اعتیاد زنان | فرزندان مادران معتاد آسیب پذیرترند
اعتیاد امروز به یکی از اصلی‌ترین آسیب‌های اجتماعی در کشور تبدیل شده و اهمیت این آسیب در شرایطی است که به تنهایی تأثیرات مستقیمی بر سایر آسیب‌ها همچون کارتن‌خوابی، طلاق، سرقت‌های خرد، روسپیگری و به تازگی به دلیل توهمات مصرف مخدر شیشه موجب قتل‌های زیادی نیز شده است اما آنچه بیش از همه نگرانی‌ها دراین‌باره را افزایش داده، رشد آمارهای مربوط به اعتیاد زنان است.
به گزارش وبسایت تخصصی مددکاری اجتماعی ۲۰۱۵، روزنامه «وقایع اتفاقیه» در ادامه نوشت: هم‌اکنون بر اساس آمارهای رسمی از سوی دفتر تحقیقات و آموزش ستاد مبارزه با مواد مخدر آمار اعتیاد زنان در ۱۰ سال اخیر چهار برابر شده است. نکته‌ای دیگری نیز هست که روز گذشته در اظهارات شهیندخت مولاوردی نمود داشت و او اعلام کرد: بر اساس یکی از پژوهش‌های انجام‌شده ۸۳,۶ درصد زنان معتاد اعلام کرده‌اند قبل از شروع اعتیاد، سیگار و قلیان مصرف می‌کردند و این مسئله زنگ خطری است برای همه خانواده‌هایی که با قصد تفریح با دختران خود اقدام به مصرف قلیان می‌کنند.
با این حال آمارها نشان می‌دهد شیوع مصرف مواد مخدر و نیز قرص‌های روانگردان در میان زنان و مردان و در رده‌های سنی بین ۱۵ تا ۶۵ سال است که از این میان ۹ درصد جمعیت معتادان را زنان و ۹۱ درصد را مردان تشکیل می‌دهند و با توجه به این آمارها لزوم اجرای برنامه‌های مداخله‌ای در بحث پیشگیری از اعتیاد زنان به شدت حس می‌شود و باید نظارت جامع‌تری بر بحث اعتیاد زنان انجام شود.
اهمیت اعتیاد زنان اما از نگاهی دیگر به آسیب‌پذیری آنها در شرایط اجتماعی برمی‌گردد؛ هر چند آمار اعتیاد زنان در جهان بسیار پایین‌تر از آمار اعتیاد در مردان است ولی علل و عوامل فردی، اجتماعی، خانوادگی و محیطی گرایش به اعتیاد برای هر دو گروه یکسان است و فقط تفاوت در روش گرایش به مصرف مواد مربوط می‌شود و مولاوردی در اظهارات خود در این باره به مواردی نیز اشاره می‌کند که حائز اهمیت است.
اضافه‌شدن عوامل فرعی در بحث اعتیاد زنان
مولاوردی درباره دلایل اعتیاد زنان می‌گوید: بر اساس یکی از پژوهش‌های انجام‌شده، ۸۳,۶ درصد زنان معتاد اعلام کرده‌اند قبل از شروع اعتیاد، سیگار و قلیان مصرف می‌کردند و این زنگ خطری است برای همه خانواده‌هایی که با قصد تفریح با دختران خود اقدام به مصرف قلیان می‌کنند.
معاون امور زنان و خانواده ریاست‌جمهوری با اشاره به این که بالا رفتن نرخ شیوع اعتیاد در زنان، بالا بودن جرائم مرتبط با مواد مخدر در زنان، کاهش سن مصرف مواد و حضور پر رنگ اعتیاد در رده سنی ۲۰ تا ۳۶ سال، تغییر الگوی مصرف مواد از سنتی به صنعتی، مصرف با انگیزه‌های نوظهور همچون کاهش وزن و قدرت تمرکز همگی جزء تغییراتی هستند که در عرصه سوءمصرف مواد به چشم می‌خورند، گفت: مواجهه با هر یک از این موضوعات، مستلزم ظرفیت‌های عظیمی از منابع مادی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی است.
مولاوردی در ادامه گفت: در جمعیت زنان شاهد هستیم که اگر تا چند سال قبل زنان فقط با انگیزه همراهی با همسران یا با فشار یکی از مردان خانواده و با هدف همسوشدن با انگیزه‌های منفعت‌جویانه مردان معتاد درگیر اعتیاد می‌شدند، امروز پژوهش‌ها نشان می‌دهد تنها عامل درگیری زنان در اعتیاد این‌گونه عوامل نیست و انگیزه‌های دیگری همچون کاهش وزن، رهایی از استرس، تفریح و اصرار دوستان جزء عوامل اصلی اعتیاد زنان به شمار می‌آید.
وی تصریح کرد: مطالعات نشان می‌دهد ۵۰ درصد از زنان معتاد در ۱۵ تا ۱۹سالگی مصرف مواد را آغاز کرده‌اند.
براتی‌سده: آمارها درباره اعتیاد زنان صحت دارد
با این حال فرید براتی‌سده، مدیر کل سابق دفتر پیشگیری و درمان اعتیاد بهزیستی با تأیید افزایش آمار اعتیاد زنان معتقد است رشد آمار اعتیاد زنان ناگهانی نبوده است.
او می‌گوید: در سال‌های اخیر الگو و تبلیغاتی که درباره مواد مخدر وجود دارد موجب شده رشد میزان اعتیاد به ویژه در زنان زیاد شود. در این سال‌ها مواد محرک وارد عرصه شده و گفته می‌شود اعتیادآور نیستند، موجب کاهش اشتها می‌شوند، حافظه را تقویت می‌کنند یا مواردی از این قبیل که همه اینها موجب شده افراد بیشتر به سمت آنها گرایش پیدا کنند و این اقدامات در مراکزی که بیشتر محل تجمع زنان هم است، انجام می‌شود. مانند باشگاه‌های ورزشی یا آرایشگاه‌ها که دسترسی آنها را به این‌گونه مواد آسان‌تر می‌کند.
درعین‌حال باید درباره اعتیاد زنان باید به مسائلی که زنان در جامعه با آن مواجه هستند هم اشاره کرد و این که نگاهی که به آنها وجود دارد موجب شده این میزان رشد به وجود بیاید.
او درباره راه‌های درمان زنان از اعتیاد می‌گوید: بعد از اعتیاد هم مسئله‌ای که وجود دارد درمان است و می‌بینیم که زنان به دلایل گوناگون، کمتر از مردان برای درمان اعتیادشان مراجعه می‌کنند. با این که این مواد تأثیر بیشتری روی زنان می‌گذارد تا مردان اما انگ اعتیاد زنانه موجب می‌شود، آن را پنهان کنند و به اندازه‌ای این کار طول می‌کشد که دیگر مجال کمی برای درمان و بازگشت به زندگی سالم برایشان باقی می‌ماند.
براتی‌سده درباره وضعیت کمپ‌های ترک اعتیاد زنان بیان می‌کند: در بیشتر استان‌ها این خدمات وجود دارد اما باید در همه استان‌ها امکاناتی ایجاد شود و مراکز درمان سرپایی یا کلینیک‌ها و اقامتگاه‌های ویژه زنان تهیه شود. به نظر من باید به مراکز ترک اعتیاد برای زنان اضافه شود و در عین حال باید خانواده‌ها را هم آگاه کرد که با این افراد همراهی کنند و کار دیگری هم که باید انجام شود، این است که از خانواده افراد معتاد حمایت شود. بسیاری از زنان به دلیل این که نمی‌دانند در مدتی که برای ترک اعتیادشان اقدام می‌کنند چه بر سر فرزندشان می‌آید، اصلا ترجیح می‌دهند، مراجعه نکنند.
فرزندان مادران معتاد آسیب‌پذیرترند
بخش دیگری از اظهارات مولاوردی اما ناظر بر پژوهش‌هایی است که درباره اعتیاد زنان انجام شده است. مولاوری با بیان این که بسیاری از پژوهش‌ها نشان می‌دهد فرزندان مادران معتاد بسیار آسیب‌پذیرتر از فرزندان پدران معتاد هستند، گفت: علاوه بر این اعتیاد زنان باردار نیز می‌تواند مخاطرات فراوانی را متوجه نوزادان و کودکان این دسته از مادران کند. بنا بر این باید در سیاست‌گذاری‌های اجرایی به این اصل مهم توجه شود.
معاون امور زنان و خانواده ریاست‌جمهوری با اشاره به این که امروز بحث اعتیاد زنان الگوهای جدیدتری را به خود اختصاص داده است، گفت: کشیده‌شدن دامنه اعتیاد زنان از مناطق کم برخوردار و حاشیه‌نشین به سطح عام‌تری از جامعه همچون مراکز ورزشی و آرایشگاه‌های زنانه واقعیتی است که اگر چه از نظر کمی قابل توجه نیست اما از نظر اجتماعی و فرهنگی موضوعی است که نمی‌توان از آن به سادگی گذشت و باید در برنامه‌ریزی‌ها به عنوان یکی از نقاط هدف مورد توجه قرار بگیرد.
مولاوردی تأکید کرد: یکی از یافته‌های پژوهشی انجام شده مؤید آن است که بیش از ۶۰ درصد از جمعیت معتادان را افراد متأهل تشکیل می‌دهند که این آمار نشان‌دهنده وضعیت مخاطره‌آمیز خانواده‌ها در زمینه پدیده اعتیاد است. امروز تعداد بسیاری از افراد جامعه به عنوان اعضای خانواده یک فرد معتاد به‌طور غیرمستقیم و از آثار و تبعات سوء این پدیده متأثر هستند و آسیب‌های دیگری همچون کودک‌آزاری، خشونت خانگی، قتل و مواردی از این دست از جمله مشکلاتی است که به واسطه اعتیاد برای خانواده ایجاد می‌شود.
او با اشاره به این که باور به اثرگذار بودن مشارکت‌های مردمی و سازمان‌های غیردولتی در حل مشکلات جامعه از جمله اعتیاد ما را بر آن داشته تا با برگزاری کارگاه‌های آموزشی، نقش خود را در زمینه ارتقای توانمندی‌های سازمان‌های مردم‌نهاد ایفا کنیم، گفت: همچنین با اعتقاد به کامل‌شدن فرآیند درمان در زنان معتاد، توجه ویژه خود را در توانمندسازی زنان بهبودیافته از اعتیاد معطوف کرده‌ایم، زیرا معتقدیم بهبودیافتگانی که توانمندی لازم را برای حضور مجدد در عرصه اجتماع کسب نکنند، در واقع فرآیند درمان خود را کامل طی نکرده‌اند و دیر یا زود مجددا به دامان این آسیب باز خواهند گشت.
مولاوردی تأکید کرد: بر این باوریم که استفاده از ظرفیت سازمان‌های مردم‌نهاد مهم‌ترین راهکار ارائه خدمات اجتماعی در عرصه توانمندسازی زنان بهبودیافته است.
