نزدیک به دو ماه از شیوع کرونا می‌گذرد و هر روز ابعاد جدیدی از تاثیرات اقتصادی کرونا بر افزایش آسیبهای اجتماعی آن روشن می‌شود حال آنکه هنوز برنامه منسجمی برای مدیریت بحران این بیماری یا کاهش اثرات اجتماعی آن حداقل بر اقشار ضعیف جامعه نداشته‌ایم.
به گزارش مجله اینترنتی مددکاری اجتماعی ایران به نقل از ایمنا؛ همان طور که در مسائل نظامی دولت‌ها برای حفظ امنیت شهروندان هزینه‌های زیادی می‌کنند لازم است برای برون رفت از پیامدهای منفی اقتصادی و اجتماعی ویروس کرونا یا حداقل پایین آوردن تبعات آن، دولت‌ها راهکارهای متعددی اتخاذ کنند که نخستین انتخاب حمایت معیشتی سریع برای اقشار کم درآمد یا دارای درآمد متغیر است چرا که وضعیت اقتصاد و اجتماع امروز به حدی به هم وابسته‌اند که با لغزش یکی از آنها تمام ساختار جامعه متزلزل می شود.
برنامه‌ای برای پساکرونا نداریم!
در این ارتباط مصطفی اقلیما رئیس انجمن علمی مددکاری ایران در خصوص مشکلات ایجاد شده در پساکرونا، اظهار می‌کند: در تحقیق انجمن علمی مددکاری ایران با مشارکت چهار هزار نفر بسیاری مشکلات ناشی از شیوع بیماری کرونا از نظر مردم جمع‌آوری و به مسئولان ارائه شد.
وی با بیان اینکه بیش از ۵۰ درصد افرد جامعه نگرانی شغلی داشتند، می‌افزاید: سیستم دولتی هم از بیکاری گسترده کارگران خبر داده است و در جامعه‌ای که تورم ۴۰ درصدی، فقر و بیکاری داشته، باید به این فکر کرد که در دوران بعد از بحران با چه مسائلی روبرو خواهیم بود.
رئیس انجمن علمی مددکاری ایران تصریح می‌کند: تورم مشکلات زیادی برای جامعه ما دربرداشته و امروز دولت برنامه‌ای برای هیچ قشری ندارد و بسیاری مردم با شرایط به وجود آمده به نحو غیرمستقیم به سمت خلاف می‌روند همه آسیبهای اجتماعی معلولی از علت‌هاست چرا که مشکلات زیرساختی همواره گریبانگیر جامعه بوده است.
وی با بیان اینکه قانون قرنطینه در دنیا به صورت بین‌المللی وجود دارد و به شیوه خاصی است، اظهار می‌کند: اگر می‌خواستیم اجرای قرنطینه در کشور داشته باشیم دولت موظف به دادن مخارج روزانه به مردم بود اما دولت اعلام کرد قرنطینه نداریم چون قانون آن را به شکل بین‌المللی نمی‌توانست اجرا کند و تنها دستور به تعطیلی دادند چرا که قرنطینه کردن برای دولت هزینه داشت و این در حالی است که ۸۰ درصد درآمد کاسبی مردم قبل از عید نوروز و در ایام نوروز است و اکثر مغازه‌های قشر کاسب اجاره‌ای است.
اقلیما با اشاره به اینکه همواره تنها شاهد تشکیل کمپین‌های حمایتی مردمی هستیم، می‌افزاید: کمپین نگرفتن اجاره از کسبه را داشتیم که آن هم در مواردی محدود انجام شد اما ما قشر بزرگ دستفروشان را داریم که از راه دستفروشی ارتزاق می‌کنند که متاسفانه این قشر تقریبا به نابودی رسیدند اما دولت در قبال حمایت این قشر تنها یک میلیون وام درنظر گرفته است که این مقدار هم از یارانه آنها باید کم شود.
رفع حاجت مقطعی دردی از اقشار ضعیف دوا نمی‌کند
وی با تاکید بر اینکه دولت باید برنامه بلند مدت داشته باشد، اظهار می‌کند: رفع حاجت مقطعی دردی از مشکلات این قشر کم نمی‌کند، تمام دولت‌ها اگر بخواهند کمک کنند می‌توانند این کار را بکنند قطعا دولت ما هم توان مالی اداره وضعیت بحران را دارد چرا که ایران کمتر از دیگر کشورها مالیات دریافت نکرده است اما مشکل دولت‌های ما این بوده که این مالیات را از اقشار ثروتمند نگرفته است شرکت‌های بزرگی که درآمدها و سودهای میلیاردی دارند همواره در موضوع پرداخت مالیات در حاشیه بودند اما کارگران، کارمندان و مشاغل خرد با اندک حقوق خود در خط مقدم پرداخت مالیات بوده و هستند!
رئیس انجمن علمی مددکاری ایران تصریح می‌کند: متاسفانه تورم، بهره بانکی و مشکلات اقتصادی قبل از بحران کرونا هم گریبان مردم را گرفته بود، همه دولت‌ها در پایان دولت خود اهمیتی برای رفع مشکلات قائل نیستند و پاسخگویی خاصی ندارند، متاسفانه هیچ کدام از مسئولان به سخن مقام معظم رهبری مبنی بر پاسخگو بودن عمل نکرده‌اند و بعد از پایان دولت‌ها هم به کاستی‌ها و کم‌کاری‌های خود پاسخی نداده‌اند.
وی با اشاره به اینکه مشکلات اقتصادی امروز بیش از گذشته به افزایش فقر و آسیبهای اجتماعی منجر می‌شود، می‌گوید: توجهی به وضع اقشار آسیب‌پذیر نیست در هر جامعه‌ای در دنیا دولت‌ها موظف به ایجاد اشتغال هستند و باید میزان درآمد افراد کفاف حداقل معیشت را بدهد اما چون در ایران اینگونه نبوده و تورم هر روز به طور افسار گسیخته افزایش داشته مردم نتوانسته‌اند به شیب افزایش تورم برسند.
اقلیما با تاکید بر اینکه از دری که فقر وارد شود از در دیگر دین خارج می‌شود، می‌گوید: تا زمانی که در کشور ما افرادی که بارها و بارها اشتباه می‌کنند انواع پست‌های وزارتی و مدیریتی را اشغال می‌کنند و آنها را مدام در بین پست‌های وزارتخانه‌ها می‌چرخانیم وضعیت کشور همین خواهد بود، چرا باید مدیر یا نماینده مجلسی که خروجی ندارد چندین دوره وزیر یا نماینده مجلس باشد!؟
وی با اشاره به اینکه برنامه‌ای برای پساکرونا نداریم، می‌افزاید: این به خاطر از بین بردن همه امکانات گذشته است کارخانه‌های ما در سال‌های اخیر روبه تعطیلی رفتند و از دولت کمک نگرفتند در حالی که دیگر کشورها از بودجه خزانه خود به بدنه این مشاغل تزریق می‌کنند حتی دولت‌ها در مواقع بحران تلاش می‌کنند درمان را رایگان و مستمری برای گذران زندگی به مردم اختصاص دهد حال آنکه دولت ما با مالیات کشور را می‌چرخاند و امروز هم مردم توان دادن مالیات ندارند اما در دنیا به افراد آسیب دیده به جای پرداخت وام آنهم محدود و با سود، مبالغ بلاعوض اختصاص می‌دهند.
پدر علم مددکاری ایران می‌گوید: اگر امروز به این موارد توجه نکنیم بعد از پایان بحران کرونا به فاجعه بیکاری، آسیبهای اجتماعی، سرقت و بسیاری مسائل مختلف می‌رسیم بسیاری اقشار مجبورند بر سرکار خود برگردند در غیر اینصورت نه چیزی برای خوردن خواهند داشت و نه می‌توانند اجاره‌ها و اقساط خود را پرداخت کنند پس باید برای همه این اقشار برنامه منسجمی داشت چرا که بعد از بحران کرونا هم اثرات این مشکلات چندین برابر ظاهر می‌شود.
لزوم تشکیل ستاد کنترل اجتماعی پسا کرونا
همچنین احسان کاظمی روانشناس اجتماعی اظهار می‌کند: کرونا مانند یک بمب به جامعه وارد شده است، از امروز باید به فکر کاهش اثرات ترکش‌های این بمب بود و افزایش بازتوانی جامعه از امروز نیاز به کار دارد، و باید به فکر مدیریت پسا کرونا باشیم چرا که هنوز در مقالات روانشناسی دنیا با بیان مواردی از استرس پس از بحران در ماجرای ۱۱ سپتامبر مواجه هستیم و این خود نشانگر اوج بحران روانی پس از یک بحران واقعی بوده که حتی آمریکا هم توان حل این بحران ذهنی افراد را نداشته است.
وی با بیان اینکه مدیران اجتماعی باید به افزایش شعور اجتماعی جامعه کمک کنند، می‌افزاید: ما حق نداریم تنها مردم را در خانه سرگرم کنیم، امروز تنها نیاز به ساخت پادکست و امثالهم نیست نباید تنها رفع تکلیف کرد، باید اثرگذاری برنامه‌ها را بیشتر از برگزاری برنامه‌ها در نظر داشته باشیم چرا که جامعه را باید برای بعد از بحران آماده کرد و این نیازمند برنامه منسجم مدیران اجتماعی است.
این روانشناس اجتماعی با تاکید بر اینکه بحران‌های اجتماعی کرونا تمام نمی‌شود، تصریح می‌کند: فصل مشترک همه جوامع در مواقع بحران غافلگیری بوده است و در این موضوع هیچ فرقی بین کشورهای پیشرفته یا عقب مانده نیست چرا که ابن‌الوقت بودن ویژگی همه مدیران اجتماعی در همه جوامع است.
وی در خصوص وضعیت پس از بحران خاطرنشان می‌کند: شوک پس از بحران بسیار خطرناک‌تر از خود بحران خواهد بود، باید از امروز مردم را آموزش داد تا پس از کرونا دچار شوک بعد از کرونا نشوند، مردم باید به جای کسب خبر به دنبال کسب مهارت باشند و تنها نباید وقت‌شان را پر کنند و باید اوقات خود را غنی کنند قطعاً در دوران بعد از کرونا عده‌ای به دنبال کسب مافات خواهند بود، تنش‌ها افزایش می‌یابد و روابط انسان‌ها و ارتباطات در فضای مجازی شکل دیگری پیدا خواهد کرد.
کاظمی با اشاره به اینکه در آینده سرمایه اجتماعی به شدت افت می‌کند، تصریح می‌کند: قطعا مشکلات اقتصادی باعث بروز مشکلات اجتماعی بسیاری می‌شود که برای کنترل آنها ابتدا لازم است مدیران اجتماعی جامعه با تشکیل اتاق فکر و تدوین برنامه‌ها با توجه به جنس این بحران جامعه را در پس از بحران مدیریت کنند و بتوانند مؤلفه‌های سرمایه اجتماعی مانند انسجام و پذیرش اجتماعی، مشارکت، انطباق و شکوفایی اجتماعی را افزایش دهند تا با سرمایه اجتماعی کسب شده مشکلات بعد بحران را کمرنگ کنند.
وی با تاکید بر اینکه حکمرانی خوب شهری باعث افزایش سرمایه اجتماعی جامعه می‌شود، می‌گوید: این موضوع دقیقاً مانند صندوق ذخیره ارزی عمل می‌کند که در مواقع بحران می‌توان از این صندوق سرمایه اجتماعی برداشت کرد هر چند مدیران اجتماعی باید قبل از ورود به مرحله بحران برای افزایش تعداد کنشگران اجتماعی اقدام می‌کردند، این افراد همان نیروهای متخصصی هستند که در مواقع بحران مناطق و محلات شهری را در برابر آسیب‌ها مدیریت می‌کنند.
این روانشناس می‌افزاید: مدیران اجتماعی باید رویکرد سازمانی و شغلی جامعه را مورد بازبینی قرار دهند و کمک کنند بعد از بحران سیستم‌های شغلی به هم نریزد، امروز در آمریکا پیش‌بینی شده که بعد از بحران کرونا چند میلیون شغل از بین خواهد رفت و اثری از آنها نخواهد بود پس باید جامعه برای جلوگیری از نابودی شغل‌ها برنامه داشته باشد و مدیران اجتماعی همان گونه که ستاد کنترل کرونا ایجاد شد ستاد کنترل اجتماعی پسا کرونا را تشکیل دهند.
هنوز بیماری را کنترل نکرده‌ایم/منابع دولت محدود است
اکبر ترکی سخنگوی کمیسیون بهداشت مجلس شورای اسلامی در خصوص مشکلات دولت در رفع چالش‌های اجتماعی کرونا، اظهار می‌کند: با گذشت این مدت هنوز درگیر مشکلات بیماری هستیم و حتی بیماری را کنترل هم نکردیم و تنها در حال مدیریت آن هستیم اما در عین حال نباید از اثرات منفی و مشکلات پساکرونا هم غافل شویم.
وی با بیان اینکه این بیماری اثرات بسیاری بر مسائل اقتصادی و اجتماعی دارد، می‌افزاید: این اثرات تاکنون هم در کشور پررنگ بوده و بسته به طول مدت این بیماری که گفته می‌شود حتی تا سال آینده هم درگیر آن هستیم قطعا تبعات اقتصادی و اجتماعی بسیاری خواهد داشت.
نماینده فریدن، فریدونشهر، چادگان و بوئین و میاندشت در مجلس شورای اسلامی، تصریح می‌کند: ماحصل جلسه مجلس این بود که دولت باید یک برنامه ملی راهبردی برای کنترل اثرات این بیماری ارائه دهد و اینکه با گذر زمان با برنامه‌های مقطعی بخواهیم اوضاع را کنترل کنیم پیشرفتی نخواهیم داشت و اگر این برنامه راهبردی ملی ابلاغ شود به دنبال آن باید یک برنامه جامع برای دوران پساکرونا توسط دولت ارائه شود.
وی با تاکید بر اینکه داشتن برنامه جامع در خصوص رفع عوارض اقتصادی و اجتماعی این بیماری لازم است، می‌گوید: اقداماتی شامل وام یا تخصیص مبالغ بلاعوض به اقشار آسیب‌پذیر اقدامات مسکن ضعیفی است که در حال حاضر انجام شده اما آنچه لازم است اینکه دولت با کمک مرکز پژوهش‌های مجلس باید بتواند یک برنامه راهبردی ملی تدوین کند و همان طور که کشورهای دیگر این کار را کرده‌اند به مدیریت مسائل بپردازد.
ترکی با تاکید بر اینکه امروز وضعیت اقتصادی دولت مناسب نیست، اظهار می‌کند: منابع درآمدی دولت از سه راه فروش نفت، اخذ مالیات و فروش دارایی دولت است که در زمینه فروش نفت در حال حاضر دو مشکل ایجاد شده که میزان فروش نفت بسیار کاهش داشته همچنین قیمت آن هم با سیر نزولی روبرو بوده است.
وی در خصوص مشکلات دیگر منابع درآمدی دولت می‌گوید: در بحث مالیات هم با توجه به وضعیت خراب درآمد مردم و بنگاه‌های اقتصادی با کاهش روبرو بوده‌ایم از طرف دیگر مقدمات فروش ساختمان‌ها و دارایی دولت هم در حال انجام است اما ممکن است این امر زمانبر باشد همه این منابع درآمدی در حالی کاهش داشته که از سوی دیگر با افزایش چند برابری هزینه‌های درمان و پیشگیری کرونا را داریم و این امر هم در زمان از کار افتادن تولید کشور بوده است تا حدی که آمارها بیانگر متاثر شدن ۱۸ درصدی اقتصاد ایران از تبعات کرونا تا به امروز است و قطعا این رقم در آینده هم بیشتر خواهد شد.
این نماینده مجلس شورای اسلامی در استان اصفهان تصریح می‌کند: جمعیت ناهمگنی را در کشور به لحاظ اختلاف طبقاتی داریم حاشیه نشینان، افراد کم درآمد یا حتی بدون درآمد و اقشاری که درآمد روزانه دارند در معرض آسیبهای بیشتری از شیوع کرونا هستند که با این روند فقر مطلق روبه افزایش خواهد بود و باید دولت درایت خوبی برای مدیریت معضلات اجتماعی پس از کرونا داشته باشد.
تنظیم سند چشم انداز کاهش اثرات اجتماعی پساکرونا در اصفهان
مرتضی رشیدی معاون اجتمای شهرداری اصفهان نیز در خصوص تدابیر لازم برای پساکرونا، اظهار می کند: سندی در این زمینه در حال تنظیم است که خط مشیء و سیاست گذاری معاونت اجتماعی را برای دوران پساکرونا تنظیم خواهد کرد همچنین نه تنها در حوزه اجتماعی که در حوزه فرهنگی و ورزشی هم خط مشی لازم ترسیم می‌شود چرا که این حوزه‌ها از هم جدا نیستند و علاوه بر استفاده از این سه حوزه از تمام ظرفیت‌های شهرداری در کاهش اثرات منفی دوران پساکرونا استفاده خواهیم کرد.
وی با بیان اینکه مناطق آسیب‌پذیر و کم برخوردار نیازمند توجه بیشتری هستند، می گوید: تا امروز نیاز بود که مردم در همه مناطق به خصوص مناطق کم برخوردار متوجه خطرات شیوع بیماری باشند و بسته‌های بهداشتی را دریافت کنند و اولویت ما حفظ سلامت مردم بود اما نگاه ما برای بعد از کرونا رفع چالش‌های اجتماعی در سطوح مختلف جامعه بوده که پژوهشی با نام جامعه‌شناسی شیوع بیماری کرونا توسط تیم‌های پژوهشی بر اساس داده‌های شهر اصفهان در حال تدوین است که نتیجه آن تا اوایل اردیبهشت رونمایی و در اختیار رسانه‌ها و صاحب نظران قرار خواهد گرفت که این سند چشم‌انداز فرهنگی اجتماعی شهرداری با رویکرد رفع بحران‌های پساکرونایی خواهد بود و در اجرای آن هم از نظرات کارشناسان، صاحب نظران و سمن‌های فعال شهر استفاده خواهد شد.
گزارش از: شهین اصلانی – خبرنگار سرویس جامعه ایمنا
