گزارش هشتم از مباحثه گروهی مددکاران؛ کاربرد زبان بدن (تن گفت) در مشاوره های مددکاری اجتماعی

بدینوسیله هشتمین گزارش مباحثه گروهی مددکاران اجتماعی در “گروه بزرگ مددکاران اجتماعی ایران در تلگرام” جهت مطالعه کاربران محترم وبسایت نمایه می گردد. قابل به ذکر است مشروح خلاصه مباحثه های گروهی صرفاً به منظور انتقال ایده ها و کیفیت تبادل افکار و هم اندیشی های گروهی در “وبسایت رسمی مددکاران اجتماعی ایران” منعکس می گردد و به معنی تأیید و یا رد مباحث طرح شده از سوی ما تلقی نمی گردد.

موضوع : کاربرد زبان بدن( تن گفت) در مشاوره های مددکاری اجتماعی
واژگان کلیدی: زبان بدن، تن گفت، Body language ، رفتار غیر کلامی
مبانی نظری
ما در مبحث گذشته در مورد یخ شکن صحبت کردیم و میخواستم از بزرگان و همکاران بپرسم که آیا تجربه ای در مورد “توافق در مشاوره” با مددجو rapport استفاده میکنند … توافق در مشاوره به معنی بر قرار کردن رابطه مستقیم و غیر مستقیم هست.
از یخ شکن ها استفاده میشود، معمولا در ابتدای جلسه مشاوره، به طرق مختلف و بر حسب موقعیت، شرایط مشاوره و مراجع و … این توافق بصورتهای مستقیم و غیرمستقیم بعمل می آید و در همین زمان برای بدست آوردن اطمینان در مشاوره از مدد جو از Leading به معنی راهبری کردن و هدایت کردن در سویی که مددکار میخواد و از واژه Pacing یعنی آینه شدن و پیروی کردن بکار برده میشود.
هر دو این روشها از استفاده کردن از بدن مخصوصا دست و پا استفاده میشود. البته باید از پیش بگیم که مدد جویان دسته بندی میشوند…
۱٫مدد جویانی که به خواست خودشون میان
۲٫مدد جویانی که باید برای مشورت بیان
۳٫مدد جویانی که معمولا برای مشکلات دیگران مراجع میکنند …
۴٫مدد جویانی که باور به تغییر ندارن
از Eugster و Wallimann معاصر(از کتاب خود مختاری و سلب اختیار از مدد جویان ۲۰۱۲ از نویسنده های نامبرده) البته توافق بر روند مباحث و جریان مشاوره در تمامی این موارد لازم است. دریافت اطلاعات از طریق رفتار غیر کلامی از نشانه های حرفه ای بودن یک مددکار است.
با افرادی که در جلسات گروهی و فردی مقاومت دارند و گارد می‌گیرند چطور باید برخورد کرد؟
به نظر می‌رسد که افراد زمانی گارد می‌گیرند که ۱) احساس کنند شنیده نمی‌شوند؛ ۲) نظرات بیان شده با نظر آنان مخالف است و یا ۳) از بیان نظراتشان ترس دارند چراکه فکر می کنند ممکن است به دلایلی به نظرشان احترام گذاشته نشود.
تکنیکی که باعث می‌شود افراد را از همان ابتدا با جلسه همراه کنیم و نگذاریم گارد بگیرند این است که از همان ابتدا بپرسیم آنها از جلسه ما چه انتظاری دارند و می‌خواهند در پایان جلسه چه اتفاقی رخ داده باشد.و در ضمن، از آنها بخواهیم نگرانی‌هایشان را اعلام کنند.
بایدهای جلسات:
مهارت ارتباطی قوی و موثر؛ بی‌طرفی؛ لحن محبت آمیز و پرهیز از خشونت و طعنه؛ مطلع از اطلاعات مخاطب و سازمان؛ گوش دادن فعالانه؛ اعتماد سازی؛ توجه به مشارکت تمامی اعضا؛ دخیل کردن افراد ساکت با پرسش؛ احترام به نظرات تمامی اعضا؛ طراحی سئوالات درست؛
مدیریت احساسات؛ شناخت نیازهای مخاطب از بایدهای جلسات است:
نبایدهای جلسات:
صحبت کردن زیادی؛ نداشتن اطلاعات کافی؛ دفاعی شدن؛ شروع جلسه بدون یخ شکن؛ ایجاد حس نادانی در افراد جلسه؛ شخصی گرفتن انتقادات ؛ غرور و تعصب داشتن به موضوع جلسه؛ لحن صدای تند
یکی از مهمترین عامل در برقراری راپورت … آگاه بودن به قدرت هستش….
قدرتی که ما داریم و فضای اطاق ما و قدرتی که مددجو احساس میکند و با پیش داوری وارد میشود…

مددجویانی که باید برای مشورت بیان در تصویر بالا معمولا یک حالت بسته دارند و اجازه وارد شدن در حریم خودشون را به مددکار نمی دهند

در تصویر بالا مددجو کمی ریلکس شده است و اجازه صحبت میدهد … فرم قرار گرفتن پاها نشانه استرس مراجعه کننده است و اینکه دارد یک چیزی را مخفی می کند … این شخص دست را باز کرده ولی پاهایش بیشتر بسته شده در مقاومت شدید هستند….

در اینجا دقیقاً مشخص میشود که مددجو کاملا حاضر است که با مددکار وارد راپورت بشود. در توافق هستند. آقایان عزیز هرگز در مقابل زنان به حالت پاهای باز نشینید، زیرا حس ترس و قصد غلبه شما را به آن ها القا می کند و از شما فاصله خواهند گرفت.

اکثر افرادی که از این حالت در هنگام صحبت کردن استفاده می کنند شخصیتی برتری طلب دارند و می خواهند کنترل صحبت شما را در دست بگیرند.

این حس توافق هست وقتی مددجو احساس خوبی داشته باشه و خودش را آزاد احساس میکند.
رفتار غیر کلامی مددکار در مواجه با موارد فوق:
Leading وقتی در اوایل مشاوره مددجو علایمی نشون داد که بسته هستند مددکار پاها را باز روی زمین و دست ها رو باز میکند تا مددجو با بدن پیروی کنند و در مشاوره از چنین صندلی استفاده کردن صحیح نیست. این بیشتر در موارد پزشکان هست.
Pacing یا تقلید کردن به همین معنی هستش که اگر مدد جو زبان بدن شما رو تقلید نمیکنه شما تقلید کنید. دو دقیقه از مدد جو تقلید میکنیمpacing و بعد دوباره ما راهبری میکنیم Leading تا مددجو قبول کند از ما وقتی اطمینان پیدا کرد.
در تصویر اول من در یک دقیقه اول این حالت را داشتم و از مدد جو تقلید کردم و بعد از ۲ دقیقه ایشون شکل منو تقلید کردند. میتوانید مرحله به مرحله …وارد شویم. مددجو ها شاید کمتر از این افکت باخبر باشند و ما راحت تر میتوانیم مشاوره را زیر تاثیر بگیریم…
اگر صندلی به راحتی این صندلی نباشه و مددجو با دسته به سینه نشستن گارد بگیره، رفتار غیر کلامی چی باید باشه؟
پاسخ:سعی کنید با دست روی پای خودتون این نمونه رو پایان بدید. مقاومت کنید … دست به سینه بودن میتونه نشانه ایی از ترس و خجالتی بودن هم باشد و باید به ایشان این احساس رو بدیم که راحت باشید ….
نکته: رفتار غیر کلامی یا به اصطلاح تن گفت غیر ارادی است. ولی این قدرت هیپنوز هست که ما با بدن انجام میدهیم، اریکسون در این مورد زیاد نوشتند. مددجو اگر متوجه رفتار ما شود حتما مقاومت بیشتر میشود …. و اینکار باید در ۴ دقیقه اول انجام بشود ….
مددجو بسیار آگاه هست پس باید با مهارت کامل از زبان بدن استفاده بشه ما قرار نیست برای مددجو فیلم بازی کنیم، چون رفتار بدنیمون نباید توجه اونو خیلی محسوس جلب کند.
زبان بدن مناسب استرس رو در مددجو از بین می برد و قصد Leading and pacing همین است و به مدت کوتاه و اجباری هم نیست….
در زبان بدن هنگام مشاوره و گفتگو حرکات چشم و ابرو و معلق شدن یا خیره شدن چشم و بهم زدن ابروها خیلی مهم تر از حرکات دست و پاهاست.
زمانی که در فرایند کار مشاوره انجام میشه حرکات چهره مددکار و مددجو بسیار مهم هست در جهت باز شدن فضای مشاوره
گاهی اوقات مددجو در رفتار غیر کلامیش حرکت زیاد داره مثل تکون دادن مچ پا،که نشانه استرس یا نگرانی…. چطور میشه پاسخ داد؟
پاسخ: اگر آگاه باشیم که بیماری هست…باید عکس‌العملی نشان داده نشود. فقط نگذاریم pace کنیم. اگر به شما کمک میکنه این موضوع رو بیان کنید… شفاف بودن در محاوره. هیچ وقت سوال نکنید چرا استرس دارند… بهتر است که آنچه مزاحم مشاوره هست از راه بردارید….به نحو احسن
خلاقیت داشته باشید وقتی که مثلا نمی دانید چیکار کنید… از اطاق کارتون بیرون بروید برای چند ثانیه …

جهت دریافت فایل مباحثه هشتم اینجا کلیک کنید.
تهیه کننده : شیوا مرادی | منبع: گروه بزرگ مددکاران اجتماعی ایران در تلگرام