زندانیان زن ایران و جهان به روایت آمار سال ۲۰۱۶ | ایران از حیث تعداد زندانیان زن، در رده‌های بالایی قرار نمی‌گیرد
بیش از ۷۰۰هزار نفر زن و دختر در سراسر جهان در زندان به‌سرمی‌برند؛ آماری تکان‌دهنده که سال ۲۰۱۶ از سوی مرکز آمار و تحقیقات Institute for Criminal Policy Research منتشر شده‌است.
به گزارش مجله اینترنتی مددکاری اجتماعی ایران به نقل از روزنامه سایه، مسئله آمار زندانیان، زمانی بیشتر اهمیت خود را برای ما روشن می‌کند که بدانیم برآوردهای آماری مرکز Statista در سال جاری حاکی از آن است که ایران در فهرست کشورهایی با بیشترین تعداد زندانی، با ۲۲۵هزار و ۶۲۴ نفر در جایگاه هشتم جهان قرار دارد و البته بر اساس آنچه در مرکز ICPR آمده، کمی بیش‌از ۶۸۰۰ نفر از آنها را زندانیان زن تشکیل می‌دهند. ایران از منظر تعداد زندانیان زن، در رده‌های بالایی قرار نمی‌گیرد؛ اما این مسئله قابل توجه است که همین جمعیت، به لحاظ اهمیت قابل توجه‌اشان در روند توسعه‌ی جامعه، در چه وضعیتی قراردارند؟ آن‌گونه که اصغر جهانگیر؛ رئیس سازمان زندان‌ها و اقدامات تأمینی و تربیتی هم در گزارشی منتشره در نهم مردادماه سال جاری در مشرق‌نیوز عنوان کرده‌است: «هم‌اکنون بیش‌از ۲۲۰هزار نفر در زندان‌ها محبوس هستند که این تعداد نزدیک سه‌برابر ظرفیت استاندارد است و وضعیت قابل قبولی نیست».
همچنین خبرگزاری تسنیم به نقل از وی در هشتم اسفند سال ۱۳۹۳ آورده‌بود که زنان، ۳,۱درصد از زندانیان ایران را به خود اختصاص داده‌اند. بر اساس آمار منتشره از سوی Institute for Criminal Policy Research جمعیت زنان زندانی در ایران از ۵۹۷۰ نفر در سال ۲۰۰۲ به ۵۸۵۰ نفر در سال ۲۰۱۰ رسید که نشان از کاهش محسوسی در این زمینه داشت. این مسئله طی دوره‌ی ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۶ روندی افزایشی را طی کرده‌است که نیاز به بررسی‌های کارشناسی در پیدایش و بروز علل آن دارد. ضمن اینکه توجه به حقوق زندانیان هم نیاز به واکاوی دارد و اینکه زندانیان اساسا چه اندازه و چه شکلی از مطالبات را باید داشته باشند. این مسئله در مورد زنان حتی شاید در مواردی نیازمند نگاهی ویژه‌تر هم باشد؛ که مادران زندانی بخشی مهم از آنها را تشکیل می‌دهند.
دکتر سید مهدی موسوی شهری؛ وکیل پایه‌یک دادگستری می‌گوید: «علی‌رغم تفاوت‌های طبیعی بین زن و مرد، متأسفانه قانون و مقررات مربوط به زندانیان تفاوت زیادی در خصوص حقوق و تکالیف زنان زندانی وضع نکرده و فقط به چند مورد بسنده کرده‌است. البته گرچه کاستی‌هایی در قوانین و مقررات مربوط به زندانیان به‌ویژه در مورد زنان زندانی مشاهده می‌شود؛ اما نفس قانون و مقررات مربوط به زندان‌ها به‌ویژه آئین‌نامه‌ی اجرائی سازمان زندان‌ها و اقدامات تأمینی و تربیتی مصوب ۱۳۸۴ و قوانین مربوط به حقوق شهروندی و احترام به آزادی‌های مشروع مصوب ۱۳۸۳با بهره‌گیری تجارب سال‌های گذشته و نظرخواهی از متخصصین جرم‌شناسی و روان‌شانسی تدوین شده‌است».
البته وقتی از حقوق زندانیان صحبت می‌شود باید به اساس وجود قوانین شهروندی هم اشاره کرد. برای مثال، آن‌گونه که در مقاله‌ی منتشره در نوامبر ۲۰۱۵ در International Business Times آمده‌است، کشورهای حوزه‌ی اسکاندیناوی مانند سوئد، فنلاند، دانمارک و نروژ بالاترین میزان رعایت برابری حقوق مردان و زنان را دارند و این مسئله بی‌شک در بخش‌های مختلف این جوامع نمود پیدا می‌کند.
DAILY NEWS چاپ نیویورک در گزارش ژانویه ۲۰۱۶ خود به بررسی زندان زنان در چند کشور از جمله نروژ پرداخته و آورده‌است: «در این کشور، بالاترین حد زندانی‌شدن برای زنان و مردان ۲۱سال است. بزرگ‌ترین زندان زنان نروژ Bredtveit نام دارد که در اسلو واقع است. در این زندان حدود ۲۰۰ زن نگهداری می‌شوند که دوره‌ی محکومیت‌شان به‌طور متوسط چهارسال است و بیشترین بخش‌شان را هم غیر نروژی‌ها تشکیل می‌دهند. یکی از ویژگی‌های خاص این زندان آن است که در آنجا، گارد زندان یونیوفرم ویژه نمی‌پوشند و اصلا مسلح نیستند. هر زندانی، سلول مخصوص خودش را دارد که بیشتر شبیه به یک اتاق خواب ساده از یک پانسیون است تا سلول زندان. زندانی‌ها حتی می‌توانند جواهرات یا مجموعه‌ی سی‌دی‌های خود را داشته باشند! ضمن اینکه این ساختمان چهارطبقه دارای امکانات و فضاهای مشترک مانند آشپزخانه، مبلمان و تلویزیون نیز هست که در دسترس همه‌ی زندانیان آن است».
در واقع نمی‌توان گفت این شرایط در همه‌ی کشورها باید یکسان‌سازی شود؛ اما نگرش به این مقوله دست‌کم در حقوق اولیه مستلزم بازنگری‌هایی‌ست تا بتواند زمینه‌ای برای روند اصلاح‌سازی این گروه از جامعه باشد. روی ولمسلی؛ محقق Institute for Criminal Policy Research در دانشگاه لندن که نتایج بررسی‌های وی مورد استفاده‌ی برنامه‌ریزان این امر در جهان قرار گرفته، در گزارش خود آورده‌است: «بررسی‌ها حاکی‌ازآن است که رشد تعداد زنان زندانی به نسبت مردان طی دوهزار سال اخیر سرعت بیشتری داشته؛ به‌طوری که تنها در ۱۵سال گذشته، تعداد زنان و دخترانی که راهی زندان شده‌اند، تا ۵۰درصد افزایش داشته‌است». بر اساس همین این آمار، بیش‌از ۲۰۰هزار نفر از آمار ۷۰۰هزار نفری زنان زندانی، تنها مربوط به ایالات متحده آمریکاست. بعداز آمریکا، کشورهای چین، روسیه، تایلند، برزیل، ویتنام، هند و مکزیک قرار دارند.
