با توجه به اثرات تخریبی بلایای طبیعی و این مهم که کشور ما در معرض بلایا و مخاطرات طبیعی قرار دارد یکی از رویکردهای موثر در ساماندهی وضعیت نامطلوب مناطق زلزله زده رویکرد توانمندسازی اجتماع محور در مدیریت منطقه است که مددکاران اجتماعی آموزش دیده با رویکرد اجتماع محور می توانند در این مناطق نقش بسزایی را داشته باشند.
از نکات بسیار مهم در رویکرد اجتماع محور این است که محله یا اجتماع برای خطر آماده می شود یعنی با مُدلسازی به افراد آموزش داده می شود که در مواقع خطر چکار کنند و به کجا پناه ببرند. افراد در این متد به یکدیگر اطمینان پیدا کرده و در موقع خطر بهتر به همدیگر دسترسی دارند و یاد می گیرند برای محیط خود مسئولیت قبول کنند (Empowerment).
هدف برنامه های اجتماع محور این است که فرایندهای خدماتی، رفاهی و ارتقایی با مشارکت فعال افراد، خانواده و نهادهای مردمی انجام گیرد.
مراحل این رویکرد شامل:
– انتخاب جامعه محلی یا روستای مورد نظر
– تشکیل تیم اجرایی از بین مردم محله
– ارزیابی جامعه محلی (روستا)
– تهیه پروفایل و اطلاعات دقیق ساکنین روستا
– نیازسنجی
– اولویت بندی
– برنامه ریزی و انجام مداخلات توسط اعضای محله (روستا)
در رویکرد اجتماع محور خدمت گیرندگان در همه مراحل برنامه ریزی، تعیین مشکل، اولویت هدف گذاری، انجام فعالیتها و ارزشیابی مشارکت فعال دارند که این امر باعث بالا رفتن روحیه مشارکت افراد در حل مشکلات آنان خواهد شد و زیربنایی برای ارتقاء کیفی و کمی اقدامات را فراهم می کند موردی که هم اکنون در مناطق زلزله زده کرمانشاه به شدت با ضعف آن در مدیریت بحران منطقه روبه رو هستیم و شاهد این هستیم که کمپین ها و تشکل هایی به صورت خودجوش به وجود آمده اند که ویژگی اصلی آنها مردمی بودن، غیرعلمی و غیرتخصصی بودن آنهاست که ضمن ارزشمند بودن این تشکل ها لازم بود این حاثه به صورت علمی و تخصصی توسط متخصصین اجتماعی با آن برخورد می شد که اگر مددکارانی آموزش دیده در این زمینه داشتیم و به محض به وجود آمدن بحران و زلزله در مناطق حاضر و اقدامات تخصصی شان را شروع می کردند اکنون با این همه بی نظمی و بخصوص در تقسیم بندی امکانات و کمکهای مردمی در بین عزیزیان داغدار و زلزله زده روبه رو نمی شدیم.
نویسنده: فتاح رضایی؛ مددکار اجتماعی و روانشناس
مجموعه تخصصی مددکاری اجتماعی ایرانیان
