به مناسبت فرا رسیدن روز جهانی مبارزه با ایدز | واکاوی کوتاه از زندگیِ زنانِ مبتلا به ویروس HIV مثبت
ایدز (AIDS) بیماری است که در آن مجموعه ای از نشانه ها و علایم گوناگون بر اثر عفونت با ویروسی به نام اچ آی وی و به علت ضعف دستگاه ایمنی بدن رخ می دهد و اچ آی وی (HIV ) ویروسی است که به دستگاه ایمنی بدن حمله و آن را به تدریج تخریب می کند.
آیا ابتلا به اچ آی وی و ایدز پایان زندگی فرد مبتلا است؟ خیر افراد مبتلا به اچ آی وی می توانند با اقدامات درمانی و حمایتی مناسب و در پیش گرفتن شیوه زندگی سالم در کنار عزیزان خود طول عمری تقریبا مشابه طول عمر جامعه داشته باشند.
اما آیا همه چیز فقط به طول عمر بر می گردد؟ آیا لزوماً حقوق دیگر زندگی شامل آن ها خصوصاً زنان نخواهد شد؟
زنان در رفتارهای مرتبط با مواد و هم در رفتارهای پرخطر جنسی از اَنگ و تبعیض مضاعف رنج می برند، زنانِ مبتلا که هر کدام به طریقی ممکن است به این ویروس مبتلا شده باشند، خصوصاً گروه زنانی که از همسران معتاد یا زندانی یا شریک جنسی زنان روسپی این ویروس را میزبان شده اند، آیا بعد از مرگ یا جدایی از همسرشان می توانند به زندگی اجتماعی بر گردند؟
مسأله مهم راههای انتقال این ویروس به بدن فرد میزبان می باشد. از راه تماس جنسی بدون استفاده از محافظ های جنسی مانند کاندوم و یا وسایل مشترک تزریق و هر نوع وسیله برنده و تیز و انتقال خون و دیگری از مادر مبتلا به نوزاد، در این میان، دو راه باعث می شود که زنان مبتلا امکان برقراری رابطه اجتماعی و زناشویی را با مردان سالم از دست بدهند: رابطه جنسی و بارداری انگ اجتماعی که به این دسته از زنان زده می شود بعضاً باعث پنهان کاری و مخفی نگه داشتن این بیماری می شود و حتی در بعضی از زنان ممکن است باعث افسردگی های شدید و خودکشی شود، اَنگ یا داغ ننگ (Stigma) اصطلاحی است که توسط یونانیها، برای اشاره به علایم بدنی ایجاد شده حاصل از سوزاندن و یا بریدگی بر روی پوست افراد مجرم به کار برده می شد. اما منظور از اَنگ امروزه بیش تر رسوایی و ننگ حاصل از داشتن خصوصیاتی متفاوت از افراد دیگر است.
به دلیل این که انتقال اچ آی وی با استفاده از مواد مخدر و یا رفتار جنسی پرخطر مرتبط است، به همین موضوع باعث شده که مردم تصور کنند که زنان و مردان مبتلا منحرفان جنسی بوده اند، اما آیا واقعا همه ما از ابتلا به این ویروس مصون هستیم؟
پیامدهایی که اَنگ اجتماعی این بیماری برای زنان مبتلا دارد را بهتر است اینگونه تقسیم بندی کنیم:
طرد بیمار از خانواده و جامعه؛ در مواردی حتی طرد خانواده بیمار از جامعه و بستگان؛ محدودیت در برقراری معاشرت و فعالیت های اجتماعی؛ محدودیت در اشتغال، اخراج شدن از محیط کار؛ اَنگ، تبعیض، نگرش و برخورد بد مردم نسبت به بیماران و حتی خانواده های آنها؛ محدودیت در ازدواج و در مواردی از هم گسیختگی زندگی مشترک؛ ایجاد عوارضی روحی – روانی، از جمله: احساس خجالت، شرمندگی و اندوه از ابتلای به بیماری، ناامیدی، اضطراب و افسردگی به علت ترس از برملا شدن وضعیت بیماری؛ محدودیت در داشتن زندگی معمولی و حفظ گمنامی در زندگی.
مجموعه همه اینها باعث ترس زنان مبتلا به این ویروس خواهد شد، ترس از فاش شدن وضعیت ابتلا باعث تنهایی یا تشکیل نشدن روابط دوستانه می شود، ترس از انتقال عفونت به شریک غیر مبتلا و ترس از شروع رابطه می شود و سعی در مخفی کردن آن داشته باشند.
ممکن است تعجب کنید که زنان مبتلا به اچ آی وی مثبت یا ایدز هم می توانند با مردی ازدواج کنند یا قرار ملاقات عاشقانه بگذارند، مهم این است که بپذیرند این بیماری را دارند و با آن زندگی کنند به معنای کامل آن. زندگی اگر شما که خواننده این متن هستید میزبان این ویروس هستید باید بدانید می توانید و حق دارید زندگی سالم که شامل روابط سالم و ازدواج می شود را داشته باشید، فقط با مسئولیت بیشتر و اعتماد دو نفر در یک رابطه!
به نظر می رسد این دسته از زنان با انواع ازدواج ها یا آشنایی هایی نیز ممکن است مواجه شوند:
ازدواج ترکیبی، ازدواج ناسازگار، ازدواج کبوتر با کبوتر
ازدواج ناسازگار یکی از پیچیده ترین و مشکل ترین روابط جنسی است که برای زنان مبتلا به اچ آی وی مثبت ممکن است پیش بیاید، این رابطه نیاز به مدیریت و بینش جامع حمایتی روانی اجتماعی دارد و خطرات احتمالی آن هم به اَنگ و هم باورهای غلط بر می گردد، جامعه به سختی می تواند این ازدواج را بپذیرد و با توجه به اینکه شرایط انتقال بیماری ایدز هنوز بطور کامل شناخته شده برای باورهای غلط ایجاد شرایط می کند و زوجهایی که در این رابطه هستند در معرض باورهای غلط هستند، انتقال ویروس به طرف مقابل و جنین در این نوع ازدواج بسیار خطرناک است و زوجین نیاز شدید به مشاوره های روانپزشکی و روان شناسی و پزشکی دارد و ملزم به استفاده اجباری از کاندوم زنانه و مردانه و روشهای دیگر پیشگیری خواهند بود.
ازدواج دیگری که برای این گروه از زنان ممکن است اتفاق بیفتد ازدواج ترکیبی است این رابطه به معنای رابطه جنسی بین دو نفر با دو سطح متفاوت hiv است یکی hiv مثبت است و دیگری hiv منفی یا در دوره کمون است، این رابطه می تواند بصورت ازدواج باشد یا دوره ای کوتاه مدت بین دو شریک جنسی اما آیا این رابطه ایمن است؟ برای اینگونه زوج ها احتمال سرایت عفونت hiv یک واقعیت ثابت است و همیشه خطر این مسأله وجود دارد اما زوجین می توانند این شیوع خطر را به حداقل برسانند، اینطور که اگر در چنین رابطه ای قرار گرفتید و خواستید هر گونه رابطه جنسی برقرار کنید باید از انواع کاندوم واژینال، مقعدی و دهانی استفاده کنید.
اما بهترین رابطه ای که می تواند اتفاق بیفتد این است که بعضی از بیماران اچ ای وی مثبت تصمیم می گیرند که با کسانی رابطه جنسی داشته باشند که این ویروس را داشته باشند، این رابطه فعلاً بهترین و کم استرس ترین رابطه ای است که ممکن است افراد مبتلا درگیر آن شوند اما، باز هم در این رابطه باید از کاندوم استفاده کنند، چرا که خطر ویروسهای بیماریهای تناسلی نیز وجود دارد مگر اینکه قبلاً طرف مقابلشان هیچ رابطه جنسی با کسی نداشته باشد و ویروس را از طریق دیگری دریافت کرده باشد و یا مطمئن باشند همسر یا شریک جنسی شان بعد از ازدواج با فرد دیگری تماس جنسی ندارد، ممکن است فکر کنید اگر شما اچ ای وی مثبت هستید نیازی به مراقبت های محافظتی مثل کاندوم یا محافظت دهانی نداشته باشید اما باید بدانید که سطح ویروس در هر بدنی متفاوت است و ضمن اینکه بیماریهای تناسلی ممکن است شما را درگیر کند و به دلیل سیستم ایمنی پایین شما نتوانید آن را درمان کنید، باید همیشه با مراقبت کننده های بهداشتی محلی در تماس باشید چرا که شما می توانید خطر انتقال عفونت به شریک یا همسرتان را پایین بیاورید.
و نکته مهم دیگری که این گروه از زنان باید رعایت کنند اینکه با چه کسانی نباید رابطه داشته باشند یا ازدواج کنند:
افراد بی تفاوت به احساس دیگران، افرادی که هنوز درگیر رابطه قبلی شون هستند، افراد مبتلا به اختلالات جنسی، افرادی که به بلوغ عاطفی نرسیده اند، مترحم ها، افسرده ها، متأهل ها، سو استفاده گر ها، تنها ماندن در این جور مواقع بهتر از یک انتخاب اشتباه است.
پیام اصلی این مقاله برای این زنان این هست که چرا باید ابتلای خود را به ویروس اچ آی وی مثبت پنهان نکنند و به خواستگار یا دوستشان بگویند؟ مسأله مهم در یک ارتباط صداقت است و شفاف بودن با طرف مقابل چه در رابطه عاطفی چه در رابطه جنسی، آشکار سازی وضعیت شما با شریک جنسی بسیار مهم است و یکی از استرس اورترین شرایطی می باشد که شما با آن روبرو هستید، هیچ قانونی نمی تواند شما را مجبور کند که همه چیز را بگویید اما آیا ارتباط مستلزم اعتماد و صداقت نیست !این شما هستید که زمان بیان این موضوع را انتخاب می کنید و به طرف مقابلتان حق میدهید که انتخاب کنند رابطه جنسی ایمن و پیشگیرانه حق شما وطرف مقابلتان می باشد.
آیا می گذارید ابتدا رابطه عاطفی و جنسی ایجاد شود و سپس آن را بیان می کنید گرچه در جلسه اول هم بدون مقدمه شاید نتوان گفت اما اگر این جلسه فقط برای رابطه جنسی وازدواج موقت باشد باید در همان ابتدا آن را بیان کنید. وارد رابطه که می شوید صمیمی می شوید و بعد می گویید ؟ اما وجدان شما چه می شود ، آیا وارد رابطه جنسی شوید و بعد بگویید چه اتفاقی می افتد اگر طرف مقابلتان با خشونت برخورد کند چه؟ اگر در یک رابطه وابسته شوید و طرفتان شما را برای ادامه راه انتخاب نکند چه می شود ؟ممکن است با انتخاب این روش دراولین قرار ملاقات خود مجبور شوید بگویید مطمین باشید صداقت مهم تر از شکل گیری رابطه اشتباه است یا تکیه زدن بر باد است به دلیل حس مسولیت انسانی و معنوی که خداوند در اختیار همه ما انسان ها گذاشته است شما مسئول رفتار و گفتار خودتان هستید اگر از برخورد طرف مقابل بیم دارید و یا تجربه خشونت فیزیکی یا کلامی پس بهتر است:یک مکان عمومی برای گفتن این موضوع انتخاب کنید نه‌آنقدر شلوغ که همه صحبتهای شما را بشناسند و نه این که خلوت باشد تا در معرض خشونت جسمی قرار بگیرید ، قبل از سرگیری رابطه جنسی با طرف و شریکتان در مورد hiv توضیح بدهید ، در خصوص زوجین بهتر است مشاور با شریک جنسی صحبت کند نه زن .
نکته مهم این است که نباید تصمیم گیری شتابزده انجام دهید باید خوب فکر کنید و همه نباید از وضعیت شما آگاه شوند، مشاوره مداوم با مشاوران و مراقبت کننده های بهداشتی لازم است ،شرکت در گردهمایی های افراد مثبت می تواند بسیار موثر باشد
نویسنده: معصومه کمال الدینی مددکار اجتماعی و دانشجوی دکتری جامعه شناسی گروههای اجتماعی
پایگاه اطلاع رسانی مددکاران اجتماعی ایران
- پاورپوینت ارتباط سالم برای زنان اچ آی وی مثبت ارایه شده در کارگاه آموزشی انجمن احیا ارزشها، تنظیم و ارائه از معصومه کمال الدینی
- مقالات مرکز ملی پیشگیری ایدز ایران
