ویژگی های رفتاری و عوامل حفاظتی مرتبط با تاب آوری
کاری از کارگروه تولید محتوای رسانه تاب آوری اجتماعی ایران
از جمله عوامل درونی، استعدادهای پایدار (مانند ژنوتیپ یا ویژگی های شخصیتی) و تأثیر مهارت ها یا ظرفیت های به دست آمده از طریق تعامل با عوامل استرس زا (توانایی های تنظیم هیجان، سبک های ارزیابی و غیره) است.
افراد تاب آور بیشتر مستعد تجربه احساسات مثبت، خوش بینیِ واقع بینانه، ارزیابی مجدد شناختی (توانایی جایگزینی افکار منفی با افکار مثبت بیشتر)، دلبستگی ایمن، مقابله فعال با استرس، خودکارآمدی مقابله ای بالا، عزت نفس، همدلی، رفتار اجتماعی و نوع دوستی، سبک زندگی سالم (مثلاً ورزش بدنی) و احساس انسجام (قطب نمای اخلاقی که به زندگی معنا می بخشد).
همچنین عوامل بیرونی مرتبط با تاب آوری در سه سطح وجود دارد: خانواده (نظارت والدین، تعیین مرزها، پیوندها، حمایت و غیره)، مدرسه (محیط مثبت، روابط خوب با معلمان و همسالان، مشارکت مدرسه و فعالیت های فوق برنامه، مشارکت و غیره) و جامعه (روابط مثبت با دوستان یا همسایگان، مشارکت در اعمال مذهبی، مشارکت جامعه، حمایت جامعه و غیره).
همه این نقاط قوت داخلی و منابع خارجی به جلوگیری از پاسخ های ناسازگار مسبت به ناملایمات کمک می کنند.
مطالعات طولی چندین عامل کلیدی مرتبط با تاب‌آوری و انتقال موفقیت‌آمیز از کودکی و نوجوانی به بزرگسالی را نشان داده‌اند، مانند حمایت اجتماعی (خانواده، روابط همسالان، شرکای عاطفی احساسی، و غیره)، خود انضباطی، و عملکرد شناختی و اجرایی خوب (برنامه‌ریزی). انعطاف پذیری شناختی و غیره).
کودکانی که در معرض جنگ قرار می گیرند در بزرگسالی خطر ابتلا به PTSD را افزایش می دهند، اما برخی از عوامل محافظتی در برابر تأثیرات مخرب جنگ شناسایی شده اند، از جمله محیط محبت آمیز و حمایت کننده (خانواده، همسالان، معلمان، و غیره)، احساس مشترک ارزش ها و مذهبی. باورها، مثبت اندیشی و سخاوت.
به طور مشابه، در بیماران مبتلا به اختلالات روانپزشکی (افسردگی و یا اضطراب)، عوامل پیش‌بینی‌کننده تاب‌آوری پایین عبارتند از فقدان هدف و معنا در زندگی، ورزش فیزیکی کمتر و معنویت پایین. مطالعه ای با آتش نشانان نشان داد که ویژگی ذهن آگاهی (تمرکز و آگاهی لحظه به لحظه از فعالیت ها و احساسات بدن) به تاب آوری کمک می کند، بنابراین مقابله اجتنابی در پاسخ به استرس را کاهش می دهد. آتش نشانان دارای این ویژگی مشکلات کمتری برای الکل و کاهش علائم فیزیکی، افسردگی و PTSD را گزارش کردند.
همانطور که قبلا ذکر شد، تاب آوری یک فرآیند پویا است که افراد را از ناملایمات زندگی بیرون می آورد و به آنها اجازه می دهد تا با موفقیت بر رویدادهای استرس زا غلبه کنند.
پدیده ای به نام “تلقیح استرس یا SIT” زمانی اتفاق می افتد که فردی که در معرض عوامل استرس زای خفیف یا متوسط قرار می گیرد، پاسخ استرس انطباقی ایجاد می کند و انعطاف پذیری بالاتری در برابر اثرات منفی انواع عوامل استرس زا بعدی نشان می دهد.
همانطور که توسط گروه McEwen نشان داده شد، اثرات رفتاری استرس از منحنی U شکل معکوس پیروی می کند. سطوح استرس کم و زیاد باعث ایجاد اثرات مختل می‌شود، اما سطوح متوسط، پاسخ‌های مقابله‌ای بهتری را ایجاد می‌کنند.
همانطور که واکسن باعث ایجاد مصونیت در برابر بیماری می شود، تلقیح استرس نوعی مصونیت یا محافظت در برابر استرس بعدی است که ممکن است نتیجه نوروپلاستیسیته در PFC باشد.
«مدل خودبازتابی سیستماتیک» پیشنهاد می‌کند که درگیر شدن با عوامل استرس‌زای متوسط می‌تواند پیامدهای مثبتی بر سلامت روان داشته باشد، در صورتی که در خود انعکاس، یک مهارت فراشناختی (شامل بازتاب صادقانه بر روی رفتارهای کنترل هیجانی و مقابله‌ای فرد) باشد که منجر می‌شود به بلوغ شناختی و سازگاری مداوم ظرفیت تاب آوری.
از سوی دیگر، مصرف موادمخدر و سایر مشکلات سازگاری (افسردگی، اضطراب، قانون شکنی و غیره) در نوجوانان خانواده های مرفه که در معرض تجارب استرس زا قرار نگرفته اند، مشاهده شده است. این افراد در حال حاضر به عنوان گروهی در معرض خطر در نظر گرفته می شوند که نیاز به ایجاد تاب آوری از طریق تغییرات مثبت در فرزندپروری، ایجاد و نگهداری شبکه های اجتماعیِ حمایتی، ارتقاء خودکارآمدی مقابله ای و عزت نفس و غیره دارند.
