گزارش نشست «اقشار آسیب پذیر و حقوق شهروندی در محدوده‌ها و محله‌های هدف بازآفرینی شهری» با موضوع زنان و حقوق شهروندی در شرکت عمران و بهسازی شهری ایران
مددکار اجتماعی و موسس خانه خورشید می‌گوید: زنان در مناطق آسیب پذیر، زنان، اقشار آسیب پذیر در مناطق بی دفاع شهری هستند.
به گزارش مجله اینترنتی مددکاری اجتماعی ایران به نقل از خبرآنلاین، عصر روز دوشنبه نوزدهم مهرماه ۱۳۹۵، نشست «اقشار آسیب پذیر و حقوق شهروندی در محدوده‌ها و محله‌های هدف بازآفرینی شهری» با موضوع زنان و حقوق شهروندی در شرکت عمران و بهسازی شهری ایران برگزار شد. در این نشست، متخصصان و کارشناسانی از جمله لیلا ارشد (موسس انجمن خانه خورشید)، دکتر حبیب الله مسعودی فرید، دکتر معظمی و دکتر رویا نوری حضور داشتند و به زوایای مختلف موضوع زنان در محلات آسیب پذیر پرداختند.
در ابتدای این گفتگو، دکتر سعید معیدفر دبیر علمی این نشست، با اشاره به این که گروه های مختلف آسیب پذیر از جمله زنان، کودکان، سالمندان، معلولان و کارتن خوابها در حاشیه شهرها وضعیت مناسبی برای زندگی ندارند، گفت: تمرکز فقر چه به لحاظ اقتصادی و چه فرهنگی در حاشیه شهرها تاثیر زیادی بر این گروه ها می‌گذارد. زنان در این مناطق با مشکلات بسیاری مواجهند، بسیاری از آنها را زنان سرپرست خانوار تشکیل میدهند که به دلیل بیکاری گسترده مردان، کم درآمدی مردان، معلولیت مردان و نداشتن آموزش و مهارت، در کارهای سخت و در عین حال کم درآمد شاغل می شوند.
این جامعه شناس افزود: خشونت علیه زنان با تراکم زیادی در مناطق حاشیه ای وجود دارد چراکه در کنار فقر، فرهنگ سنتی، اجازه این اعمال خشونت علیه زنان را به مردان می‌دهد. ازدواجهای اجباری و زودهنگام، فروش دختران به اتباع بیگانه، تن فروشی، رواج اعتیاد، فرار دختران، خودکشی، افسردگی های شدید و وضعیت نامناسب سلامت زنان و دختران از جمله مواردی است که باید به آنها اشاره کرد و به طور کلی زنان در مناطق حاشیه نشین به دلیل همجواری با آُسیب های اجتماعی به طور جدی در خطر قربانی شدن هستند.
ارشد: اعتیاد، تفریح مردم مناطق حاشیه نشین است
در ادامه، لیلا ارشد، مددکار اجتماعی و موسس خانه خورشید که مرکزی ویژه زنان معتاد است، با بیان این که زنان، اقشار آسیب پذیر در مناطق بی دفاع شهری هستند و مشکلات زیادی را تجربه میکنند، گفت: زنان از زندگی در این مناطق تجربیات ناخوشایندی دارند و من در طول سالهایی که در یکی از این مناطق محروم تهران فعالیت کرده ام از نزدیک شاهد سختی ها و قربانی شدن آنها هستم.
ارشد با اشاره به نقش پلیس در چنین شرایطی تاکید کرد: یکی از مهمترین موارد احساس امنیت است در حالی که در این مناطق آسیب پذیر، زنان احساس ناامنی زیادی دارند و حضور پررنگ و کارآمد پلیس می‌تواند به آنها اطمینان بیشتری ببخشد.
این مددکار اجتماعی ادامه داد: ضمن این که باید به نقش تفریحگاه ها تاکید کرد. افرادی که در چنین مناطقی زندگی میکنند امکانات تفریحی زیادی ندارند و همین موضوع می‌تواند آنها را به سمت رفتارهای پرخطر مانند اعتیاد سوق دهد. در میدان شوش تنها یک سینما وجود داشت که همان سینما هم در حال تبدیل شدن به یک مرکز فروش شیشه و بلور است. واقعا مردم در این شرایط باید چطور اوقات فراغتشان را پر کنند و چقدر میتوان به دور بودن آنها از مواد مخدر اطمینان داشت؟
ارشد با اشاره به در هم آمیختگی فرهنگی بین مهاجران در مناطق حاشیه ای نیز گفت: بسیاری از این افراد از کشورهای دیگر با فرهنگ های مختلف هستند و در عین حال، بسیاری از افراد را هم شاهدیم که به دلیل فقر از نقاط مختلف تهران یا شهرهای دیگر کشورمان به اینجا کشیده شده اند. ما در دوره ای زنانی را شاهد بودیم که از شمال کشور بودند و بعد از این که تحقیق کردیم که چرا تعدادشان زیاد شده به این نتیجه رسیدیم که خانه های قدیمی شان را در شمال به قیمت های کمی از آنها می‌خرند و برج و ویلا می‌سازند، این افراد هم به امید این که با آن پول بتوانند در تهران زندگی کنند، به تهران مهاجرت میکنند اما با وضعیت نامناسب اقتصادی مواجه میشوند.
وی درباره راهکارهایی که میتوان برای زنان در این مناطق داشت به لزوم قوانین حمایتی از زنان، بهره مندی زنان آسیب پذیر از بیمه و مراقبت های سلامتی، بهره مندی فرزندان آنها از شناسنامه، افزایش مراکز کاهش آسیب، فراهم کردن امکان وام و اشتغال برای زنان بهبودیافته از اعتیاد، بهره مندی از مراکز مشاوره با کیفیت رایگان یا ارزان قیمت و توجه به تبعات مختلف اجتماعی شهرک سازی و جاده سازی و … اشاره کرد.
فرید: لازم است خانه های امن را افزایش دهیم
دکتر حبیب الله مسعودی فرید نیز دیگر سخنران این نشست بود. معاون امور اجتماعی سازمان بهزیستی کشور با اشاره به رویکردهای محله محور، بیان کرد: ما طرح هایی را در دست داریم که امیدواریم این طرح ها بتواند از آسیب های اجتماعی بکاهد. یکی از این طرح ها، پیشگیری از آُسیب های اجتماعی در مدارس است که برای این منظور از کارشناسان و متخصصان برای حضور در مدارس بهره خواهیم گرفت.
این متخصص پزشکی اجتماعی تاکید کرد: از برنامه های دیگری که مد نظر داریم، افزایش تعداد خانه های امن است. در شرایطی که زنان زیادی هستند که در معرض خشونت هستند، لازم است بتوانیم تعداد خانه های امن را افزایش دهیم تا خشونت خانگی آُسیب کمتری به زنان وارد کند و آنها بتوانند از خشونت در امان بمانند.
فرید ادامه داد: در حال حاضر در ۱۵ استان خانه امن داریم اما قصد داریم این تعداد را به ۳۱ برسانیم. لازم است از تجربیات کشورهای دیگر در این زمینه استفاده کنیم و خشونت علیه زنان را کاهش دهیم. اگرچه تعدادی از افراد با چنین طرح هایی مخالفت کرده و می گویند این کار ممکن است به فرار دختران و زنان از خانه منجر شود، اما معتقدیم در خانه ای که چنین اتفاقی می افتد حتما مشکلی وجود دارد و لازم است با مداخله به موقع، از آسیب های بعدی زندگی در چنین خانه ای کاسته شود.
دکتر معظمی حقوقدان و جرم شناس نیز با اشاره به این که جای حاشیه نشین ها در نشستی که به موضوعات آنها می‌پردازد خالی است، گفت: پیشنهادی که دارم این است که در هر محله ترکیبی از حقوقدان، مددکار، روانشناس، خیرین و نیکوکاران و … وجود داشته باشند. در بسیاری از موارد تنها به کمک مالی به افراد تاکید میشود در حالی که اگر این خدمات اجتماعی به طور کامل و همزمان در اختیار افراد آسیب پذیر قرار بگیرد تاثیرگذار خواهد بود. نباید به طور موقت به فکر حل مشکل باشیم بلکه باید تلاش کنیم مشکلات را به طور ریشه ای حل کنیم.
این جرم شناس ادامه داد: یکی از مواردی که در کشورمان به آن نیاز داریم، پلیس جامعه محور است. این نوع پلیس در کشورهای دیگر تجربه شده و تاثیر بسزایی در کاهش جرایم داشته است. پلیس جامعه محور با خانواده مجرم و قربانی ارتباط می گیرد و تلاش میکند با نزدیک شدن به آنها و شناخت علت دقیق مساله و پیگیری، به کاهش جرم کمک کند نه این که تنها یک بار مجرم را دستگیر و زندانی کند و دیگر کاری به شرایط خانوادگی و اجتماعی او نداشته باشد. این موضوع مخصوصا درباره اعتیاد می تواند کارآمد باشد و از آمار اعتیاد کاسته شود.
نوری: بیشتر از فقر، نابرابری عامل اعتیاد زنان است
دکتر لیلا نوری، کارشناس اعتیاد زنان نیز با اشاره به تحقیقاتی که روی تعداد زیادی از زنان معتاد انجام داده، به نتایج این تحقیقات اشاره کرد و افزود: آنچه ما در تحقیقاتمان یافتیم این بود که تنها فقر نیست که به اعتیاد می انجامد بلکه مهمترین عامل، احساس نابرابری و بی عدالتی است که در زنان وجود دارد و به سرخوردگی آنها منجر شده و به دنبال اعتیاد میروند.
وی ادامه داد: همانطور که می بینیم اعتیاد تنها در گروه های فقیر و محروم نیست بلکه به زنانی از قشر مرفه هم رسیده است. در بررسی این موضوع نشان داده شد احساس تبعیض، سلامت روان این زنان را دچار خدشه کرده و آنها به دنبال راهی برای آرامش یا رسیدن به موقعیت برتر و توانمندی دارند که به اشتباه به اعتیاد کشیده میشوند.
لیلا نوری با اشاره به این که آمار اعتیاد از چهار درصد به ده درصد رسیده است، افزود: متاسفانه باورهای فرهنگی اجازه پذیرش این مساله را نمی دهد که بخواهیم صورت مساله را بپذیریم و به دنبال راه حلی برای آن باشیم. هاله مقدسی دور زنان کشیده شده در حالی که آنها نیز انسان هستند و درصورت قرار گرفتن در شرایط نامساعد، ممکن است به اشتباه بیفتند. به همین منظور نیازمند کارهای فرهنگی هستیم که شرایط موجود زنان را در نظر بگیرد و با انکار و کتمان توانمندی ها یا ضعف آنها به بدتر شدن شرایط دامن نزند.
این کارشناس اعتیاد زنان همچنین اضافه کرد: متاسفانه ما در کشورمان کار شبکه ای در این زمینه نداریم، هر نهادی به طور جداگانه و جزیره ای اقدام می کند در حالی که اینطور نمیشود مساله اجتماعی را حل کرد. حل مسائل اجتماعی به هماهنگی نیاز دارد، این که شیوع آن را بپذیریم و بعد به دنبال راهکار باشیم. من به عنوان کسی که در این زمینه تحقیق کرده می گویم که شاهد اعتیاد زنان از گروه های مختلف اجتماعی هستم و لازم است برای این موضوع فکری کرد.
