تسهیل دسترسی به سرویس ها و خدمات فرهنگی و اجتماعی جهت اشخاص در معرض آسیب و همچنین آسیب دیده فرهنگی و اجتماعی پیامد های منفی رادرجامعه کاهش خواهد داد و همچنین کاهش پرونده های قضایی و همچنین انتظامی رابه دنبال خواهدداشت.یکی از منابع فرهنگی و اجتماعی که با آن هدف درایران پیاده سازی و راه اندازی شد اورژانس فرهنگی و اجتماعی می باشد که از سال شمسی ١٣٧٨ درایران پیاده سازی و راه اندازی شده می باشد.
آیین نامه اورژانس فرهنگی و اجتماعی به منظور ارائه سرویس ها و خدمات و همچنین رسیدگی به اوضاع آسیب دیدگان فرهنگی و اجتماعی در باره های متنوع و گوناگون و مختلف خشونت، گریز و فرار، آزار، طلاق ، اختلال هویت جنسی و زناشویی و جنسی و همچنین … تدوین و همچنین ابلاغ شده می باشد و همچنین با همکاری دستگاهها و همچنین وزارت خانه های متنوع و گوناگون و مختلف باره فراگیر شدن آن هم در سراسر کشور و همچنین با تامین اعتبارات مورد بهره بری و استفاده و نیاز ضروری فراهم خواهد شد .
اورژانس فرهنگی و اجتماعی شامل چهار فعالیت مرکزمداخله در بحران فردی،خانوادگی واجتماعی، پایگاه سرویس ها و خدمات فرهنگی و اجتماعی، خط تلفن اورژانس فرهنگی و اجتماعی(١٢٣) و همچنین سرویس ها و خدمات سیار اورژانس فرهنگی و اجتماعی می باشد که در حال حاضردر تمام استان های کشور فعالیت دارد. البته همه فعالیت ها به شکل فعلی همزمان فعال نشدند.مرکزمداخله دربحران که مرکزمادر و همچنین اصلی اورژانس فرهنگی و اجتماعی می باشد در سال شمسی ٧٨یعنی ١٧سال قبل در ابتدا در ٨ استان افتتاح شد و همچنین بعد گسترش پیدا کرد.
خط تلفن اورژانس فرهنگی و اجتماعی در ابتدا سه رقمی نبود.هر مرکزی که فعال می شد شهروندان و مردم شهر با شماره آن هم مرکز تماس می گرفتند ولی یادگیری شماره ها سخت بود .در تهران آن خط ٧ رقمی بود در شهرستان ها هم حداقل۵ رقمی و همچنین در نهایت در سال شمسی ١٣٨٣ شماره تلفن سه رقمی١٢٣ که در قبل جهت اورژانس فوریت های علم پزشکی جدید بود به اورژانس فرهنگی و اجتماعی اختصاص پیدا کرد که با پیگیریهای انجام شده ابتدا درمرکز نواب صفوی افتتاح شد.
سرویس ها و خدمات سیار اورژانس فرهنگی و اجتماعی هم درگذشته به شکل فعلی که شامل خودروی یک شکل باشند، نبود.بیشتراز طریق خودرو های اداری یا آژانس ها پیگیری ها و همچنین مداخله در محل انجام می شده است.یک مقطعی۵ ون جهت آن کار در نظر گرفته شده بود و همچنین بعد درتهران مینی بوس جهت آن کار اختصاص پیدا کرد.در شهرستان ها هم نوع خودروها متغایر و متفاوت بود. خودروهای موجود در ٢۵ خرداد ٨٧در تهران در محل نمایشگاه بین المللی تهران با ۵٠ خودرو افتتاح شد .
اولین مراکز اورژانس فرهنگی و اجتماعی ١٧ سال شمسی قبل دراستان یزد افتتاح شد و همچنین از آن هم سال شمسی به بعد به مرور استانها نسبتا به پیاده سازی و راه اندازی آن مراکز اقدام کردند که البته اورژانس در آن هم سالها اینگونه و همچنین تکمیل نبود .
به منظور نهادینه شدن همکاری های بین بخشی آیین نامه ایی یک باردر ٢۶ شهریور سال شمسی قبل با انجام اصلاحاتی در هیئتدولت به تصویب رسید .بعد از انجام اصلاحات مجددا در خرداد ماه ٩٢تصویب و همچنین ابلاغ شده است.البته عنوان آیین نامه تصویب شده و مصوب قانون هیئت وزیران «فوریت های فرهنگی و اجتماعی »می باشد که زیرا و به درستی که حکومت نمی تواند در لایحه از اصطلاحات لاتین بهره بری و استفاده کندفوریت جایگزین اورژانس شد..
تیم های هدف اورژانس فرهنگی و اجتماعی عبارتند از: خشونت دیدگان خانگی از قبیل کودک،‌همسر ، سالمند و همچنین معلول آزار دیده ،افرادی که نیت و اراده خودکشی دارند یا اقدام به خودکشی نموده اند و همچنین خانواده آنان،دخترک های جوان و ازدواج نکرده و همچنین پسران جوان فراری از منزل ،زنان و همچنین دخترک های جوان و ازدواج نکرده در معرض آسیب فرهنگی و اجتماعی یا آسیب دیده فرهنگی و اجتماعی ،زوجین متقاضی طلاق و همچنین اشخاص در معرض بحران طلاق ، کودکان خیابانی ،مبتلایان به اختلال هویت جنسی و زناشویی و جنسی در معرض آسیب شامل گرفتن کنندگان سرویس ها و خدمات فوریتهای فرهنگی و اجتماعی خواهند بود.
براساس ماده ۴ آن لایحه به منظور کنترل و همچنین کاهش بحرانهای فردی، خانوادگی و همچنین فرهنگی و اجتماعی از طریق ارایه سرویس ها و خدمات به گرفتن کنندگان سرویس ها و خدمات فوریتهای فرهنگی و اجتماعی، دستگاههای اجرایی مانند وزارت خانه های بهداشت ، ارتباطات و همچنین فناوری ، دادگستری ، کشور، راه و همچنین شهرسازی ، رفاه و همچنین تعاون و همچنین… مکلفند ضمن هماهنگی با نهاد بهزیستی اقدامات مورد بهره بری و استفاده و نیاز ضروری را انجام دهند.
وزارت ارتباطات و همچنین فناوری اطلاعات وظیفه تجهیز شبکه فوریتهای در کل کشور به تجهیزات مخابراتی شامل پیاده سازی و راه اندازی خط تلفن فوریتهای فرهنگی و اجتماعی (١٢٣) و همچنین فرکانس خط بی سیم به صورت مکالمه مجانی و رایگان ،‌ساخته یا ایجاد زیر ساخت مورد بهره بری و استفاده و نیاز ضروری ( نرم افزاری وسخت افزاری) خط تلفن اورژانس فرهنگی و اجتماعی ١٢٣ در تمامی منطقه ها و مناطق شهری و همچنین روستایی را بر عهده دارد و همچنین همچنین وزارت بهداشت، درمان و همچنین آموزش علم پزشکی جدید نیز وظیفه ارائه سرویس ها و خدمات درمانی فوری به گرفتن کنندگان سرویس ها و خدمات فوریتهای فرهنگی و اجتماعی ارجاع شده از مرکز و همچنین معرفی گرفتن کنندگان سرویس ها و خدمات فوریتهای فرهنگی و اجتماعی که جهت گرفتن سایر سرویس ها و خدمات( غیر از سرویس ها و خدمات موضوع آن آیین نامه) به مراکز درمانی رفت و آمد و مراجعه می‌کنند به مرکز را به دست خواهد داشت.
وزارت دادگستری نیز وظیفه هماهنگی با قوه قضاییه به منظور انجام موارد زیر با رعایت قوانین و همچنین مقررات مرتبط ،‌ صدور احکام قضایی مورد بهره بری و استفاده و نیاز ضروری، حضور مددکاران فرهنگی و اجتماعی مرکز در جلسات رسیدگی‌های قضایی مرتبط به گرفتن کنندگان سرویس ها و خدمات فوریتهای فرهنگی و اجتماعی،‌ مشخص کردن شعبه‌های ویژه در کلان شهرها و روستاها و همچنین مراکز استانها یا قاضی مشخص جهت رسیدگی به پرونده‌های ارجاعی از مرکز،‌ ،‌حمایت از کارکنان مرکز در اقامه دعاوی ناشی از انجام وظایف قوانین و قانونی در مقابل شاکیان را بر عهده دارد.
همچنین وزارت کشور نیز در راستای مشخص کردن تکلیف اشخاص خارجی فاقد مجوز اقامت، ارجاع شده از مرکز با قید فوریت و همچنین پذیرش آنها در مراکز مرتبط با اداره کل اتباع و همچنین مهاجرین خارجی،‌ تسهیل صدور شناسنامه و همچنین مدارک هویتی جهت گروههای هدف فاقد مدارک با معرفی مرکز طبق قوانین و همچنین مقررات مرتبط از طریق نهاد ثبت احوال کشور، هماهنگی با استانداری‌ها جهت اولویت دادن به طرح‌های مرتبط با آسیب‌های فرهنگی و اجتماعی در کارگروه فرهنگی، فرهنگی و اجتماعی و همچنین خانواده شورای برنامه جذاب و جالب و خوب ریزی و همچنین توسعه استان ، ،تامین اعتبار مورد مستلزم و نیاز استانی از طریق شورای برنامه جذاب و جالب و خوب ریزی و همچنین توسعه استان،اتخاذ تدابیر مورد بهره بری و استفاده و نیاز ضروری جهت ساخته یا ایجاد هماهنگی بین سرویس ها و خدمات فوریتی فعال در کشور شامل خطوط تلفن ١٢٣-١١۵-١٢۵-١١٠ ،‌بررسی کردن عملکرد دستگاههای استانی مسئول از طریق کارگروه فرهنگی، فرهنگی و اجتماعی و همچنین خانواده شورای برنامه جذاب و جالب و خوب ریزی و همچنین توسعه استان و همچنین ارایه نتایج آن هم به شورای یاد شده اقدام کند.
وزارت تعاون، کار و همچنین رفاه فرهنگی و اجتماعی نیز وظیفه توسعه سرویس ها و خدمات فوریتهای فرهنگی و اجتماعی در شهرهای بالای ۵٠ هزار فرد یا شخص جمعیت تا پایان سال شمسی ٩٢ و همچنین تشکیل جلسات با حضور نمایندگان تام الاختیار دستگاه‌های اجرایی همکار با هدف ساخته یا ایجاد هماهنگی ، سیاستگذاری و همچنین اقدامات راهبردی جهت ارایه سرویس ها و خدمات فوریتهای فرهنگی و اجتماعی را بر عهده دارد .
وزارت راه و همچنین شهرسازی نیز وظیه دارد زمین مورد مستلزم و نیاز مراکز تابع به صورت مجانی و رایگان با رعایت قوانین و همچنین مقررات مرتبط را تامین کند.
طراح آیین نامه اورژانس فرهنگی و اجتماعی با اشاره به آنکه اعتبار مورد مستلزم و نیاز آن لایحه در بودجه سالانه دیده می می شود، گفت: پایش و همچنین ارزشیابی فعالیت مراکز تابع ،‌ تهیه گزارشات عملکرد دستگاههای مسئول و همچنین ارسال به وزارت هر ۶ ماه یکبار،‌استاندارد سازی سرویس ها و خدمات و همچنین تجهیزات مراکز تابع،‌بهره بری و استفاده از ظرفیت‌های شوراهای شهرستان و همچنین شهرداریها جهت اجرای آن آیین نامه و همچنین … شامل مواردی می باشد که براساس آن لایحه بایستی و حتما اجرایی می شود.
شامل وظایف قوه انتظامی نیز می قدرت به حمایت از کارکنان مرکز در مواردی که سلامت جسمانی و همچنین امنیت جانی آنها و همچنین یا گرفتن کنندگان خدامت فوریتهای فرهنگی و اجتماعی در معرض خطر قرار می‌گیرند، ارجاع گرفتن کنندگان سرویس ها و خدمات فوریتهای فرهنگی و اجتماعی به مراکز فوریتهای فرهنگی و اجتماعی با رعایت قوانین و همچنین مقررات مرتبط و همچنین همکاری مورد بهره بری و استفاده و نیاز ضروری جهت استقرار خودروهای سرویس ها و خدمات سیار فوریتهای فرهنگی و اجتماعی در میادین شهرها و روستاها شامل وظایف قوه انتظامی در خصوص اجرای لایحه اورژانس فرهنگی و اجتماعی می باشد.

حسن موسوی چلک
ریاست انجمن مددکاران فرهنگی و اجتماعی ایران