به مناسبت فرارسیدن هفته ملی ازدواج: کاهش ازدواج، سونامی طلاق

هفته ملی ازدواج در حالی امروز از راه می رسد که عدد ازدواج و طلاق همچنان سیر نزولی و صعودی خود را در میان آمار طی می کند. این در حالی ست که آمار تعداد جوانان درسن ازدواج که علاقه ای به تشکیل خانواده ندارند نیز همچنان روی عدد ۱۱ میلیون نفر مانده است.

به گزارش وبسایت مددکاری اجتماعی ۲۰۱۵ به نقل از روزنامه ابتکار؛ اردیبهشت ماه سه سال پیش بود که سید حسن موسوی چلک رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران در گفت و گو با رسانه ها با اشاره به آمار کاهش ازدواجهای ثبت شده، گفت: «براساس آمارهای سازمان ثبت اسناد کشور در سال ۹۱ ، ۷۹۱ هزار و ۶۵۶ ازدواج به ثبت رسیده درحالی که آمارهای سال ۹۰ ، ثبت ۸۷۴ هزار و ۷۸۲ واقعه ازدواج را نشان می دهد. این آمارها حاکی از کاهش ۹.۵ درصدی ازدواجها و افزایش بیش از ۶ درصدی طلاقهای به ثبت رسیده در سال گذشته بوده است.»
او با اعلام نگرانی از بابت کاهش آمار ازدواج و افزایش آمار طلاق افزود:«در هیچ دوره ای آمار ازدواج تا این حد کاهش پیدا نکرده بود به همین دلیل مسوولان باید با همکاری کارشناسان و متخصصان امر چاره ای بیاندیشند.»
نگرانی ای که سید حسن موسوی چلک سال ۹۲ از آن خبر داد آخرین نگرانی و خبری نبود که در این حوزه و از سوی کارشناسان و مسوولان اعلام شد. سال گذشته نیز حسین طلا عضو کمیسیون اجتماعی مجلس نهم شورای اسلامی با اشاره به کاهش نرخ ازدواج در کشور و با بیان اینکه هر ساعت ۱۸ واقعه طلاق در کشور ثبت می شود، نسبت به وقوع سونامی طلاق در کشور هشدار داد. هشداری که هر چند وقت یکبار از سوی یک کارشناس و یا مسوول اعلام می شود.
نبود مهارت زندگی و ترس از تشکیل خانواده
به گزارش ایسنا، حسین طلا در خصوص کاهش نرخ ازدواج و افزایش نرخ طلاق نیز گفت: «مشکل در تامین حداقل هزینه زندگی، دلیل عمده بسیاری از طلاق‌هاست موضوعی که بر روی کاهش آمار ازدواج نیز تاثیر گذاشته است.»
هر چند این نماینده مجلس مانند بیشتر مسوولان و کارشناس دیگر مسائل مالی را به عنوان مهم ترین موضوع کاهش و افزایش آمار ازدواج و طلاق در کشور عنوان کرد اما براساس گفته های کارشناسان این تنها عامل نیست.
براساس پژوهش‌های سازمان ملی جوانان، ازدواج در سال ۱۳۸۲ اولویت نخست جوانان بود، اما با گذشت بیش از ده سال به چهارمین اولویت تبدیل شده است. موضوعی که آذرماه سال گذشته رضا حجتی، مدیرکل مشارکت‌های اجتماعی وزارت ورزش و جوانان، آن را ناشی از «نداشتن توانمندی‌های لازم» و «ترس از تشکیل خانواده» دانست.
مدل ازدواج متفاوت شده است
هر چند کارشناسان اجتماعی می گویند که عوامل اقتصادی، شرایط دشوار گذران زندگی و افزایش سطح انتظارها ازدواج را به خرده فرهنگی بدل کرده که در اولویت های بعدی زندگی جای گرفته است اما بسیاری از کارشناسان معتقدند همانگونه که ساختارهای اجتماعی و فرهنگی تغییر کرده ازدواج نیز از این قاعده مستثنی نبوده است به همین دلیل و نیز به دلیل گسترش شهرنشینی، ضعیف شدن پیوند خانوادگی و قطع ارتباط دوستان و آشنایان مدل سنتی آشنایی قبل از ازدواج پاسخگوی جامعه فعلی نیست و مدل جدید جایگزین آن شده است مدلی که قابل اعتماد نیست. تغییر در سبک زندگی و تاثیر آن در ازدواج ها موضوعی بود که باعث شد راه هایی برای آن در نظر گرفته شود.

یکی از این راه ها تاسیس مراکز تخصصی خدمات مشاوره ازدواج و خانواده از سوی وزارت ورزش و جوانان بود. این اقدام با افتتاح ۱۱ مرکز مشاوره در سال ۹۳ کلید خورد اما تا به امروز در تغییر آمار تاثیری نداشته است. به گزارش مهر، احمد تویسرکانی رییس سازمان ثبت احوال درباره آمار ازدواج و طلاق در سال گذشته گفت: « ۶۷۳ هزار ازدواج ثبت شده که این میزان در مقایسه با سال گذشته ۶درصد کاهش داشته است و ۱۶۴ هزار و ۹۱۲طلاق که رشد یک درصدی داشته است.»

بررسی آمارهای ثبت احوال نشان می دهد بیشتر طلاق های ثبت شده در سال ۹۴ مربوط به زوج هایی است که در سال ۹۳ ازدواج کرده و تنها یکسال زیر یک سقف زندگی کرده اند. موضوعی که عدم مهارت ارتباطی را به عنوان مهمترین عامل کاهش ازدواج و افزایش طلاق قوت می بخشد. هر چند نداشتن دانش کافی در زمینه ازدواج و تشکیل خانواده می‌تواند مانعی در این زمینه باشد اما این موضوع تنها یک بخش قضیه است. آنگونه که روان شناسان می گویند جوانان امروزی هدف از ازدواج را به درستی نمی دانند و گاهی آن را مانند دوستی و یک امر سرسری تصور می کنند.
تنها متولی ازدواج درگیر تکرار برنامه ها
براساس قانون، برنامه ریزی در حوزه ازدواج بر عهده دفتر برنامه ریزی ازدواج و تعالی خانواده این وزارتخانه است. براساس شرح وظایفی که سایت این وزارتخانه برای این دفتر ذکر کرده، آمده است؛ سیاستگذاری و تعیین خط مشی در بستر سازی و زمینه سازی ازدواج جوانان، بررسی و شناخت باورهای دینی، ملی ، منطقه ای ، محلی و قومی به منظور رعایت آن در امر ازدواج بررسی تغییرات اجتماعی و تحولات ارزشی در چارچوب اصول دینی و ملی در زمینه ازدواج، بررسی های کاربردی در زمینه الگو یا الگوهای خانواده سالم و پایدار، ازدواج و نهاد خانواده زوج های جوان، برنامه ریزی ونظارت به منظور توانمندسازی ( آموزش ، مشاوره ، ارتقای مهارتهای زندگی، آگاهسازی و …) زوج های جوان ، برنامه ریزی در جهت تناسب بین برنامه ها، منابع و امکانات دولت و بهره جستن از حداکثر امکانات موجود، فراهم نمودن زمینه استقلال اجتماعی واقتصادی جوانان، ارتقای مهارتهای ارتباطی و اجتماعی جوانان و افزایش آگاهی های مربوط به ازدواج در میان آنها، برنامه‌ریزی توسعه مراکز خدمات روانشناختی و مشاوره جوانان و سنجش عملکرد آنها، برنامه‌ریزی توسعه مراکز تخصصی ازدواج (همسرگزینی)، نظارت مستمر و آسیب‌شناسی کارکرد مراکز تخصصی مشاوره وازدواج، آسیب‌شناسی و بررسی روند طلاق در خانواده‌های جوان و جدیدالازدواج، بررسی و ارزیابی مستمر علل تاخیر در ازدواج جوانان و چاره‌اندیشی برای آن، برنامه‌ریزی برای برگزاری و یا بهره‌گیری از نمایشگاه‌ها- همایش‌ها و هم‌اندیشی‌های مربوط به ازدواج و خانواده جوانان، حمایت از آثار و تولیدات مروج ازدواج و تشکیل خانواده و انجام سایر امور مربوطه در چارچوب قوانین و مقررات.هر چند این دفتر تنها دفتر متولی در این زمینه است اما برخی از کارشناسان معتقدند اتفاق مهمی از سوی این بخش صورت نگرفته است.

آنها می گویند با وجود آنکه این وزارتخانه کمیته ای به نام حمایت از ازدواج و خانواده دارد که تصمیماتی را اتخاذ می کند اما تا به حال از دستاوردها و مصوبات این کمیته در خصوص ازدواج و خانواده خبر خاصی شنیده نشده است.و یا برنامه ها دائم تکرار می شود ناصر صبحی قراملکی مدیرکل دفتر ازدواج و تعالی خانواده وزارت ورزش و جوانان در این باره به ابتکار می گوید:«ازدواج مساله ای چند بعدی ست و نمی توان یک شبه مشکلات آن را حل کرد.»

او اشتغال مسکن و ازدواج را سه مساله مهم جوانان امروزی می داند و می افزاید: « ازدواج تحت تاثیر دو موضوع اشتغال و مسکن است این موارد وقتی در کنار تغییر سبک زندگی افراد و علاقه به ادامه تحصیلات قرار می گیرد هم سن ازدواج را بالا می برد و هم در کاهش ازدواج تاثیر می گذارد. این موضوعات نیازمند حل در گذر زمان است تا بتوان آمار ازدواج را بالا برد.» او همچنین درباره اقدامات این دفتر در راستای افزایش آمار ازدواج با بیان اینکه تاکنون هیچ گونه مجوز قانونی به افراد و مراکز برای تاسیس مراکز همسریابی صادر نشده است از طرح همسان گزینی تبیان به عنوان راهکار این سازمان برای افزایش ازدواج می گوید.

طرحی که سال ۹۳ ارائه شد و با گذشت دو سال هر چند وقت یکبار تنها خبری که از آن به گوش می رسد خبر رونمایی از سایت آن است. صبحی دراین باره باز هم می گوید:« همزمان با هفته ازدواج از نخستین و تنها سامانه مرکز همسریابی که زیر نظر وزارت ورزش و موسسه تبیان است رونمایی خواهیم کرد.»
او با اشاره به برنامه های این دفتر در سال های گذشته، اجرایی و نهایی کردن آموزش های پیش از ازدواج ۷۵۰ هزار زوج، گسترش کمی و کیفی مراکز مشاروره ازدواج و خانواده که با افتتاح ۵ مرکز در هر استان تا پایان سال صورت می گیرد و نیز ساماندهی مرکز همسریابی را سه اولویت این وزارتخانه در سال ۹۵ می داند و می افزاید:«تنها متولی هماهنگ کننده مسائل مربوط به جوانان وزارتخانه ورزش و جوانان است اما موضوع ازدواج مساله ای ست که به روان شناسان و مشاوران مربوط است به همین دلیل در این زمینه با سازمان نظام روان شناسی و مشاوره کشور دو تفاهمنامه داریم تا این مسائل را پیگیری کنیم.»