طرحواره های تاب آوری

طرحواره های تاب آوری: با مهارت تاب آوری، درد را می پذیریم و زخم های روح مان را پانسمان می کنیم. نگرش های مثبت نیز مهارت های تاب آوری را افزایش می دهند و بدیهی است اگر قالب های ذهنی منفی، تحمل درد و رنج را نداشته باشند و بدترین انتخاب ها را داشته باشند و مشکلات روحی را تحمل کنند. سوال اینجاست: آیا همه ی طرح واره ها، منفی و ناسازگار هستند و آیا طرح واره های منفی می توانند ایجاد نگرش مثبت در یک فرد نمایند؟!

چند سال بعد از آن که مدل طرح واره درمانیجفری یانگ و تمرکز او بر طرحواره های ناسازگار نظریه ای ارائه شد،که  الیوت و لاسن[۱] به نقد این دیدگاه پرداختند. این دو نفر معتقدند که در مدل طرح واره درمانی تنها به طرح واره های ناسازگار اشاره شده و  بخشی به طرح واره های سالم اختصاص پیدا نکرده است.

ایشان همچنین معتقد بودند که طرحواره ها همیشه منفی نیستند و اگر طرح واره ای هم مثبت باشد ممکن است انعطاف ناپذیر و ناسازگار تلقی گردد.

طرحواره های تاب آوری «قسمت دوم»

ریشه های فلسفی این مقاله را میتوان در دیدگاه ارسطو دنبال کرد. ارسطو در کتاب اخلاق نیکو ماخوسی[۲] بر این باور است که فضایل اخلاقی را می توان در یک پیوستار نگاه کرد و اگر فضایل اخلاقی در مسیر افراط و تفریط بیفتند می توان  آن ها را جزء رذایل اخلاق تلقی کرد. پس بر همین اساس می تواند بی اعتمادی افراطی و اعتماد پذیری بیمارگونه را نیز طرح واره های ناسازگار اولیه دانست. در دیدگاه رفتار درمانی نیز بر همین اساس به فرمول بندی مهارت های رفتاری می پردازند. به عنوان مثال کمک طلبی در شخصیت های وابسته بسیار زیاد است و در شخصیت های وسواسی خیلی اندک است.

از سویی دیگر داشتن درک درستی از بحران و تروما به ما کمک می کند تا برای حل آن تجربه ناراحت کننده و شرایط سخت روزگار به چالشی فراخوانده شویم، به طوریکه تبدیل به فرد پخته تر و قوی تر و رشدیافته تر شویم.

معرفی طرحواره های منعطف

طرح واره های منعطف به عنوان یکپارچه سازی پیچیده ای از داده های مثبت و منفی در یک دامنه معین ارائه می شوند. یک طرح واره وقتی منعطف است که اطلاعات متناقض را به روشی معقول و قابل قبول ادغام می کند، در نتیجه اجتناب و واکنش عاطفی کمتری ایجاد می شود. حالت های مثبت و منفی را می توان همزمان در یک طرح واره منعطف نگه داشت.

برخلاف طرحواره های یک پارچه (یک قطبی)، طرح واره های منعطف دارای جزئیات بیشتری در مورد جنبه های مختلف از یک دامنه طرحواره هستند. این مطالعه نشان می دهد که یک تعادل مناسب از داده های مثبت و منفی یکپارچه در مورد خود برای عملکرد مطلوب روانشناختی و اجتماعی ضروری است.

طرحواره های منعطف معمولا دو حالت دارند:

اول: هر دو طرح واره منعطف منفی و غیر منعطف مثبت شامل یک دیدگاه شدید و یک بعدی نسبت به خود، دیگران و انتظارات هستند. تصور می کنند جهان بدتر یا بهتر از آن چه برای آنها بوده است، هست یا می توانست باشد.

دوم، به نظر می رسد که طرح های منعطف منفی و مثبت، اغلب با تأثیری قوی تر از طرح های یکپارچه همراه هستند.

شباهت سوم و نهایی در این واقعیت نهفته است که هر دو طرح واره های منعطف مثبت و منفی عموماً منجر به پیامدهای منفی می شوند.