معنویت شاخص تاب آوری: در اغلب مطالعات نشان داده شده است که معنویت با تاب آوری خانواده رابطه مثبت و معناداری دارد همچنانکه کیفیت زندگی با معنویت و تاب آوری در ارتباطی مستقیم است به همین جهت با جرأت میتوان گفت که عشق، صلح و مهربانی در هر سن و سال و جنسیت وابسته به معنویت است به عبارت و از زاویه ای دیگر میتوان اظهار داشت فقدان تاب آوری با آشفتگی و فروپاشی خانوادگی رابطه دارد.
رویکرد خانواده درمانی مبتنی تاب آوری هم از این قاعده تبعیت میکند که عوامل اثرگذار بر تاب آوری و معنویت خانواده را شناسایی و بررسی کند که معنویت یکی از منابع اصلی تاب آوری و توانایی خانواده است، معنویت، سرشاری عاطفی، گسترش مهربانی و تاب آوری غایت درمان است.
معنویت شاخص تاب آوری
معنویت همچنین یکی ازمنابع بسیار با اهمیت درحل مشکلات است که حامی و پشتیبان خوش بینی و امیدواری بشمارمی آید. در کلامی ساده تر اعتقاد به حل مشکلات از تجلیات معنویت است.
در همین مقدمه ساده متوجه شده ایم که تاب آوری و معنویت به چه میزان در کیفیت زندگی خانوادگی و حتی بهبود روابط زوجین کارآمد است. در واقع به این مساله مهم اشاره میشود که تاب آوری و معنویت فقط درقدرت غلبه با مسایل و مشکلات نجات بخش خانواده نیست بلکه درارتقاء سلامت و بهبود روابط و سطح کیفی روابط در خانواده و حتی میزان شادکامی هم موثر واقع خواهد شد.
در واقع صحبت کردن از تاب آوری خانواده روایتی از درمان، اصلاح، ترمیم و توسعه وترقی آن است و نمیتوان تاب آوری یا معنامندی را فقط در قدرت غلبه بر مسائل و مشکلات محدود کرد چراکه حفظ سازمان و محافظت از کارکردهای اصلی خانواده به ویژه در روابط زوجین به معنویت وتاب آوری هم مرتبط است. در اینگونه فضایی خانواده هر مساله مربوط به هرکدام ازاعضاء را یک چالش مشترک (معنا) کرده و برای حل آن به اقدام مشترک دست خواهد زد در واقع در اینگونه شرایطی خانواده با یکپارچگی و بهم پیوستگی درحد بهینه خود توانا و به شکل ویژه ای در بهترین شرایط ممکن عاطفی قرار میگیرد که این همان مقصود اصلی ما از تاب آوری خانواده است.
اکنون دریافته ایم با چنین بافت منسجم و متحدی درخانواده جایی برای نفوذ یاس و ناامیدی نیست و کاملا روشن است در چنین شرایطی بیشتر شاهد خوش بینی و امیدواری و اتحاد در خانواده خواهیم بود تا هیجانات مخرب و منفی در واقع منبع قدرت خانواده در این روایت انسجام، همبستگی، خوش بینی و امیدواری و مهربانی است تا مولفه های حکمرانی و مدیریتی.
بدیهی است در چنین شرایطی کار برای خانواده درمانگران و مشاوران در همراهی با هرگونه صدمات احتمالی بسیار موثرتر پیش خواهد بود. باهم بودن کارکرد اصلی زندگی خانوادگی و به یقین بر پایه عشق تکیه دارد. باهم بودن جلوه ای از تاب آوری و معنویت است که هم در پیشگیری، مقابله و درمان باید بیش از پیش مورد توجه باشد.
تمامی مکاتب و ادیان، عشق را به عنوان مهمترین عنصرخانواده مورد توجه قرارداده اند. رفع اختلافات و سوتفاهم با وجود مهربانی و عشق مسیر همواری پیش رو خواهد شد معنویت درهرخانه وخانواده ای ازضروریات است که توانایی وتاب آوری خانواده برهمین ستون تکیه میزند.
یادداشت اختصاصی زهرا نیازاده
روانشناس و عضو تیم تخصصی تاب آوری در انجمن ازدواج و خانواده کشور
