وجود رابطه مثبت بین ظهور اینترنت و میزان خودکشی | آمار دقیقی از میزان خودکشی در ایران موجود نیست
نشست “بررسی میان‌رشته‌ای در باب خودکشی و انعکاس رسانه‌ای آن: روانپزشکی، جامعه‌شناسی و علوم ارتباطات” عصر دیروز با حضور دکتر احمد جلیلی رئیس انجمن علمی روانپزشکان ایران، دکتر شیرین احمدنیا عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی و دکتر زهرا اجاق عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی در دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران برگزار شد.
به گزارش وبسایت تخصصی مددکاری اجتماعی ۲۰۱۵ به نقل از آنا، زهرا اجاق عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی در این نشست گفت: «رابطه رسانه و خودکشی سابقه‌ای تاریخی دارد و در قرن بیستم پژوهشگران متوجه این قضیه شدند که واقعا انتشار اخبار خودکشی از رسانه‌ها بر میزان خودکشی تاثیر دارد.»
او گفت: «مهمترین نوع خودکشی، خودکشی برای اعتراض است و نمونه آن خودسوزی در جریان بهار عربی بود. رسانه‌ها این خودکشی را برجسته می‌کنند. خود خودکشی نیز به نوعی نقش رسانه را ایفا می‌کند. زیرا این عمل حاوی پیامی است. به این ترتیب وقتی که ما حرف از رسانه و خودکشی می‌زنیم، باید بخشی از رسانه را در نظر بگیریم که در واقع Mass Communication را پوشش می‌دهد.»
اجاق افزود: «شما سعی کنید اخبار خودکشی را مهیج نکنید، پایان قشنگی برای آن ایجاد نکنید برای مثال روحش به پرواز درآمد، به آزادی رسید، به رهایی رسید و … خودکشی را تیتر نکنید و در صفحه اول قرار ندهید، اینها همه عواملی است که نشان داده شده در میزان خودکشی موثر هستند. براساس نظر یکی از پژوهشگران بین جایی که اخبار خودکشی در یک رسانه منتشر می‌شود و بین میزان احساساتی که روزنامه‌نگاران در بیان خودکشی به کار می‌برند و جزئیاتی که نقل می‌شود و تقلید خودکشی رابطه مثبت و همبستگی وجود دارد.»
عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی گفت: «هر مخاطبی از اخبار خودکشی متاثر نمی‌شود، وقتی اخبار خودکشی منتشر می‌شود هر نوع مخاطبی ممکن است آن خبر را ببیند، پس لازم است که روزنامه‌نگاران به روش‌های مشخصی به آنها بپردازند. ما باید کاری کنیم که مخاطب آسیب‌پذیر را تحریک نکنیم. در روزنامه‌های پرتیراژ نیز مانند واشنگتن‌پست و یا نیویورک تایمز، در ۵۰ درصد مواردی که خودکشی روی داده است خبر آن را در صفحه اول قرار داده‌اند.»
او به نوع پرداختن رسانه ها به اخبار خودکشی اشاره کرد و گفت: «همه رسانه‌ها براساس سیاست و استراتژی خود به این نوع اخبار می‌پردازند، بعضی‌ها خیلی ماهرانه این کار را انجام می‌دهند و بعضی‌ها سعی می‌کنند فقط این نوع خبرها را مهیج نشان دهند. علی درد داشت، پول نداشت، خودکشی کرد؛ خودکشی دختر جوان بعد از قتل مادر؛ خودکشی به دلیل فقر؛ خودکشی دختر جوان بعد از تعارض در مهمانی شبانه از موارد تیترهای خودکشی است.»
او گفت: «در رسانه‌های ایران عمدتا در تیتر خبر به چرایی خودکشی اشاره می‌شود. روزنامه‌نگار موظف است برای انتشار اخبار خودکشی از متخصص و کارشناس این حوزه نظرخواهی کند. در حالیکه در رسانه‌های خارج عمدتا بر روی سن خودکشی تمرکز می‌کنند.»
بین ظهور اینترنت و میزان خودکشی رابطه مثبت وجود دارد
اجاق گفت: «در رسانه‌های سنتی براساس ضوابط و کدهایی که اعلام می‌کنیم، به آسانی می‌توانیم بگوییم باید به چه صورتی عمل شود. اما ما در حال حاضر با رسانه‌های اجتماعی روبه‌رو هستیم، جایی که همگان تولید خبر می‌کنند. نمونه‌هایی می‌توان ذکر کرد که در واقع بین ظهور اینترنت و میزان خودکشی رابطه مثبت وجود دارد. کسانی که بیشتر از اینترنت استفاده می‌کنند اطلاعات بیشتری هم درباره قتل و خودکشی پیدا می‌کنند، حتی در فضای مجازی آن ترس و اضطراب از خودکشی از بین می‌رود و افراد آن را از همدیگر سلب می‌کنند. پژوهش‌ها نشان داده است که تاثیر جوانان و نوجوانان از این فضای شبکه‌های اجتماعی و اینترنت بیشتر است. افراد در این فضا نوع خودکشی را یاد می‌گیرند و بعد به آسانی تقلید می‌کنند.»
او افزود: «ما هیچ آمار دقیقی در ایران از میزان خودکشی نداریم، اما وزیر بهداشت اعلام کرده است که ۱۲درصد جمعیت ایران افسرده هستند و مطمئنا بین خودکشی و افسردگی رابطه مستقیم وجود دارد. روزنامه‌ها باید این نوع اخبار را به صورتی پوشش دهند که به جای اینکه عامل خشونت و تقلید باشد، پیام صلح و دوستی باشد. تا اگر این پدیده در جامعه رونق زیادی دارد بتوانیم آن را تا حدی کنترل کنیم.»
