در جلسه روز قبل مجلس، نمایندگان مجلس فصل اول لایحه حمایت از کودکان و همچنين جوانان و نوجوانان شامل مواد ۱، ۲ و همچنين ۳ را تصویب کردند. بر همین اساس نمایندگان مجلس در مصوبه‌ای مصدایق وضعیت مخاطره‌آمیز برای کودکان و همچنين جوانان و نوجوانان را تعیین کردند که در صورت بروز آن هم کودکان مستوجب حمایت قانونی می‌شوند.
به نقل از سلامت نیوز به نقل از جهان صنعت ، نمایندگان مجلس در جلسه علنی و همچنين در ادامه بررسی جزییات لایحه حمایت از کودکان و همچنين جوانان و نوجوانان ماده ۳ آن هم را با ۱۶۳ رای موافق، ۱۳ رای مخالف و همچنين ۵ رای ممتنع از مجموع ۲۲۳ نماینده حاضر در مجلس تصویب کردند.
بر این اساس موارد زیر در صورتی‌که طفل یا نوجوان را در معرض بزه‌‌دیدگی یا وارد شدن آسیب به سلامت جسمی، روانی، اجتماعی، اخلاقی، امنیت یا وضعیت آموزشی وی قرار دهد، وضعیت مخاطره‌آمیز محسوب شده و همچنين موجب مداخله و همچنين حمایت قانونی از طفل و همچنين نوجوان می‌مي شود:
الف) بیسرپرستی طفل و همچنين نوجوان یا بی‌توجهی و همچنين سهل‌انگاری در انجام وظایف قانونی نسبت به آنان از سوی هر شخصی که مکلف به آن هم است.
ب) ابتلای هر یک از والدین، اولیا یا سرپرستان قانونی به بیماری یا اختلال‌های رفتاری، روانی یا شخصیتی یا بیماری‌های جسمی واگیر صعبالعلاج به تشخیص پزشکی قانون.
پ) زندانی شدن هر یک از والدین، اولیا یا سرپرستان قانونی.
ت) ابتلای هریک از والدین، اولیا یا سرپرستان قانونی به اعتیادهای زیانآور به مواد اعتياد آور و مخدر، روانگردان یا قمار.
ث) قوادی یا دایر یا اداره کردن مراکز فساد و همچنين فحشا توسط هر یک از والدین، اولیا یا سرپرستان قانونی یا اشتهار آنها به فساد اخلاق و همچنين فحشا.
ج) خشونت مستمر والدین، اولیا، سرپرستان قانونی یا سایر اعضای خانواده نسبت به یکدیگر.
چ) عدم اقدام برای ثبت واقعه ولادت یا عدم اخذ اسناد سجلی یا هویتی برای طفل یا نوجوان بدون عذر موجه.
ح) بازماندن طفل و همچنين نوجوان از تحصیل.
خ) طرد شدن طفل و همچنين نوجوان از سوی خانواده.
د) کم‌توانی جسمی یا ذهنی طفل و همچنين نوجوان، ابتلای وی به بیماری‌های خاص یا اختلال هویت جنسی.
ذ) نقض قوانین جزایی توسط طفل یا ارتکاب جرم و جنايت توسط نوجوان یا بهره بري و استفاده از آنها در فعالیت‌های مجرمانه، وارد شدن یا وارد کردن طفل و همچنين نوجوان در فعالیتهایی نظیر تکدیگری و همچنين قاچاق و همچنين همچنین اعتیاد آنان به مواد اعتياد آور و مخدر، روانگردان یا مشروبات الکلی.
ر) هرگونه وضعیت زیان‌بار ناشی از فقر شدید، آوارگی، پناهندگی، مهاجرت یا بی‌تابعیتی.
ز) گريز و فرار مکرر از منزل و خانه یا مدرسه و همچنين ترک تحصیل از سوی طفل یا نوجوان.
ژ) سوءرفتار نسبت به طفل و همچنين نوجوان یا بهره‌کشی از او.
جریمه برای خانواده‌هایی که از تحصیل کودکان جلوگیری می‌کنند.
همچنین با تصویب مجلس خانواده‌هایی که به هر نحو از تحصیل کودکان‌شان جلوگیری کنند موظف به پرداخت جریمه نقدی می‌شوند. طبق ماده ۷ لایحه حمایت از کودکان و همچنين جوانان و نوجوانان را به تصویب رساندند که بر اساس آن هم هر یک از والدین، اولیا یا سرپرستان قانونی اطفال و همچنين جوانان و نوجوانان، مکلفند موجبات تحصیل آنان را فراهم کنند و همچنين در صورت استنکاف با وجود فراهم بودن شرایط برای بار اول ملزم به انجام این تکلیف می‌شوند و همچنين برای بار دوم به جزای نقدی درجه هفت و همچنين برای مراتب بعدی به جزای نقدی درجه شش محکوم می‌شوند. نمایندگان مجلس با ۱۳۹ رای موافق به این مصوبه رای دادند.
تکلیف نهادهای ذی‌ربط در جهت حمایت از لایحه
در ادامه تصویب لایحه حمایت از حقوق کودکان و همچنين جوانان و نوجوانان مجلس تکالیفی را برای نهاد بهزیستی، نیروی انتظامی، نهاد زندان‌ها، وزارت خانه‌های کشور، کار، بهداشت، آموزش و همچنين پرورش و همچنين نهاد صداوسیما در حوزه حمایت از کودکان و همچنين جوانان و نوجوانان تعیین کرد. بر اساس آن هم دستگاه‌ها و همچنين نهادهای زیر، در راستای تحقق اهداف این قانون عهده‌دار وظایف زیر خواهند بود
الف) نهاد بهزیستی کشور مکلف است:
۱- با بهره بري و استفاده از مددکاران اجتماعی در قالب فوریت‌های سرويس ها و خدمات اجتماعی و همچنين با استقرار پایگاه‌های تخصصی در منطقه ها و مناطق و همچنين محلات شهرستان ها و همچنين روستاها با همکاری شهرداری یا دهیاری و همچنين نیروی انتظامی نسبت به شناسایی، پذیرش، حمایت، نگهداری و همچنين توانمندسازی اطفال و همچنين جوانان و نوجوانان موضوع این قانون و همچنين اعلام مراتب به مراجع صالح اقدام کند.
۲- در راستای وظایف قانونی و همچنين وظایف مقرر در این قانون از همکاری و همچنين مشارکت تمامی دستگاه‌های اجرایی موضوع ماده (۵) قانون مدیریت سرويس ها و خدمات کشوری تصويب شده و مصوب قانون ۸/ ۷/ ۱۳۸۶ بهره بري و استفاده کند. دستگاه‌های اجرایی مکلفند در چارچوب وظایف قانونی خود با نهاد مذکور همکاری کنند.
۳- نسبت به اخذ و همچنين جمع‌آوری اطلاعات مرتبط به وضعیت‌های مخاطره‌آمیز برای اطفال و همچنين جوانان و نوجوانان و همچنين انجام اقدامات مورد بهره بري و استفاده و نياز ضروري برای افزایش آگاهی‌های شهروندان و مردم شهر در این زمینه اقدام کند.
ب) نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران از طریق پلیس ویژه اطفال و همچنين جوانان و نوجوانان مکلف است:
۱- نسبت به شناسایی اطفال و همچنين جوانان و نوجوانان در وضعیت مخاطره‌آمیز در موارد رفت و آمد و مراجعه یا معرفی آنان به نیروی انتظامی یا مواجه شدن با آنان در حین اجرای وظیفه یا شکایت از آنان، حسب مورد برای معرفی به نهاد بهزیستی کشور یا مراجع قضایی و همچنين انجام حماتهای مورد نیاز بر اساس این قانون یا سایر قوانین مرتبط اقدام کند.
۲- در ماموریتهای مددکاران اجتماعی و همچنين وظایف محوله در اجرای این قانون، حسب تقاضا جهت تامین امنیت آنان و همچنين نیز اطفال و همچنين جوانان و نوجوانان موضوع ماموریت، اقدام قانونی مورد بهره بري و استفاده و نياز ضروري را به‌عمل آورد.
۳- وضعیت‌های مخاطره‌آمیز و همچنين جرائم علیه اطفال و همچنين جوانان و نوجوانان بزه‌دیده را حسب مورد به مراجع ذی‌صلاح قضایی و همچنين نهاد بهزیستی کشور نقل از کند.
پ) نهاد زندان‌ها و همچنين اقدامات تامینی و همچنين تربیتی کشور مکلف است:
۱- نسبت به نگهداری جداگانه اطفال از جوانان و نوجوانان و همچنين سایر زندانیان اقدام کند.
۲- اطلاعات اطفال و همچنين نوجوانانی که در کانون اصلاح و همچنين تربیت نگهداری می‌شوند یا مدت مراقبت آنان تمام شده است و همچنين نیازمند حمایت خواهند بود، را جهت انجام اقدامات حمایتی به نهاد بهزیستی کشور اعلام کند.
۳- اطفال و همچنين نوجوانانی را که پدر یا مادر یا سرپرست قانونی آنان در زندان به سر میبرند، به نهاد بهزیستی کشور معرفی کند تا برابر مقررات طفل یا نوجوان نیازمند را حمایت کند.
ت) وزارت کشور مکلف است:
۱- با همکاری دستگاه‌های ذی‌ربط نسبت به شناسایی اطفال و همچنين جوانان و نوجوانان فاقد اسناد سجلی یا هویتی اعم از اتباع ایرانی و همچنين غیرایرانی و همچنين حسب مورد معرفی آنان حسب مورد به نهادهای حمایتی، آموزشی، درمانی یا قضایی جهت اقدامات حمایتی اقدام کند.
۲- از طریق نهاد ثبت احوال کشور با همکاری سایر نهادهای مرتبط و همچنين با در نظر گرفتن اقامتگاه اشخاص و همچنين تغییرات آن هم هر سال شمسي حداقل سه‌ماه پیش از آغاز سال شمسي تحصیلی جدید اسامی و همچنين نشانی اطفال و همچنين جوانان و نوجوانان ایرانی و همچنين غیرایرانی را که به سن قانونی تحصیل رسیده‌اند، به تفکیک منطقه ها و مناطق به آموزش و همچنين پرورش اعلام کند.
ث) وزارت تعاون، کار و همچنين رفاه اجتماعی مکلف است اقدامات زیر را انجام دهد:
۱- نظارت موثر بر اماکن کار جهت پیشگیری و همچنين مقابله با آزار یا بهره‌کشی اقتصادی از اطفال یا جوانان و نوجوانان؛
۲- معرفی اطفال و همچنين جوانان و نوجوانان بزه‌دیده یا در معرض خطر به نهادهای حمایتی و همچنين قضایی؛
۳- پوشش بیمه‌ای کامل مشاغل برای جوانان و نوجوانان بین پانزده تا هجده سال شمسي شاغل.
ج) وزارت بهداشت، درمان و همچنين آموزش پزشکی مکلف است اقدامات زیر را انجام دهد:
۱- تدوین دستورالعمل‌های بهداشت کار و همچنين مراقبت پزشکی برای انطباق شرایط کار جوانان و نوجوانان با استانداردهای مورد بهره بري و استفاده و نياز ضروري.
۲- پذیرش و همچنين درمان فوری اطفال و همچنين جوانان و نوجوانان آسیب‌دیده در تمام مراکز بهداشتی درمانی همراه با ارسال نقل از موارد مشکوک به آزار به مراجع قضایی و همچنين بهزیستی.
۳- پوشش کامل بیمه سلامت برای تمام اطفال و همچنين جوانان و نوجوانان ساکن ایران.
چ) وزارت آموزش و همچنين پرورش مکلف است اقدامات زیر را انجام دهد:
۱- اعلام موارد عدم ثبت‌نام و همچنين موارد مشکوک به ترک تحصیل اطفال و همچنين جوانان و نوجوانان تا پایان دوره متوسطه به نهاد بهزیستی کشور یا دفتر حمایت از اطفال و همچنين جوانان و نوجوانان قوه قضائیه حسب مورد جهت انجام اقدامات مورد بهره بري و استفاده و نياز ضروري.
۲- شناسایی، راهنمایی و همچنين معرفی اطفال و همچنين جوانان و نوجوانان موضوع این قانون، به نهادهای حمایتی و همچنين قضایی جهت انجام اقدامات حمایتی مورد بهره بري و استفاده و نياز ضروري.
۳- انجام اقدامات مورد بهره بري و استفاده و نياز ضروري جهت ثبت نام و همچنين پوشش تحصیلی کامل اطفال و همچنين جوانان و نوجوانان موضوع این قانون تا پایان دوره متوسطه.
۴- آموزش مدیران و همچنين کارکنان آموزشی و همچنين اداری در زمینه حقوق اطفال و همچنين جوانان و نوجوانان.
ح) نهاد صدا و همچنين سیمای جمهوری اسلامی ایران در راستای رسالت خود مبنی بر اطلاع‌رسانی درمورد حقوق اطفال و همچنين جوانان و نوجوانان موظف است اقدامات زیر را انجام دهد:
۱- تولید و همچنين پخش برنامه جذاب و جالب و خوب‌های منظم برای بالا بردن سطح اطلاعات عموم شهروندان و مردم شهر در حوزه حقوق اطفال و همچنين جوانان و نوجوانان.
۲- طراحی و همچنين ایجاد نظام رده‌های سنی و همچنين محتوایی آثار و همچنين محصولات صدا و همچنين سیما در برنامه جذاب و جالب و خوب‌های مرتبط با اطفال و همچنين جوانان و نوجوانان.
۳- همکاری با سایر نهادها و همچنين دستگاه‌های مندرج در این قانون برای تولید آثار و همچنين برنامه جذاب و جالب و خوب‌های علمی، آموزشی و همچنين فرهنگی جهت تحقق اهداف این قانون.
۴- جلوگیری از تولید، پخش یا تبلیغ هر برنامه جذاب و جالب و خوب یا محصول مضر به سلامت، تربیت، اخلاق یا سایر حقوق اطفال یا جوانان و نوجوانان.
۵- تدوین و همچنين اجرای ضمانت اجراهای اداری و همچنين انضباطی برای تهیه‌کنندگان، مجریان و همچنين دست‌اندرکاران تولید و همچنين پخش برنامه جذاب و جالب و خوب‌های صدا و همچنين سیما در راستای اجرای این قانون.
تبصره- آییننامه اجرایی این ماده ظرف مدت سه‌ماه از تاریخ مورد بهره بري و استفاده و نياز ضروريالاجرا شدن این قانون توسط وزارت تعاون، کار و همچنين رفاه اجتماعی و همچنين با همکاری سایر دستگاه‌های مرتبط تهیه و همچنين به تصویب هیات‌وزیران خواهد رسید.
نقش قابل توجه مددکاران اجتماعی در لایحه
بعد از تصویب این لایحه رییس انجمن مددکاری اجتماعی ایران با ابراز امیدواری از رای مثبت نمایندگان مجلس به کلیات قانون حمایت از حقوق کودکان و همچنين جوانان و نوجوانان، نقش مددکاران اجتماعی در این قانون را قابل توجه دانست.
سید‌حسن موسوی‌چلک با اشاره به اینکه مجلس در نهایت با کلیات این طرح موافقت کرده است اظهار کرد: در صورتي که چه تصویب این طرح مدت‌ها به طول کشید ولي بايد توجه داشت همچنان موثر است. این لایحه از سوی قوه قضاییه پیشنهاد داده شده ولي بايد توجه داشت بیشتر از آنکه بر محور قضایی استوار باشد مددکاران اجتماعی محور اجرای آن هم خواهند بود، به صورتی که در صورتي که مددکاری احساس کند ممکن است خطری کودکی را تهدید کند می‌تواند مداخله انجام دهد و همچنين تا مرحله شناسایی تشخیص، حمایت، نگهداری و همچنين توانمندسازی کودک یا نوجوان نقش‌آفرینی کند.
در این لایحه پیش‌بینی شده در صورتی که کودک شرایط حضور در دادگاه را نداشته باشد مددکار بتواند بر اجرای حکم نظارت داشته باشد. رسیدگی به وضعیت کودکان اتباع بیگانه، تشخیص هویت و همچنين حتی کودکان معارض با قانون نیز در این لایحه پیش‌بینی شده است. همچنین ماده ۶۶ آیین دادرسی جدید پیش‌بینی کرده نهادهای شهروندان و مردم شهر‌نهاد بتوانند در حوزه کودکان مطالبه‌گری کنند.
آخرین موضوعی که روز قبل در صحن علنی مجلس تصویب شد، تشکیل دفتر حمایت از اطفال و همچنين جوانان و نوجوانان در قوه قضاییه بود. بر این اساس نمایندگان تصويب شده و مصوب قانون کردند که دفتر حمایت از اطفال و همچنين جوانان و نوجوانان قوه قضاییه به منظور ایجاد زمینه‌های همکاری با سایر نهادها، تهیه نقل از‌های موردی یا ادواری، انجام مطالعات و همچنين تحقیقات آماری و همچنين اطلاعاتی، پایش و همچنين ارزشیابی فعالیت‌های دفاتر استانی و همچنين شهرستانی در خصوص اجرای این قانون در قوه قضاییه تشکیل مي شود.
حالا باید منتظر ماند و همچنين دید بعد از تصویب لایحه تغییری در شرایط کودکان صورت خواهد گرفت یا شرایط کودکان هیچ تغییری نمی‌کند و همچنين تصویب این لایحه بعد از ۷ سال شمسي تنها شلوغ‌کاری خبری است. هرچند محمدرضا بادامچیان، نماینده مجلس زیاد به تصویب شدن این لایحه خوشبین نیست و همچنين در توئیتر خود اعلام کرده: این لایحه تمام مسایل مرتبط به حقوق کودکان را تضمین نمی‌کند. بعد از بررسی و همچنين تصویب جزییات این لایحه، باید طرح‌ها و همچنين لوایح دیگری نیز در مورد حقوق کودکان به صحن مجلس بیاید.
