سواد رسانه ای چیست؟ آسیبهای رسانه‌ای مربوط به نوجوانان، یادگیری سواد رسانه‌ای جهت انتقاد خلاقانه‌ی پیام‌های رسانه‌ها را ضروری می‌سازد.
فهرست عناوین مطلب
سواد رسانه‌ای چیست؟
تاثیر سواد رسانه‌ای بر پیشگیری از آسیبهای رسانه‌ای مربوط به نوجوانان
آسیبهای رسانه‌ای مربوط به نوجوانان توجه بسیاری از جوامع را به خود جلب کرده‌اند. نوجوانان بسته به عوامل مختلف از جمله جنسیتشان، نسبت به تکنولوژی و رسانه به میزان متفاوت آسیب‌پذیر هستند.
آسیبهای رسانه‌ای مربوط به نوجوانان می‌تواند وابسته به تغییرات تکوینی یا هورمونی آن‌ها در حول و حوش بلوغ باشد.
نوجوانان همچون بزرگسالان ارتباط نزدیکی با انواع صفحات نمایش دارند. با افزایش نرخ استفاده از رسانه‌های اجتماعی در نوجوانان، نرخ افسردگی، اضطراب و خودکشی نیز بالا رفته است.
سواد رسانه‌ای چیست؟
منظور از سواد رسانه‌ای توانایی یک فرد جهت دسترسی، بررسی، ارزیابی و انتقال پیام‌ها با استفاده از وسایل ارتباطی متنوع می‌باشد. تمرکز اولیه‌ی سواد رسانه‌ای بر فعال‌سازی فرآیند پردازش اطلاعات بر اساس اصول منطقی می‌باشد. سواد رسانه‌ای به افراد کمک می‌کند تا تحت تاثیر آن دسته از پیام‌های رسانه‌ای که از عوامل آسیبهای رسانه‌ای مربوط به نوجوانان هستند و قصد سوءاستفاده از بی‌تجربگی آن‌ها را دارند قرار نگیرند.
هدف سواد رسانه‌ای تقویت توانایی تفکر خلاق می‌باشد. سواد رسانه‌ای جهت جلوگیری از آسیبهای رسانه‌ای مربوط به نوجوانان، به افراد یاد می‌دهد که اکثر رسانه‌ها واقعیت را به طور دقیق نشان نمی‌دهند.
سواد رسانه‌ای به عنوان مهارت‌های اساسی انسان امروز
در عصر مدرن، تکنولوژی به سرعت در حال تغییر و تحول می‌باشد و به دنبال آن فرصت‌های تکوین و تاثیرپذیری را برای انسان‌ها ایجاد می‌کند. تکنولوژی هر یک از جوانب اجتماعی، اقتصادی، اخلاقی، روحی و غیره زندگی انسان‌ها را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
در عصری که تکنولوژی جولان می‌دهد، دریافت اطلاعات بسیار راحت است اما از طرفی یافتن اطلاعات مناسب، معتبر، بی‌طرف و هدفمند سخت می‌باشد.
سواد رسانه‌ای در عصر حاضر به افراد کمک می‌کند تا به رسانه‌ای درست برای دریافت اطلاعات صحیح دسترسی پیدا کنند. فردی که دارای این مهارت است، توانایی آنالیز نقادانه‌ی یک پیام رسانه‌ای را دارد و با آنالیز جوانب مختلف یک پیام می‌تواند به اهداف و انگیزه‌های پنهان آن پی ببرد.
تاثیر سواد رسانه‌ای بر مصونیت نوجوانان از آسیبهای مجازی
دوره‌ی نوجوانی با تغییرات فیزیکی و عاطفی آن شناخته می‌شود؛ در این بازه‌ی سنی، افراد جوان به دنبال خودمختاری و آمادگی برای ورود به بزرگسالی هستند. نوجوانان در جست و جوی اطلاعاتی هستند که به آن‌ها کمک می‌کنند تا ضمن حفظ ارتباطات معنادار با والدین و مراقبینشان، جهت ایجاد شخصیتی مستقل از آن‌ها قدم بردارند.
معمولاً افراد از تفکر منطقی استفاده نمی‌کنند و بر اساس تاثیری که از رسانه‌ها می‌گیرند، اطلاعات دریافتی را پردازش می‌کنند. برای مثال یکی از آسیبهای رسانه‌ای مربوط به نوجوانان این است که هنگامی که مخاطبان جوان احساس می‌کنند یک کاراکتر در تلویزیون جذاب و دوست داشتنی است، احتمال بیشتری وجود دارد که از رفتارهای آن شخص الگو بگیرند تا به نتایج مثبت در زندگی برسند.
سواد رسانه‌ای راهکارهای مفیدی در راستای رفع آسیبهای رسانه‌ای مربوط به نوجوانان پیش گرفته است. سواد رسانه‌ای در مورد هنر شکل‌گیری یک پیام آگاهی ایجاد می‌کند. در یک مرحله یاد می‌دهد که پیام‌ها چگونه شکل می‌گیرند( نحوه‌ی ایجاد ساختار و جذابیت آن‌ها) و در مرحله‌ی بعد یاد می‌دهد که چگونه پیام‌ها منتشر می‌شوند.
افراد با کمک سواد رسانه‌ای یاد می‌گیرند که پیام‌های رسانه‌ای را زیر سوال ببرند؛ از خود بپرسند “چه چیزی”، “چرا” و “چگونه”.
آنالیز انتقادی رسانه و یادگیری فعالانه از رسانه از دیگر اجزای سواد رسانه‌ای هستند.
جمع بندی
یک پیام منفی، نصفه نیمه و غلط می‌تواند عواقب منفی به جا بگذارد. آسیبهای رسانه‌ای مربوط به نوجوانان ناشی از جریان سیل اطلاعات در دنیای امروز، ارتقای توانایی‌ها و مهارت‌های رویارویی با آن‌ها در نوجوانان را ضروری می‌سازد. لذا آموزش سواد رسانه‌ای جهت تربیت مخاطبانی خردمند، منتقد و دارای قدرت ارزیابی اهمیت دارد.
منابع
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/22273591/
https://ijrcs.org/wp-content/uploads/201802074.pdf
https://www.smithsonianmag.com/smart-news/negative-effects-of-social-may-impact-girls-and-boys-at-different-ages-180979831/
