هفت مُدل از مددکاری گروهی در حرفه مددکاری اجتماعی

هفت مُدل از مددکاری گروهی در حرفه مددکاری اجتماعی

کاری از کارگروه تخصصی مددکاری اجتماعی ایرانیان

۷ مُدل مددکاری گروهی اجتماعی: در مراحل اولیه مددکاری گروهی اجتماعی، رویکردهای پیشگیرانه دغدغه اصلی کار گروهی در مددکاری اجتماعی بوده است.

باگذشت سال‌ها از اجرای کارهای گروهی در حرفه مددکاری اجتماعی، این مبحث از رویکردهای پیشگیری به سمت رویکردهای درمانی تغییر یافته است و کاملاً آن را احاطه نموده است. گذار توسعه کارهای گروهی منجر به به وجود آمدنِ مُدل های نظریِ متنوعی از مددکاری گروهی اجتماعی برای تمرینِ بهتر این ابزار مهم در این حرفه شده است. این مُدل از کار مددکاری گروهی، مددکار اجتماعی را به عنوان رهبر گروه قادر می سازد تا مشکل را به طور کلی درک کند. مُدل‌های مختلفی از کلاسیک تا مُدل‌های امروزی وجود دارند که استفاده از آنها به اهداف گروه و بالاخص هدف مددکار اجتماعی بستگی دارد. بیایید مُدل های مختلف کار گروهی در مددکاری اجتماعی را به وضوح درک کنیم.

مُدل های مختلف مددکاری گروهی اجتماعی

• مدل هدف اجتماعی
• مدل اصلاحی
• مدل متقابل
• مدل ورودی
• مدل حل مسئله
• مدل روان درمانی
• مدل رشد

۱- مدل اهداف اجتماعی (پاپل و روتمن ۱۹۶۶)

در این مُدل تمرکز اصلی بر “آگاهی اجتماعی و مسئولیت اجتماعی” است. اجرای این مدل به اعضای جامعه کمک می کند تا برای حل مسائل اجتماعی تلاش کنند و تغییرات اجتماعی مطلوب را ایجاد نمایند. برای این مُدل اجرای کار بر مبنای اصول فرآیند گروه دموکراتیک مهم و اساسی است. جنبش خانه های اسکان (امن و نگهداری)، جنبش های اجتماعی، جنبش های صنفی کارگری و جنبش های گروههای زنان انواع مختلفی از ریشه های الگوی اهداف اجتماعی هستند.

۲- مُدل اصلاحی (Vinter R.D 1957)

تمرکز اصلی این مُدل بر رفتار درمانی فرد است. این مُدل در درجه اول با افرادی سروکار دارد که از عدم توانایی در سازگاری اجتماعی و شخصی در روابط اجتماعی رنج می برند. کژکارکردی های فردی و رفتارهای انحرافی که مورد تأیید جامعه نیستند، وارد محیط های کار گروهیِ برنامه ریزی شده می شود و با رویکرد مددکاری گروهی، آن رفتار یا رفتارهای انحرافی افراد عادی سازی می شود.

به همین دلیل اغلب به عنوان رویکرد بالینی گرا در نظر گرفته می شود. مددکار گروه در مواجهه با گروهی از افراد دچار مشکلات عاطفی از این مُدل استفاده می کنند. این مُدل مددکاری گروهی مددکار اجتماعی را قادر می سازد تا با استفاده از تعاملاتِ بین اعضاء گروه، دستیابی به تغییرات مطلوب را تسهیل نماید. از این مُدل به طور گسترده در مراقبت های بهداشت روان، کانون های اصلاح و تربیت، سازمان خدمات خانواده، مراکز مشاوره در مدارس و نیز مراکز مراقبت های بهداشتی استفاده می شود.

۳- مدل متقابل (شوارتز ۱۹۶۱)

در این مُدل از مددکاری گروهی، از نظریه سیستمی، نظریه میدانی، نظریه روانشناختی- اجتماعی و اصول کلی مددکاری اجتماعی متأثر و الهام گرفته شده است. بسیاری از محققان غالباً این مُدل را (مدل متقابل را) حاصل ادغام مُدل های اهداف اجتماعی و اصلاحی می نامند. این مُدل، فرد و گروه را مؤلفه‌های مهم کار گروهی می‌داند و در اینجا نقش‌های مددکار اجتماعی ماهیتی تسهیل‌کننده پیدا می کند، به همین دلیل این مُدل به عنوان مُدل میانجی گری در مددکاری گروهی شناخته می‌شود.

۴- مُدل ورودی

در فرایند اجرای این مُدل از مددکاری گروهی، یک فرد مستقیماً بخشی از یک مجموعه می شود بدون اینکه بخشی از برنامه مداخله حمایتی، چالش ها یا بهبود شرایط اجتماعی باشد. این مُدل بسیار محبوب است. تنها نگرانی برای استفاده از این مُدل در کار مددکاری گروهی، جهت گیری های عملکردی آژانس ها است.

۵- مُدل حل مسئله/ مهارت های اجتماعی

حل یک یا چند مشکل رفتاری و توسعه مهارت های ارتباطی رفتاری، هسته اصلی از ماهیت این مُدل است. این مدل در عمل تقویت مثبت را تشویق می کند.

۶- مُدل روان درمانی (آلپورت)

این مُدل به عنوان مدل متمرکز بر شخص شناخته می شود که به احساس، عواطف و رابطه فرد مربوط می شود. هدف این مُدل تقویت سلامت روان و خودپنداره فرد است. روانکاوی، گروه درمانی، گشتالت درمانی، روان درام و تحلیل تراکنش (رفتار متقابل) در این دسته از مُدل های مددکاری گروهی قرار می گیرند.

۷-مُدل توسعه (بروستاین ۱۹۵۵)

در این مُدل به نظر می رسد که گروه در درجه نزدیکی است و بر اساس جوهر وابستگیِ متقابل بنا شده است. و مُدل توسعه کاملاً به پویایی، صمیمیت و نزدیکی بستگی دارد. با این حال، دانش و شالوده نظریِ این مُدل به طور قابل ملاحظه ای تحت تأثیر روانشناسی نفس اریکسون، نظریه تعارض و پویایی گروه است. با نگاهی به ماهیت این مُدل، می توان گفت که مدل توسعه شامل مدل رویکردهای متقابل، اصلاحی و سنتی است.

نتیجه گیری

ما در این مطلب، برخی از بهترین مُدل های عملی مددکاری گروهی در حرفه مددکاری اجتماعی را مطرح کرده ایم.

مُدل ها و نظریه ها مجموعه واقعیت های علمیِ پذیرفته شده ای هستند که به ما در شناخت افراد و رفتار آنها و فرآیند کار مددکاری گروهی کمک می کنند. در طول طرح موضوع و اجرای کارهای مددکاری گروهی، بسیاری از مُدل های جدید در اواسط دهه ۱۹۷۰ تا ۱۹۸۰ ارائه شده اند. از این رو انتخاب یک مُدل برای تمرین کار مددکاری گروهی در حرفه مددکاری اجتماعی به طور کلی به ماهیت و هدف گروه بستگی دارد.