بحران و تاب آوری خانواده: نقش کلیدی تاب آوری خانواده در رفع مشکلات و حفاظت از هویت جمعی خانواده همیشه مورد توجه بوده است موفقیت خانواده در عبور از بحران ها یا دشواری های طولانی مدت با تاب آوری میسر است شکوفایی خانواده نیز همبسته تاب آوری است مولفه های سه گانه: ساختارهای مفید حمایتی خانواده، توانایی تصمیم گیری صحیح و جو سرشار از اعتماد، لازمه تحقق تاب آوری در خانواده هستند این تاب آوری است که زیست خردمندانه و عمل متعدانه را یاری میرساند.
بحران و تاب آوری خانواده
اما چگونه به رشد تاب اوری خانواده خود کمک کنیم؟
میزان تاب اوری خانواده شما چقدر است؟ خانواده شما چگونه با دشواری های طولانی مدت و مخاطرات مواجه می شوند؟ شما برای کمک به خانواده خود چطور توانایی ها و دارایی ها را به کار می بندید؟
مقابله با بحران تنها هدف خانواده نیست، بلکه باید به چیزی فراتر از آن بیندیشد، به گونه ای که خانواده بعد از عبور موفقیت آمیز از هر بحران، قوی تر، منسجم تر و مهربان تر از گذشته باشد و اعضای آن به سطح بالاتری از عملکرد دست یافته باشند. بهتر آن است خانواده از همان روزهای خوب و پر از آرامش برای توسعه همگامی، گسترش هم آیندی، تاب آوری و تقویت آن استفاده کند. تا بتواند همان سبک زندگی را در روزهای طوفانی و پر از چالش نیز ادامه دهد.
حال بپردازیم بر اینکه، چگونه به کمک منابع تاب آوری، این سطح از پایداری و شکوفایی در خانواده محقق می شود؟
- اهداف و منافع مشترک خانواده در رأس است اعضای خانواده نیز در سختاری منسجم و یکپارچه بایستی در راه دستیابی به آن حمایت همیشگی یکدیگر را مد نظر قرار دهند، بدین ترتیب هنگام مواجهه با بحران ها بعنوان یک گروه یکپارچه و متحد عمل می کنند.
- بهتر است اعضای خانواده، اختلافات قبلی را کنار بگذارند و اجازه ندهند در هنگام مواجهه با بحران، تفرقه ای ایجاد شود که بخوبی میدانیم در بحران احتمال بروز خطا هم افزایش می یابد.
- ویزگی های شخصی و مهارت های فردی اعضای خانواده مانند (پشتکار، جرأتمندی، حفظ خونسردی و مدیریت استرس) در هنگام رویارویی با بحران ها یا دشواری های طولانی مدت سودمند اند و بایستی مورد استفاده قرار گیرند.
- عضوی که رهبری خانواده را به عهده دارد، بایستی نسبت به نقطه نظرات اعضا موضعی پذیرا داشته باشد و از هرگونه تلاش اعضای خانواده استقبال کند. این امر اعتماد به نفس جمعی و روحیه همکاری خانواده را تقویت خواهد کرد.
- اعضای خانواده باید تعریف واضحی از مساله و هدف جمعی خود داشته باشند. خانواده باید اقدام جمعی، جبهه مشترک و متحد را تجربه کرده و بداند چه چیزی موجب ایجاد اهداف جمعی آنها شده است؟ چه چیزی باعث شده احساس خطر کنند و به فکر راه چاره باشند؟ سپس بر اساس آن، مسیرهای رسیدن به هدف و مقابله بهتر با چالش را ترسیم کنند (نقشه راه)
- به همان اندازه که عبور موفقیت آمیز از بحران حائز اهمیت است، توجه بر ارزش های خانواده نیز امری حیاتی است. باید اهداف به گونه ای تنظیم شوند که دستیابی به آنها در عین حفظ ارزش های خانواده باشد.
- بهتر است از ایجاد گروه های کوچکتر در خانواده پرهیز شود، چرا که این موضوع می تواند اختلاف نظرهایی را ایجاد کند که در شرایط بحرانی، نه تنها کمک کننده نیست، بلکه آسیب زا است و خانواده را از مسیر اصلی دور می کند.
- حفظ ارتباطات اجتماعی خانواده با اقوام، دوستان و آشنایان به تقویت روحیه جمعی آنها کمک می کند.
- تاب آوری در حال حاضر خانواده می تواند برای سایر خانواده ها یا حتی نسل های بعدی بعنوان الگو در نظر گرفته شود. یک فرد، یک خانواده و یا یک نسل با تاب آوری می تواند الگوی خوبی برای نسل های آینده در زمینه غلبه بر یک بحران باشد. تاب آوری نه تنها از طریق عبور موفقیت آمیز از دشواری ها بلکه از طریق جلوه فرهنگی و مناسبات اجتماعی به نسل های آتی نیز منتقل شود. همانطور که تاریخ مواردی از زیستن نسل های پیشین را به ما یادآوری می کند.
موفقیت خانواده در خلال عبور از یک بحران مستلزم استفاده آنها از منابع تاب آوری است، هر یک از این منابع تاب آوری، اضطراب را در مواقع استرس زا کاهش می دهد، همکاری را تشویق می کند و توجه اعضای خانواده را بر حل مشکلات مهم متمرکز می کند.
تاب آوری خودش را می سازد.
هنگامی که افراد دوشادوش یکدیگر به عنوان یک خانواده، با بحران روبرو می شوند و به بهترین شکل از آن عبور می کنند، این امر به خودی خود تاب آوری بیشتری را برای اعضای خانواده به ارمغان می آورد. به عبارت دیگر، تاب آوری موجب افزایش اعتماد به نفس، عزت نفس، وحدت و تقویت مهارت های افراد برای مقابله با چالش های جدید و عبور موفقیت آمیز از آنها می شود. بر این اساس می توان گفت تاب آوری خودش را می سازد. این یک چرخه جادویی از ویژگی های منحصر به فرد تاب آوری است.
سپیده سلطانی پور؛ کارشناس ارشد روانشناسی
