مقدمه
زنان سرپرست خانوار از جمله گروه های آسیب پذیر اجتماعی هستند که با مشکلات و موانع زیادی مواجهند. قرار گرفتن در چنین موقعیت و جایگاه اجتماعی در بخش قابل توجهی از حالت ها زمینه ساز گسترش سایر آسیب های اجتماعی نیز می شود.
ضمن آن که بعضا خود به عنوان یک مساله اجتماعی نیز مطرح است. در میان اقشار جامعه، زنان نقش ویژه ای در تعیین سلامت اجتماعی جامعه ایفا می کنند.
از آن جا که برای ایفای نقش نیازمند این هستند که خودشان نیز به عنوان گروهی از جامعه از سلامت اجتماعی برخوردار باشند تا بتوانند در تعیین سلامت اجتماعی ایفای نقش نمایند.
از آن جا که این گروه هدف برای دست یابی به سلامت اجتماعی شان نیازمند توانمند سازی می باشند لذا این سوال اساسی در گزارش مطرح می شود که توانمندسازی چیست و مددکاران اجتماعی بر اساس کدام یک از نقش هایشان می توانند چنین گروه هدفی را در رسیدن به توانمندسازی یاری نمایند؟
تعاریف
از توانمند سازی تعاریف مختلفی ارائه شده است که در اینجا چند مورد به اختصار اشاره می گردد.
توانمندسازی به معنی تشویق افراد برای مشارکت بیشتر در تصمیم‌گیری‌هایی است که بر فعالیت آنها مؤثر است؛ یعنی فضایی برای افراد فراهم شود تا بتوانند ایده‌های خوبی را بیآفرینند و آنها را به عمل تبدیل کنند.
توانمندسازی، عنصر حیاتی کسب و کار در دنیای نوین است. اغلب کشورها برای رسیدن به توسعه، توانمندسازی را بهترین روش دانسته اند. عده ای توانمندسازی را به عنوان فرآیندی تعریف می کنند که در آن افراد و گروهها بر مسائل و مشکلاتی که دارند کنترل داشته باشند.
بنابراین می توان گفت هدف در توانمندسازی زنان سرپرست خانوار کمک به آنها تا در مشکلاتی که دارند غلبه نمایند و بتوانند بر سایر چنبه های زندگی شان کنترل داشته باشند تا از این طریق احساس ارزشمندی به آنان دست دهد.
لازمه رسیدن به چنین آگاهی در زنان سرپرست خانوار تغییر در نگرش می باشد. اما این سوال پیش می آید که تغییر نگرش چگونه صورت می گیرد؟
مدکاران اجتماعی دارای نقش های مختلفی هستند که به نظر نگارنده یکی از مهمترین نقش های مددکاری اجتماعی، نقش آموزش دهنده می باشد.
زیرا این نقش جزو ذاتی مددکاری اجتماعی محسوب می شود. اما در برخی از شرایط و موقعیت ها به عنوان اصلی ترین کار مددکاری اجتماعی محسوب می گردد.
از آن جا که یکی از رویکردهای مهم آموزش در مددکاری اجتماعی نشراطلاعات، آگاهسازی جامعه هدف در چگونگی مقابله با مشکلات و مسائل می باشد بنابراین زمانی که مددکار اجتماعی با زنان سرپرست خانوار کمک می کند تا آنان نسبت به خود، آگاهی پیدا کنند، یا آنها را به شرکت در گروههای مختلف تشویق می کنند و آنان را به ایجاد تعاونی ها سوق می دهند
به عنوان نقش آموزش دهنده ایفای وظیفه می کنند. اگر یک مددکار اجتماعی نتواند نقش آموزش دهنده را به خوبی ایفا نماید نمی تواند در توانمند سازی زنان سرپرست خانوار موثر واقع شود.
زیرا بدیهی ترین، پایه ترین و هدف اولیه توانمندسازی در همین تغییر نگرش نهفته است. پس از این پایه اولیه است که می توانند وارد فرآیند توانمندسازی شوند و دست به اقدام مشترک، مبادله و حمایت متقابل با دیگران، اقدام در زمینه عملی و کسب مهارت های جدید را داشته باشند.
بحث و نتیجه گیری
در واقع وقتی می خواهیم در حوزه توانمندسازی زنان سرپرست خانوار عمل نماییم یعنی این که می خواهیم نگرش آنان را نسبت به زندگی تغییر دهیم که بتوانند خودشان مسوولیت زندگی را برعهده گرفته و بتوانند مشکلات زندگی شان را کنترل نمایند که این جز با نقش آموزش دهنده میسر نخواهد بود.
زیرا این نقش نه تنها به تغییر نگرش در ابتدای فرآیند عمل می نماید بلکه منجر به تغییر رفتار و توجه برنقاط مثبت و رفع نقاط ضعف می گردد و در نهایت به ایجاد امکانات شغلی، آگاهی به وظایف و مسوولیت ها، تأمین و ارتقاء مهارت ها و انطباق با شرایط جدید منجر خواهد شد.
البته ناگفته نماند نمی توان از سایر نقش های مددکاری اجتماعی غافل ماند اما در جهت توانمندسازی زنان سرپرست خانوار که در مددکاری اجتماعی هم به عنوان هدف مطرح می شود و هم به عنوان یک روش کاری، نمی توان از تأثیر نقش آموزش دهنده مددکاری اجتماعی چشم پوشی کرد.
به عبارتی دیگر تاثیر نقش آموزش مددکاری اجتماعی در توانمند سازی زنان سرپرست خانوار را می توان به صورت زیر مشاهده کرد:
زنان سرپرست خانوار/ آموزش/ دریافت اطلاعات/ تغییرنگرش/ تغییردر سبک زندگی/ احساس رشد در سطح زندگی/ قدرت حل برخی از مسائل/ احساس توانمندی نسبت به گذشته در حوزه های روانی، اجتماعی، اقتصادی و …
