راهبردها، تکنیک ها و مداخلات حرفه ای در مددکاری اجتماعی؛ تألیف دکتر تقی قرین دوست

با توجه به این که رشته مددکاری اجتماعی یک حرفه ی بین ‌رشته‌ای است، مددکاران در ایران در طی سال های گذشته بیشتر از منابع روانشناختی و جامعه‌شناختی به عنوان متون درسی برای آموزش دانشجویان مددکاری اجتماعی استفاده کرده‌اند. اما عدم اشاره به چگونگی استفاده این متون برای مددکاران اجتماعی در فعالیت های حرفه ای یکی از مشکلات موجود در این کتاب ها بوده است. علاوه بر آن یک سری تکنیک ها، راهبردها و مداخلاتی تحول ‌یافته‌اند که بیشتر توسط مددکاران اجتماعی مورد استفاده قرار می گیرند، لیکن به دلیل فقر موجود در زمینه کتاب های دانشگاهی در رشته مددکاری اجتماعی، جامعه مددکاری ایران از این کمبود به شدت دچار نقصان گردیده است. از این رو نگارنده با توجه به کمبودها و ضرورت های موجود در فعالیت های دانشگاهی مربوط به رشته‌های مددکاری اجتماعی و خدمات اجتماعی این کتاب را به رشته تحریر درآورده تا باشد که دانش‌آموختگان ما در حوزه رشته‌های مددکاری و خدمات اجتماعی با بخشی از آخرین راهبردها، تکنیک‌ها و مداخلات حرفه ای که در رشته مددکاری در بسیاری کشورها از آن ها بهره برده است، آشنا گردیده و در فعالیت های حرفه ای خود آن ها را به شکل علمی و صحیح به کار گیرند.
فصل اول به چگونگی مهارت های ارتباطی در مددکاری اجتماعی می‌پردازد و تأکید بر برقراری یک ارتباط مؤثر می کند، مددکاران باید از یک سلسله اصول تبعیت کرده و مهارت های ارتباطی خاصی را فرا گرفته و آن ها را تحول و توسعه دهند. در ادامه چگونگی برقراری و پایداری روابط با مددجویان و سایر افراد مرتبط، مورد بحث قرار گرفته و موانع در برقراری ارتباط و راه های مقابله با آن مطرح می گردد.هم چنین در این فصل به چگونگی برقراری ارتباط در موقعیت های چالشی اشاره گردیده و با ذکر مثال هایی چگونگی مداخلات مددکاری مورد کنکاش قرار گرفته‌اند. در همین راستا چگونگی برخورد با پیش‌آمدهای مشکل‌زا، رفتارهای توهین‌آمیز، رفتارهای خشونت‌آمیز و تهدیدکننده نیز مورد بحث قرار می گیرند. چگونگی برقراری ارتباط از طریق اقدامات خاص و روش های دیگر ارتباطی قسمت های پایانی این فصل را تشکیل می دهد.
در فصل دوم، راهبردهای شناختی– رفتاری و کاربرد آن در رشته مددکاری اجتماعی مورد بحث و کنکاش قرار می گیرد. در این راهبرد هدف از مداخله مددکاری ‌همان بازسازی افکار، ادراکات، و اعتقادات مددجو است. در این فصل انواع و اقسام تکنیک های شناختی– رفتاری در کار با مددجویان با ذکر مثال های عینی ارائه می گردند.
در فصل سوم، درمان کوتاه‌مدت متمرکز بر راه ‌حل به عنوان یک شیوه مداخله‌ای نسبتاً جدید در مددکاری اجتماعی معرفی می گردد. این نوع درمان تأکید بر راه‌حل دارد تا بر مشکل. در این فصل مثال های عینی و عملی متعددی در زمینه چگونگی کاربرد این نوع مداخله در کار با مددجویان ارائه گردیده است.
در فصل چهارم، روش مصاحبه انگیزشی معرفی می گردد که یکی از شیوه‌های جدید مداخله‌ای در رشته مددکاری اجتماعی است. این روش عبارت است از روشی مراجع-محور، دستورالعملی که با افزایش انگیزه‌های درونی فرد، سعی در تغییر او از طریق کشف و حل دوگانگی‌هایی که در زندگی با آن ها مواجه است، می کند. در این فصل به تفصیل به چگونگی آموزش روش مصاحبه انگیزشی به دانشجویان با ذکر تمرین های عملی پرداخته شده است.
در فصل پنجم، یک مداخله درمانی دیگر که در موقعیت های ناگوار برای مددکاران اجتماعی کاربرد فراوانی دارد به تفصیل مطرح می گردد. گزارش گیری روانشناختی به عنوان یک مداخله درمانی معرفی می شود که به افراد یاری می نماید تا متعاقب یک حادثه ناگوار، دچار اختلالات روانی نگردند و یا لااقل از شدت چنین اختلالاتی کاسته شود. در ادامه فصل، یک نوع مشاوره حزن و اندوه به عنوان مداخله ای مطرح می گردد که در آن فرد یاری می شود تا با بیان عواطف خود به یک شیوه خاص از سلامت روانی برخوردار گردد. در این فصل هم چنین از تشکیل گروه های حمایتی به عنوان مداخله مددکاری اجتماعی ذکر به میان آمده است.
در نهایت در این فصل به صورت مختصر درمان های خلاقانه مورد بحث قرار گرفته‌اند.

تألیف دکتر تقی قرین دوست | دکتری مددکاری اجتماعی
پایگاه اطلاع رسانی مددکاران اجتماعی ایران