باشگاه تاب آوری و مدارس تاب آور: مشارکت اجتماعی (Social Participation) از طریق تعدد و تنوع ذخایر رفتاری موجب توسعه و تقویت ” تاب آوری Resilience ” است.
مشارکت و حمایت های اجتماعی هم چنین میتواند به اصلاح طرحواره های رفتاری کمک کند، این مهم در مدارس تاب آور به بهترین شکل انجام میگیرد.
باشگاه تاب آوری و مدارس تاب آور
کودکان و نوجوانان بخش عمده ای از زندگی خود را در مدرسه می گذارنند و این فرصت و ظرفیتی بی نظیر برای توسعه و تقویت تاب آوری است.
مدارس کانون آموزش رفتارهای سلامت محور هستند و این به نوبه خود میتواند به توفیقات تحصیلی دانش آموزان کمک کرده و یا در موارد خاص از افت تحصیلی ایشان جلوگیری کند. چرا که تاب آوری با موفقیت تحصیلی رابطه مثبت دارند (اسکلیزو همکاران ،۲۰۰۶).
توجه به تقویت و توسعه تاب آوری روانشناختی در مدارس میتواند آسیب پذیری اجتماعی را نیزبه نحو چشمگیری کاهش داده و امکان دستیابی به سطوح بالاتری از سلامت اجتماعی و بهزیستی روانشناختی را فراهم سازد.
ضمن اینکه در همین مدارس است که با مددکاری اجتماعی و یا مداخله می توان نارسایی ها خانوادگی و صدمات و آسیب های روانی و اختلالات رفتاری را پایش ، درمان و یا از بروز انواع آسیب ها متعدد دیگر جلوگیری کرد.
از سوی دیگر پایین آمدن سن آسیب ها و صدمات اجتماعی اهمیت توجه به تاب آوری جمعیت دانش آموزی را متذکر میگردد. آموزش و توفیقات تحصیلی با افزایش ذخایر شناختی موجب ارتقاء سلامت هستند.
همچنین علاوه بر مساله ”ذخایر شناختی” پژوهشها نشان میدهد وجود حتی یک مربی ، معلم و مددکار صمیمی و حامی میتواند مانع جدایی دانش آموزان از مدرسه و ترک تحصیل خواهد بود.
از طرفی مبتنی بر شواهد دانش آموزان درس مربیان و معلمانی راکه بیشتر دوست می دارند بهتر انجام میدهند و نکته جالب توجه دیگر این است که چنانچه دانش آموزی در مدرسه احساس درک و حمایت اجتماعی کند وضعیت تحصیلی بهتری را تجربه و ارایه خواهد کرد.
در مجموع اهمیت انتظارات و توقعات تحصیلی در توسعه و تقویت تاب آوری به اثبات رسیده است (جانسون و هاوراد،۱۹۹۸).
با این مقدمه کوتاه میتوان به چند مولفه اصلی در مدارس تاب آور توجه داد:
- تاکید موکد بر موفقیت و ادامه تحصیل و وجلو گیری از خروج و ترک تحصیل بچه ها از مدرسه.
- نظارت دقیق بر عملکرد دانش آموزان ، والدین و مربیان ومعلمان و کارکنان مدارس ( ماستن ، ۱۹۹۸).
- فراهم سازی مشارکت های معنادار و همه جانبه در مدارس (راتر،۱۹۷۹).
علاوه بر این مدارس می توانند با آموزش خود مراقبتی در بسیاری از آسیب های اجتماعی نقش پیشگیرانه شایسته ای را ایفا کنند اساساً می توان گفت مدارس کانون یادگیری و اصل و اساس سلامتی و مشارکت اجتماعی هستند. راه سعادت و سلامت از مدارس می گذرد.
در خاتمه به این اشاره میگردد که بهزیستیِ روانشناختی بسیار معمولی تر از آن است که تصور میکنیم و براحتی در دسترس است . با این حال بچه ها به دوز پایینی از خطرات و چالشها نیازمند هستند که انتظار میرود کما فی السابق مدارس با توجه روز افزون به تقویت و توسعه ” تاب آوری” بسترساز و حامی این مهم باشند.
ضروری به نظر می آید با توجه به مقتضیات زمانی و به منظور کاهش آسیب پذیری و افزایش تاب آوری ، ترویج و درک حمایت های اجتماعی توجه بیشتری را از آن خود سازد ، جرا که همگان واقف هستند سازه های اجتماعی قطره هایی هستند که دریا میشوند. و فی الواقع اجتماعی کردن هر مساله و مشکلی موجب تقویت راه حل آن موضوع خواهد بود.
نویسنده: محمدرضا مقدسی (پژوهشگر حوزه تاب آوری)
