زنی مهربان و خوش کلام است. پروین را میگویم، ۴۳ ساله و خانه دار. مادر ۳ فرزند است. با او درباره سندرم پیش از قاعدگی به گقتگو نشستم. با تعجب سری تکان میدهد و میگوید:
«ای خانم! شوهرم اصلاً نمیدونه قاعدگی چی هست تا بخواد علائم قبل از اون رو درک کنه! خودم هم هیچ وقت بهش نگفتم که هر ماه قبل از پریود شدن حالم بد میشه چون مطمئنم هیچ فایدهای نداره و درک نمیکنه. حتی اگه حالم در بدترین وضعیت هم باشه وقتی میاد خونه باید همه چی حاضر و آماده باشه».
سخنان پروین نشان از این دارد که سندرم پیش از قاعدگی برای بسیاری از مردان متأهل پدیده ای ناشناخته و ناملموس است و ضرورت افزایش آگاهی مردان در این خصوص بیش از پیش احساس میگردد. اما مسأله اساسی تر زمانی است که میزان آگاهی بسیاری از زنان درباره سندرم پیش از قاعدگی آنچنان پایین است که تنها علائم جسمانی را نشانه سندرم تلقی میکنند و درباره تغییرات هورمونی که با حالتهای بدخلقی، پرخاشگری، افسردگی، استرس و اضطراب و … همراه است؛ کمتر اطلاع دارند. این قبیل زنان عنوان میکنند که با وجود اینکه متوجه شده اند که هر ماه تجربه های ناخوشایند روانی دارند اما هرگز از منشأ آن آگاهی نداشته اند. بخشی از سخنان نگین ۳۲ ساله، متأهل و خانه دار با تحصیلات سوم راهنمایی را بیان میکنم.
«هر ماه احساس میکنم کمی پکر میشم و حوصله هیچ کاری رو ندارم اما نمیدونستم که اینها مربوط به قاعدگی میشه. چون من فکر میکردم فقط درد و ضعف و خستگی بدنی مربوط به این مسأله است نه روحیه و حال و احوالم!»
متأسفانه این دیدگاه در میان افراد تحصیلکرده دانشگاهی نیز مشاهده شد. با زهره ۳۵ ساله و دارای تحصیلات لیسانس و خانه دار نیز در همین رابطه گفتگو میکنم.
«از چند روز قبلش سردردهای شدید میگیرم و یه حالتی مثل غمگین بودن و زودرنجی بهم دست میده اما فکر نمیکردم که این به عادت ماهانه مربوط بشه. همش فکر می کردم به خاطر کار زیاد و خستگیه اما به هیچ عنوان به قاعدگی ربطش نمیدادم و هرگز کنجکاو نبودم تا دلیلش رو پیدا کنم؛ فقط تحمل میکنم و به خودم میگم: چیزی نیست اینم میگذره».
اصطلاح سندرم پیش از قاعدگی در دهه ۱۹۳۱ در خصوص علائم روانی و عاطفی خاص زنان در طی سالهای باروری به کار رفت (کاونتس و همکاران، ۲۰۰۸: ۲) و در دهه ۱۹۸۰ به عنوان موضوعی در سلامت عمومی شناخته شد (ناپن و وایس، ۲۰۰۸). این سندرم شامل علائم جسمی و عاطفی است که اغلب دو هفته پیش از قاعدگی شروع میشود (رویال، ۲۰۰۹: ۱) و با شروع قاعدگی یا چند روز اول خونریزی برطرف میشود. علائم و نشانه های سندرم پیش از قاعدگی متفاوت است و تاکنون بیش از ۲۰۰ نوع علامت برای این سندرم شناخته شده است (کاونتس و همکاران، ۲۰۰۸ / مروتی شریف آباد و همکاران، ۱۳۹۳). سندرم پیش از قاعدگی، پس از اولین عادت ماهانه و حتی پس از برداشتن رحم نیز به شرط اینکه تخمدانها سالم باقی بمانند، دیده می شود و به طور کلی یک اختلال پایدار محسوب میشود و به طور جدی در سبک زندگی و ارتباطات اجتماعی زنان اختلال ایجاد میکند. بیش از ۲۰ درصد زنان شدت نشانه هایشان در حدی است که میتوان برای آنها تشخیصPMS گذاشت که در این صورت نیاز به درمان دارند (لطفی کاشانی و همکاران، ۱۳۸۶: ۶۴). نشانه های سندرم پیش از قاعدگی در زنانی که نقشهای اجتماعی دارند و یا تنش و استرس را به شیوه های مختلف تجربه میکنند شدیدتر است. نظر «مهشید» زن ۳۳ ساله و کارمند در مورد سندرم پیش از قاعدگی و عجین شدن با فشارهای خانوادگی و اجتماعی چنین است:
«دنیا روی سرم آوار میشه. اعصابم بهم میریزه. مدام با همسر و دخترم دعوا مرافعه دارم. تنها چیزی که در این دوره میخوام اینه که محیطم آروم باشه و کمتر احساس فشار کنم. اما به ندرت پیش میاد که در شرایط آرومی باشم. هم شاغلم و هم اینکه مسئولیت کارهای خونه و مراقبت از بچه ها به عهده منه! شوهرم صبح که میره شب میاد اونم خسته و کوفته با اعصاب داغون و همین باعث اختلافلات زیادی بین ما میشه».
تأثیر سندرم پیش از قاعدگی بر زندگی زنان به ویژه در میان زنان متأهل و شاغل چنان است که تعارضات خانوادگی، زناشویی و اجتماعی بسیاری را برای آنان ایجاد مینماید و این امر به نوبه خود بر شدت علائم می افزاید و در نتیجه آنچه بر جای میگذارد احساس فشار روانی، اختلافات شدید زناشویی، تشدید افسردگی و سایر علائم است. بنابراین برای کنترل و کاهش علائم این سندرم پیشنهادات زیر ارائه میگردد.
- ضرورت آگاه سازی مردان متأهل نسبت به سندرم پیش از قاعدگی؛
- افزایش آگاهی زنان جهت شناخت، کنترل و کاهش علائم سندرم پیش از قاعدگی؛
- تشکیل دورههای آموزشی رایگان برای زوجین با هدف ارتقای سلامت زنان، کاهش تعارضات زناشویی و خانوادگی؛
- تغییر سبک زندگی از طریق تغذیه، ورزش، دوری از استرس و در موارد شدید دارو درمانی تحت نظر پزشک؛
- اختصاص خدمات پزشکی- مشاوره ای در خانه بهداشتهای محلی با تمرکز بر بهداشت جسمانی- روانی مادران؛
- کاهش فشارهای اجتماعی با تأکید بر کاهش ساعات کاری زنان شاغل؛
نویسنده: کبری واعظی | کارشناس ارشد مددکاری اجتماعی
اولین مجله اینترنتی مددکاری اجتماعی ایران
منابع:
- لطفی کاشانی، ف. سرافراز، خ. پاشا شریفی، ح (۱۳۸۶). تأثیر آموزش آرمیدگی عضلانی در کاهش علائم سندرم پیش از قاعدگی. روانشناسی کاربردی؛ ۲(۵): ۶۳- ۷۴).
- مروتی شریفآباد، م ع. کریمیان ک. بکایی، م. انجذاب، ب. گرایلو، س. متقی، ب. (۱۳۹۳). بررسی فراوانی تظاهرات بالینی سندرم قبل از قاعدگی در زنان متأهل جوا شهر یزد. سلامت جامعه، ۸(۳): ۴۵- ۵۳٫
- Royal College of Obstetricians and Gynecologists. Managing Premenstrual Syndrome (PMS). 2015: 1-5.
- Kaunitz, A. Rowe, E. Schnare, S.M (2008). Managing premenstrual symptoms. Association of reproductive health professionals: 1-30.
- Knaapen, L. Weisz, G (2008). The biomedical standardization of premenstrual syndrome. Stydies in history and philosophy of biological and biomedical sciences, 39: 120- 134.
