و معمولا مورد علاقه همه نیست، متاسفانه در ایران از بستر اینترنت که بازار بزرگ دنیاست استفاده درستی نمی‌شود در حالی که در دیگر کشورها تا این حد موضوع فضای مجازی و داشتن فالور اهمیت ندارد و افراد از پیج‌های مختلف بیشتر برای کسب اطلاعات استفاده می‌کنند.
دیده شدن از دلایل بدن‌نمایی در فضای مجازی است
احسان کاظمی، روانشناس در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا در این باره که چرا در فضای مجازی تا این حد علاقمندی و وفور نمایشگری جسمی و جنسی وجود دارد، می‌گوید: انسان‌ها دوست دارند دیده شوند و این دیده یا شنیده شدن یکی از نیازهای اساسی انسان است و عامل برانگیزاننده‌ای است که فرد بتواند احساس ارزشمندی کند.
وی با بیان اینکه به طور ضمنی این افراد علاقمند به نجات خود از تنهایی هستند، می‌افزاید: با این کار احساس می‌کنند چیزی برای ارائه به دیگران دارند و هر انسانی می‌تواند یک ویژگی یا توانمندی یا دارایی خود را به نمایش بگذارد و مسئله از اینجا شروع می‌شود که فرد بدن خود را که شخصی‌ترین مسائل انسانی است به شیوه‌ای بیمارگونه و آسیب زننده و خلاف عرف جامعه بخواهد نشان دهد و دیگران از منظور و هدف این فرد آگاهی کامل نداشته باشند.
این روانشناس اجتماعی در تشریح این موضوع، اظهار می‌کند: ممکن است در فضای مجازی ببینید افرادی برای یک مهمانی یا تولد عکس یادگاری گرفتند اما شیوه نمایش چهره و بدن آنها نشان می‌دهد منظور دیگری پشت این عکس بوده و در اینجا با موضوع بدن‌نمایی روبه‌رو می‌شویم.
وی با اشاره به اینکه این امر معمولا در زنان بیشتر اتفاق می‌افتد، تصریح می‌کند: اساسا بدن برای زنان و دختران یک سرمایه بسیار مهم و حیاتی و در واقع یک نوع سرمایه اجتماعی، روانی و زیبایی قلمداد می‌شود و همه مشکلات و صدماتی که به بدن مربوط باشد آنها را بهم می‌ریزد و تصویر بدنی که آنها از خود دارند تعیین کننده اعتماد به نفس، ارزشمندی و قدرت‌شان در تعاملات اجتماعی است.
پذیرفتن خود واقعی یا خود آرمانی؟
کاظمی با تاکید بر اینکه این بدن نمایی صرفا در فضای مجازی نیست، اظهار می‌کند: این امر در فضای واقعی جامعه هم با انتخاب لباس، سبک آرایش و شیوه زبان بدن هم قابل مشاهده است و اگر دید بازتری نسبت به این موضوع پیدا کنیم، می‌بینیم که هر چقدر زمینه نشان دادن خود واقعی در یک جامعه بیشتر باشد فرد کمتر به نشان دادن خود ایده‌ال می‌پردازد یعنی اگر خود واقعی افراد پذیرفته شود دیگر به دنبال ساختن خود ایده‌ال یا آرمانی نمی‌روند.
وی با بیان اینکه اگر ارزش یک زن در جامعه فراتر از زیبایی باشد دیگر تمرکز تنها بر نمایشگری و زیبایی جسم نخواهد بود، خاطرنشان می‌کند: این موضوع مهم است که آیا می‌توان برای خود زنان تبیین کرد که شما تنها در جسم خلاصه نیستید؟ آیا می‌شود برای آنها تبیین کرد غیر از خرید برای جسم می‌توان به ابعاد دیگری هم پرداخت؟ درصد بسیاری از زنان و دختران جامعه این موضوعات را در نظر ندارند بدین معنا که یا محدودیت دارند یا تربیت این چنینی نشدند.
این روانشناس با اشاره به اینکه گاهی اوقات اهداف خاصی پشت این خودنمایی‌هاست، می‌افزاید: این افراد مقاصد خاصی از این حرکات دارند چرا که هرچه قدر فالوور بیشتری داشته باشند امکان دیده شدن بیشتر، مشهورتر شدن، داشتن ارتباطات بیشتر، درآمد اقتصادی یا زمینه پیدا کردن شغل و بسیاری موضوعات دیگر برای آنها ایجاد یا تسهیل می‌شود و در مسئله ابعاد جسمانی و زیبایی بسیاری از زنان و دختران رقابت‌طلبی می‌کنند و به این موضوعات حساسیت دارند در حالی که مردان در به دست آوردن فرصت‌های شغلی و مالی اهل رقابت هستند.
وی با تاکید بر وجود برخی باورهای غلط در زنان، می‌گوید: زنان اعتقاد دارند که عقل مردان در چشمان آنهاست و هرچه زیباتر باشند امکان جذابیت بیشتری دارند در صورتی که از این امر غافل هستند که مردان به ابعاد دیگر وجودی یک زن هم توجه بسیاری دارند.
کاظمی با تاکید بر اینکه مشکل نمایشگری در جامعه ما باید برچیده شود، می‌گوید: هر کسی حسنش را به مزایده بگذارد صد اتفاق بد برایش می‌افتد و مشکل ما افزایش ویترین، پز و نمایشگری در همه موضوعات زندگی است که نمایشگری بدن هم یکی از آنهاست.
وی با انتقاد از رسانه‌ها، اظهار می‌کند: متاسفانه رسانه‌های ما زن محور هستند اما در گام اول برای برچیده شدن این مسائل باید زنان دست از این موضوعات بردارند و در تعاملات اجتماعی و به دست آوردن فرصت‌های مختلف اولویت‌شان در جسم‌شان نباشد و بعد از این امر تاثیر رسانه‌ها، شیوه تربیت فرزند و تربیت خانوادگی افراد بسیار مهم است چرا که باید یاد بگیریم جسم ابزار نمایشگری و معرفی خود یا ابزار به دست آوردن فرصت‌های اجتماعی نیست و تا زمانی که توانمندی‌های دیگر افراد کشف و محترم واقع نشود کنار گذاشتن چنین امور واهی امکانپذیر نخواهد بود.
منبع: ایمنا
