لزوم مشاوره روانشناختی و جنسی در بیماران مبتلا به سرطان
دکتر فاطمه آذرتاش، مدرس دانشگاه و مدیر تیم تخصصی سلامت جنسی ازدواج و خانواده کشور
نیاز جنسی از نیازهای اولیه انسان و جنبه جدایی ناپذیر او محسوب می شود که موجب ایجاد سلامت روان، آرامش، اعتماد به نفس، صمیمیت زوجین و ارتقای تاب آوری در فرد می گردد. بروز و شیوع اختلالات جنسی در بیماران سرطانی از درصد بالایی برخوردار است که ناشی از عوامل مختلفی چون خودِبیماری و درمان های آن، عوامل زمینهای از قبیل: سن، نوع شخصیت افراد، تصویر بدنی از خود، ارتباط عاطفی با همسر و کیفیت زندگی می باشد.
بیماران سرطانی و همسرانشان با چالش ها و مشکلات جسمانی و روانی متفاوتی در طی شروع، ادامه و خاتمه درمان مواجه هستند که پیش آگهی لازم در خصوص این تغییرات، به استفاده بهنگام از درمان های متفاوت روانشناختی که موجب ارتقای تابآوری، پذیرش بیماری و عواقب درمانی آن، ایجاد امید به زندگی و ادامه درمان در بیمار می گردد.
از جمله مواردی که بیماران سرطانی با آن روبرو هستند:
۱-مشکلات پس از تشخیص بیماری که عمدتا عبارتند از: اختلالات اضطرابی، افسردگی، ترس از مرگ، ترس از دست دادن قسمتی از بدن، ترس از بچه دار نشدن، نگرانی در خصوص امن بودن رابطه جنسی در بیمار و همسر که با توجه به نوع سرطان نوع نگرانیها در افراد متفاوت است و این نگرانیها موجب عدم توجه به رابطه جنسی و تمرکز بر آن می شود که به مرور رابطه جنسی از برنامه زندگی زوجین حذف میگردد غافل از اینکه این رابطه می تواند به افزایش توان روانی زوجین جهت مقابله با استرسها کمک نماید.
۲-مشکلات مربوط به درمان: با توجه به پیشرفت بیماری درمان های متعددی که شامل : درمان خوراکی، جراحی، رادیوتراپی صورت میگیرد که هر یک از آنها مسائلی چون وجود اسکار در محل جراحی، تخریب تصویر بدنی، شیمی درمانی، هورمون تراپی و عوارض ناشی از آن که شامل تهوع، ریزش مو، یائسگی زودرس، خشکی واژن، آتروفی واژن، کاهش میل جنسی، اختلال نعوظ،ضعف بدن، خستگی و … می گردد.
۳-مشکلات ارتباطی و عاطفی زوجین: به دلیل فشار روانی زیادی که به واسطه مراحل درمان بر پیکر خانواده وارد می گردد آستانه تحمل زوجین کاهش یافته، قدرت سازگاری و حل مسائل آنان و در نهایت صمیمیت عاطفی و جنسی رو به افول میرود.
مسأله دیگری که در بعضی از بیماران سرطانی با آن روبرو هستیم وجود رابطه فزون حمایت گری یا پرستار_بیمار بین بیمار و همسرش می باشد که همسر فرد بیمار به دلیل آن که بیش از حد ملاحظه حال وی را می نماید از برقراری رابطه جنسی با وی اجتناب مینماید.
این مساله خود موجب تشدید باور بیمار مبنی بر جذاب، زیبا و کافی نبودن میگردد و نگرانیهای وی در خصوص زندگی مشترک دو چندان می شود و از همسر فاصله ی بیشتری میگیرد. دریافت مشاوره به از بین رفتن این کج فهمی ها، حل مشکلات درون فردی و بین فردی بیمار ، مسئولیت پذیری، کاهش استرس و ابراز احساسات بین زوجین کمک میکند و صمیمیت ارتباطی و جنسی زوجین را افزایش داده و سازگاری مجدد را تسهیل میکند لذا با توجه به مسائل عنوان شده ضرورت وجود یک روانشناس و مشاورجنسی در کنار تیم درمان بیماران سرطانی بیش از پیش نمایان می گردد.