گزارش دهمین مباحثه گروهی | آموزش و پرورش به مددکار اجتماعی نیاز دارد/ ندارد

بدینوسیله گزارش دهمین مباحثه گروهی مددکاران اجتماعی در “گروه بزرگ مددکاران اجتماعی ایران در تلگرام” جهت مطالعه کاربران محترم وبسایت نمایه می گردد. قابل به ذکر است مشروح خلاصه مباحثه های گروهی صرفاً به منظور انتقال ایده ها و کیفیت تبادل افکار و هم اندیشی های گروهی در “وبسایت رسمی مددکاران اجتماعی ایران” منعکس می گردد.

آموزش و پرورش به مددکار اجتماعی نیاز دارد/ ندارد

مددکاری اجتماعی، حرفه یا هنری است مبتنی بر دانش و مهارت های خاص که هدف آن کمک به فرد، گروه و جامعه است. در نتیجه مددکار کسی است که برای حل آسیب های اجتماعی اهتمام می ورزد. چنین تعریفی نشانگر آن است که نقش مددکار در تنظیم روابط اجتماعی صحیح و سالم در جامعه تا چه حد کارساز و مؤثر است اما واقعیت آن است که مددکاری اجتماعی، حلقه گمشده بسیاری از سازمان ها و ارگان های دولتی و غیر دولتی کشور ماست. این حرفه که وسعت عملکرد و کارایی اش، لزوم حضور آن را در کلیه سطوح و ساختارهای اجتماعی در اکثر کشورهای دنیا اثبات کرده است، در کشور ما هنوز جایگاه واقعی خود را نیافته است. بخش تعلیم و تربیت، به دلیل در دست داشتن نبض حیاتی نگرش ها و اعتقادات میلیون ها کودک و نوجوان، یکی از مهمترین حوزه هایی است که نیازمند حضور فعال و مستمر مددکاری اجتماعی است. اما عملاً شاهد کم کاری و ضعف آشکاری در این زمینه هستیم به این معنا که وزارت آموزش و پرورش هنوز جایگاه مشخص و در خور شأنی برای مددکاری اجتماعی در نظر نگرفته است.

طی سال های اخیر میزان خشونت در مدارس، مصرف مواد اعتیادآور، تعداد دانش آموزان بازمانده از تحصیل، اُفت تحصیلی، بی هویتی و بی هدفی افزایش چشمگیری داشته است. بُعد اصلی مشکلات دانش آموزان ساختاری ست، و به ساختار ناکارآمد آموزش و پرورش بر می گردد اما مسأله ای که برای جامعه مددکاران بسیار حائز اهمیت است عدم حضور راهنما و متخصصی کارآمد است که این قبیل آسیب ها را بشناسد و نحوه ی مقابله تخصصی با آن را بداند. در این سالها نقش پرورشی مدارس به کلی فراموش شده است و صرفاً یک سری اطلاعات آموزشی انتقال داده می شود که نمی تواند به تنهایی نیازهای دانش آموز امروز را پاسخ دهد. زمانی نادر منصور کیایی، مدیر کل دفتر پیشگیری و مراقبت در برابر آسیب های اجتماعی آموزش و پرورش از افزایش عوامل مخاطره آمیز نوجوانان سخن گفت و نسبت به خطر گرایش نوجوانان به رفتارهای پرخطر هشدار داد. وی معتقد به ایجاد نظام مراقبت اجتماعی از کودکان و نوجوانان بود، نظامی که جایگاهش در کشور ما خالی ست. ارتقای سلامت روانی اجتماعی دانش آموزان نیاز به تشکیلاتی نظام مند دارد که درمان مشکلات اجتماعی دانش آموزان را در ارائه خدمات مددکاری بداند. حضور مددکار اجتماعی در آموزش و پرورش نه تنها به عنوان مداخله گر در مدارس و در کار با افراد، بلکه وسیع تر و پایه ای تر در سطح مدیریت و برنامه ریزی کلان کاملا لازم و ضرورریست.

فاطمه دانشور در هفتاد و نهمین جلسه علنی شورای اسلامی شهر تهران گفت: یکی از دستگاه هایی که باید در زمینه کاهش آسیب کودکان کار یا بازمانده از تحصیل ایفای نقش کند آموزش و پرورش است و این در حالی ست که مددکاران اجتماعی به محض مشاهده نیمکت های خالی با قدرت مداخله گر بودن خود اثرگذار بوده و به کاهش آسیب هایی که پیش روست کمک می کنند.

یکی از برنامه های مهم دولت نظام خودمراقبتی و پیشگیری از آسیب های اجتماعی ست، سوال اینجاست که این برنامه ها در آموزش و پرورش چگونه اجرا می شوند؟؟ این برنامه های اجتماع محور بسیار مهم و اساسی چگونه بدون کمترین دخالت مددکاران اجتماعی در مدارس اجرا می گردد؟؟ جالب توجه است که به ازای هر ۷۵۰ دانش آموز باید یک مراقب سلامت در مدارس حضور داشته باشد. آیا به ازای کل دانش آموزان کشور یک مراقب اجتماعی در مدارس ایران وجود دارد؟؟ در حالی که به ازای هر ۱۵ عدد دانش آموز تنها یک مشاور وجود دارد. مشاوری که تنها با خود فرد سر و کار دارد و تفاوت عمده اش با حرفه ای چون مددکاری اجتماعی در نوع نگاهی ست که به فرد دارد زیرا مددکار اجتماعی با خانواده، محیط اطراف و دوستان فرد و در یک کلام با جامعه فرد سر و کار دارد.

ساختار و عملکرد فعلی آموزش و پرورش دچار کاستی ها و ضعف های بسیار است که خود بستر ساز آسیب های اجتماعی ست؛ تغییر مکرر نظام آموزشی، تغییر محتوای کتب درسی، تغییر سالانه نحوه ی مدیریت مدارس، عدم توجه به میزان آگاهی معلمان، ایجاد محیط رقابتی ناسالم در مدارس، رواج مدرک گرایی، عدم ثبات شغلی معلمان، افزایش معلمان حق التدریسی، افزایش مدرسه های غیر دولتی و بی کیفیت خود مشکلات عدیده ای را برای دانش آموزان بوجود آورده است. تمام این موارد به اضافه ی انکار مدیران آموزش و پرورش در بحث وجود آسیب های اجتماعی در مدارس است که در تمام سال ها انکار و تکذیب شده است.

سطح فعالیت مددکاران اجتماعی در آموزش و پرورش بسیار متنوع و گسترده است. در حقیقت مددکاران می توانند در همه بخش های آموزش و پرورش، در جهت بهبود روابط و حل مشکلات فعالیت کنند. بچه ها در سنین مدرسه، با مسائل زیادی رو به رو  می شوند، آسیب های اجتماعی در این سنین بیشتر از هر سنی در کمین دانش آموزان است و وظیفه آموزش و پرورش این است که از آسیب ها و انحرافات پیشگیری کند. مددکاران اجتماعی در مدارس می توانند با ارائه آموزش های لازم به دانش آموزان، مهارت های زندگی را در آنها افزایش دهند و به عبارت دیگر آنها را توانمند کنند تا در آینده وقتی وارد جامعه می شوند بتوانند با مسائل و مشکلات زندگی مقابله کنند یا سازگاری نشان دهند. علاوه بر پیشگیری، مددکاری اجتماعی می تواند پس از وقوع آسیب ها نیز عملکرد بسیار مؤثری داشته باشد. تعداد زیادی از دانش آموزان، در سنین مدرسه با مسائل و مشکلات متنوعی دست به گریبانند؛ مشکلاتی نظیر نابسامانی خانواده، بی سرپرستی، بدسرپرستی، تک سرپرستی، ارتباطات نامناسب در محیط خانواده و حتی مشکلات اقتصادی. بنابراین نقش مددکار در آموزش و پرورش انکار ناپذیر است.

گروه بزرگ مددکاران اجتماعی ضمن قدردانی از زحمات بی دریغ مسئولین آموزش و پرورش کشور و مشاوران آگاه و توانمند درصدد است در راستای پیشگیری از آسیب دیدگی اجتماعی کودکان و نوجوانان به دنبال راههای نرفته ای باشد که با آموزش های تخصصی که در این حرفه دیده است و با شناخت کامل و جامعی که از شرایط فعلی جامعه و میزان وقوع آسیب های اجتماعی دارد رسالت انسانی خود را به بهترین شکل ممکن به سرانجام برساند. از نظر صاحب نظران حرفه مددکاری اجتماعی بهتر آن است در مدارس کمیته سلامت دانش آموزان تشکیل شود و مشاور در کنار یک مددکار اجتماعی حرفه ای به ارزیابی دانش آموزان در معرض آسیب بپردازند. این مهم میسر نیست مگر با آگاه سازی جامعه و مسؤلین و نسبت به ضرورت وجود مددکار اجتماعی در مدرسه. و در آخر اگر جامعه سالم و متحولی می خواهیم نیازمند تحول در نظام آموزش کشور هستیم.

گردآورنده: مریم سیاه پوش | مددکار اجتماعی و مشاور

منبع: گروه بزرگ مددکاران اجتماعی ایران در تلگرام