خودمراقبتی و برنامه مراقبت در منزل از اولویت‌های دوران سالمندی است
گردآوری: پروانه خفتان، کارشناس ارشد مددکاری اجتماعی
خودمراقبتی و برنامه مراقبت در منزل: امروزه جمعیت سالمندان در سراسر دنیا رو به افزایش است. افزایش جمعیت سالمندان، یک پدیده جهانی است. سالمندی دوران حساسی از زندگی بشر است که طی آن سالمندان در معرض تهدیدات بالقوه‌ای نظیر افزایش ابتلا به بیماریهای مزمن، تنهـایی و انـزوا و نداشـتن حمایـت اجتماعی قرارگرفته و به دلیل ناتوانی جسمی و ذهنی، در موارد زیادی استقلال فردی آنها تهدید می‌شود.
سالمندان نیازمند توجه و برخورداری از الگوی مراقبتی ویژه می باشند. اصلاح الگوی زندگی و توجه به کیفیت آن تا حد بسیار زیادی می‌تواند باعث افزایش کارآیی و استقلال سالمندان شود. سالمندان نیازهای متفاوتی دارند که باید در تمام سطوح مدیریتی جامعه به آنها توجه داشت. با توجه به ساختار فرهنگی و اجتماعی هر جامعه برنامه های متفاوتی برای مراقبت از سالمندان و ارتقاء کیفیت زندگی آنان در کشورهای مختلف وجود دارد ولی آنچه که در همه این برنامه ها مشترک است خودمراقبتی در دوران سالمندی و ارائه برنامه مراقبت در منزل است.
خودمراقبتی و برنامه مراقبت در منزل
خودمراقبتی، اقدامات و فعالیت های آگاهانه، آموخته شده و هدفداری است که توسط فرد به منظور حفظ حیات و تامین و ارتقای سلامت خود و خانواده‌اش انجام می‌گیرد. با اجرای برنامه خودمراقبتی می توان توانایی عملکرد افراد سالمند را حفظ و بهبود بخشید. فعالیت های روزانه زندگی مانند ورزش، تغذیه و استراحت اغلب به عنوان متغیرهای خودمراقبتی مورد استفاده قرار می گیرند. با خود مراقبتی حتی در دوران سالمندی می توان به سلامتی و طول عمر بیشتری دست یافت و از ابتلا به انواع بیماری های روحی و جسمی پیشگیری کرد. با خود مراقبتی، هر فردی به صورت ارادی و فعالانه، زمانی را برای خود در نظر می‌گیرد تا کارهایی را انجام دهد که موجب حفظ و تقویت سلامتی و انرژی اش شود. خود مراقبتی، اعتماد به نفس و عزت نفس سالمند را افزایش داده و بر شور و شوق زندگی و انگیزه موفقیت‌اش می‌افزاید. باید توجه داشت که یک برنامه جامع خود مراقبتی از ابعاد خوادمراقبتی جسمانی،روانی- عاطفی، اجتماعی و معنوی برخوردار است و بر همه ابعاد زندگی فرد تأکید دارد.
مراقبت در منزل یکی از مهم‌ترین محورهای برنامه خدمات و مراقبت سالمندی در کشورهای توسعه یافته است و شامل مجوعه ای از خدمات و مراقبت‌ها می‌شود که سالمندان ناتوان را قادر می‌سازد تا به طور مستقل بتوانند در منازل مسکونی خود فعالیت‌های روزانه زندگی مورد نیاز خود را انجام داده و در درازمدت از کیفیت زندگی قابل قبولی برخوردار باشند. برنامه مراقبت از منزل شامل دو بخش است: قسمت اول مراقبت‌های اساسی و پایه به‌صورت مراقبت های پزشکی و پرستاری و مراقبت فردی است. قسمت دوم شامل خدمات و سرویس های حمایتی، به شکل سرویس های مناسب سازی منازل مسکونی افراد سالمند است. برنامه مراقبت در منزل بصورت یک کار تیمی انجام می‌شود و مدیریت آن غالباً با مددکاران اجتماعی می‌باشد. که براساس پرونده فردی که برای هر سالمند تشکیل شده است و شامل گزارشهای تمام ارزیابی‌ها و نیاز سنجی، تأییدیه برنامه مراقبتی توسط خود سالمند و یا مراقب او، فرم درخواست نیاز به خدمات و مراقبت ها، گزارشهای ثبت شده، فرم‌های ارزیابی مجدد ثبت شده و همچنین مکاتبات و درخواست‌ها است.همچنین نظارت وپیگیری بایستی به‌صورت مستمر به منظور حصول اطمینان از سلامت و ایمنی سالمند، کیفیت مراقبت و رضایت ازخدمات صورت گیرد.
در ایران برنامه مراقبت در منزل توسط بخش خصوصی صورت می‌گیرد که مجوز آنها از سوی سازمان بهزیستی صادر می‌شود. تیمی متشکل از پزشک، پرستار، فیزیوتراپ، کاردرمانگر و مددکار اجتماعی می‌باشد. تیم مذکور به منازل سالمندان نیازمند مراجعه کرده و ضمن بررسی نیازهای آنان، معاینات اولیه را در منزل انجام داده و براساس مشاهدات، تشخیص برنامه خدمات آینده را طرح ریزی می‌کنند. متأسفانه برنامه مراقبت در منزل سالمندان در ایران به صورت جامع و بر اساس استانداردها انجام نمی‌شود و همچنین دربرگیرنده کلیه سالمندان نیازمند مراقبت نمی‌باشد. ارائه خدمات درمانی مراقبت در منزل می تواند روش مؤثری به ویژه در درمان سالمندان مبتلا به بیماریهای مزمن باشد.
