لیلا ارشد: زنان زباله‌گرد به‌ دلیل مسائل فیزیکی و جنسیتشان در معرض مشکلات بیشتری هستند

لیلا ارشد، مددکار اجتماعی و فعال مدنی: آسیب‌های اجتماعی معمولاً در بستری به وجود می‌آیند که نوعی نابرابری در تقسیم عادلانه منابع صورت گرفته باشد.
به گزارش مجله اینترنتی مددکاری اجتماعی ایران به نقل از روزنامه وقایع اتفاقیه، در جامعه‌ای چون جامعه ما که امروزه با آسیب‌های اجتماعی مختلفی روبه‌رو است، زمینه‌سازی برای مقابله با آسیب‌های مختلف اجتماعی یک امر ضروری است.
فقر و گسترش اعتیاد، تبعات بسیاری به همراه دارد که خاصیت این آسیب‌هاست اما با مدیریت بحران می‌توان تا حدودی از وخیم‌تر‌شدن آن جلوگیری کرد. باید توجه کنیم افرادی که در زمره آسیب‌پذیرترین گروهای اجتماعی هستند، اگر درگیر مسئله‌ای مانند اعتیاد یا فقر شدید شوند، ممکن است به هر کاری دست بزنند تا بتوانند هزینه‌های خود را تأمین کنند. زنان آسیب‌پذیر به‌دلیل اینکه از لحاظ قدرت بدنی با مردان تفاوت‌هایی دارند، بیشتر از دیگران در معرض انواع خطرها هستند.
این خطرها برای زنانی که اقدام به زباله‌گردی می‌کنند، به مراتب بیشتر است. این زنان خیلی اوقات از جانب مردان مورد تعرضات جنسی، فیزیکی و روانی قرار می‌گیرند. گاهی می‌شنویم که زباله‌های این افراد به زور از آنها گرفته می‌شود یا زباله‌ها را به قیمت پایین از آنها می‌خرند. همه این مسائل نشان‌دهنده عمق آسیب‌پذیری این افراد است. چیزی که وجود دارد و ما نمی‌توانیم کتمان کنیم، این است که درحال‌حاضر گروهی از زنانی که دارای مشکلاتی چون فقر و اعتیاد هستند، به کار زباله‌گردی روی آورده‌اند؛ بااین‌حال به‌دلیل جنسیتشان، محدودیت‌های زیادی را برای انجام این کار دارند. کارگزاران بازیافت و پیمانکاران عمدتا زنان را در زمره زباله‌گردها به حساب نمی‌آورند و خود این مسئله باعث می‌شود که این افراد از دسته کارگران رسمی خارج و به سوی مراکز غیررسمی کشیده شوند.
پذیرفته‌نشدن زنان توسط این پیمانکاران به‌عنوان کارگران زباله‌گرد، باعث می‌شود از امکان دسترسی به وسایل بهداشتی که لازمه این کار است، محروم بمانند. دستکش جمع‌آوری زباله، لباس و کفش مناسب عمده‌ترین نیاز‌های این افراد است. خطر فرورفتن سرنگ‌هایی که در سطح شهر ریخته شده است، احتمال انتقال انواع ویروس‌ها را در بین اینها بیشتر می‌کند. بسیاری از این افراد در حین زباله‌گردی در شب مورد تعرض قرار می‌گیرند که در این زمان اگر بدون محافظ باشند، احتمال انتقال ویروس اچ‌آی‌وی و هپاتیت به مراتب جدی‌تر از قبل می‌شود؛ بنابراین باید امکانات لازم برای حمایت از این افراد فراهم شود.
زنان زباله‌گرد به‌دلیل مسائل فیزیکی و جنسیتشان در معرض مشکلات بیشتری نیز هستند. ناتوانی در تفکیک زباله‌ها و آشنا‌نبودن با فضای کار باعث می‌شود در بسیاری از مواقع زباله جمع‌آوری‌شده توسط آنها به کمترین قیمتاز سوی واسطه‌ها خریداری شود.
راه‌ چاره این است که وقتی نمی‌توانیم شرایط را برای زندگی افراد مساعد کنیم، انتخاب اجباری آنها که زباله‌گردی است را بپذیریم و شغل این افراد را به رسمیت بشماریم. کارت درمان از نیازهای اصلی و ضروری این افراد است، زیرا بیشتر این افراد به دلایل متفاوتی شناسنامه ندارند و وجود کارت درمان باعث می‌شود که اگر اتفاقی برایشان افتاد، به مراکز درمانی مراجعه کنند و از خدمات درمانی استفاده کنند.
دادن دفترچه درمانی به این افراد، یکی از ضروری‌ترین اقداماتی است که می‌تواند تا حدود زیادی در مواقع بحران به کمک این افراد بیاید و از وخیم‌ترشدن بسیاری از عفونت‌ها و بیماری‌هایی که در کمین این افراد قرار دارد، جلوگیری کند. بسیاری از این کمک‌ها از طریق سازمان‌های مردم‌نهادی که در حوزه آسیب‌های اجتماعی فعالیت می‌کنند، به این افراد ارائه می‌شود اما واقعیت این است که این امکانات و حمایت‌ها بسیار محدود است.
ما به‌عنوان«NGO»‌هایی که در حوزه آسیب‌های اجتماعی فعالیت می‌کنیم، گاه با فردی مواجه می‌شویم که با زخم‌های عمیقی به مراکز ما مراجعه می‌کنند و به‌دلیل اینکه هویتی ندارند، نمی‌توانند به بیمارستان‌ها یا مراکز درمانی مراجعه کنند؛ درنتیجه این زخم عمیق‌تر شده و به مراحل بدتری می‌رسد. آموزش خود‌مراقبتی، اولین کاری است که باید درباره این افراد صورت بگیرد.