تحلیل فیلم جالب چیست؟

اردیبهشت ۲۲, ۱۳۹۵ مقالات 0

نقد فیلم جذاب چیست؟
گرچه این پرسش شبیه به مساله‌ای غامض و فلسفی است ولی مطمئنم خیلی ی از مردم برای آن پاسخی تجربی واقع‌بینانه دارند.
نقد فیلم جذاب یعنی دو نفر (که نیز هر دو مرد می باشند ) که با بحث می‌کنند، صندلی‌های‌شان را با عوض می‌کنند، چشم ‌های‌شان را می‌چرخانند، انگشت‌های‌شان را تکان می‌دهند، وسط حرف می‌پرند و هرازگاهی هم یکدیگر را تایید می‌کنند.
یکی از افرادی که بیش از هرکس دیگر یادآور این نظریه درمورد نقد فیلم دیدنی بنیانگذار این نظریه دیوانه‌وار بود که منتقدان فیلم دیدنی باید با شور و شعفی جنون‌آمیز در تلویزیون ظاهر شوند، اخیرا کناره‌گیری خود از قاب کوچک را اعلام کرده است. راجر ابرت در اول آوریل نامـه ‌ای خطاب به خوانندگان «شیکاگو سان تایمز» نوشت که در اصل خداحافظی او با پروگرام تلویزیونی قدیمی و پربیننده‌ای بود که نه‌تنها او را به سرشناس‌ترین منتقد آمریکا، بلکه به ملموس‌ترین تجسم از این حرفه کنجکاوی‌برانگیز برای مردم عادی تبدیل کرد.
اما نکته اصلی نامـه ابرت را باید بازگشت او به روند عادی تحلیل نوشتاری دانست. شدت‌گرفتن سرطان غده ها بزاقی او در تابستان ۲۰۰۶ باعث شده دیگر قادر به حرف‌زدن نباشد ـ و حتی جراحی اخیرش نیز نتوانست این مساله را برطرف سازد ـ اما این مساله به‌هیچ‌وجه مانعی در راه ابراز عقایدش نخواهد بود.
بازگشت ابرت به حیطه نقد (اول آوریل که برحسب اتفاق مصادف با چهل‌ویکمین سال چاپ نخستین نوشته او در شیکاگو سان تایمز هست) برای خوانندگان وفادارش فرصتی برای از سر گرفتن مکالمه‌ای ناتمام با او است. مخالفان او هم فرصتی برای بستن مجدد شمشیرها از رو و حمله یافته‌اند.
بی‌شک هیچ‌یک از ما مشتاق رسیدن به سطح تولید مطلب ابرت نیستیم. از طرف دیگر همه هم این را می‌دانیم که کمیت بالا ـ نوشتن حداقل ۶ تحلیل در هفته به مدت چهار دهه همچنین گزارش جشنواره‌ها، مقاله ‌های تحلیلی درباره فیلم جذاب ‌های کلاسیک همين طور مطلب ‌هایی به مناسبت‌های گوناگون ـ مستلزم کاستن از کیفیت است.
گرچه نوشته‌های ابرت نقشی با اهمیت زیاد در کسب اعتبار او به‌عنوان منتقد داشته اما این حضـور زیاد ‌مدت او به عنوان منتقد در تلویزیون بود که چنین شهرت فراگیری برای او به دست آورد.
چنانچه کمی منصفانه به قضیه نگاه کنیم آنچه آقـای ابرت در تلویزیون انجام داد، اهمیت دفاع یا حتی ستایش کردن دارد. راجر ابرت و جین سیسکل، منتقدان اصلی شیکاگو سان تایمز، از سال ۱۹۷۵ برنامـه هفتگی را تحت‌عنوان «به‌زودی در سینماهای شهرتان» در شبکه تلویزیونی مکانی شروع کردند. گرچه ممکن است آنان در ابتدا چنین قصدی نداشتند ولی خیلی زود توانستند این حرفه انفرادی را به یک ورزش رقابتی، جذاب دو نفره تبدیل کنند.
برنامـه ‌ای که هم اکنون «نماهای کوتاه» نامیده می‌شود، خیلی زود از شبکه PBS در همه کشور پخش شد. این پروگرام از سال ۱۹۸۲ عمر زیاد را تحت عناوین مختلف با افراد مختلف این صنف شروع کرد اما در تمام این مدت این «سیسکل و ابرت» بود که احتمال دارد برای نخستین بار تصویر ی واضح از نقد فیلم جذاب را در اذهان عموم جا انداختند.
بعد از مرگ سیسکل در سال ۱۹۹۹، مهمانان بسياري (از عبارت بیل کلینتون) جای او را گرفتند تا اینکه سرانجام ریچارد روپر، یکی از نویسندگان شیکاگو سان تایمز، به عنوان همراه دائمی راجر ابرت گزینش شد.از دو سال پیش که راجر ابرت به خاطر سرطان قادر به حضـور در پروگرام نبود، گروه ی از منتقدان مهمان، از عبارت خود من، به برنامـه آمدند.
درمورد تجربه شخصی‌ام فقط می‌توانم بگویم که در تلویزیون هم مفرح‌تر هم دشوارتر از آن چیزی است که به نظر می‌آید. آیا برای تحلیل فیلم جذاب آینده‌ای وجود دارد؟ بالاخره معنای نقد فیلم جذاب چیست؟ شاید بتوان گفت نقد فیلم دیدنی برای گاهي از ما شغل، جهت برخی یک منبع درآمد باشد ولی در اینکه حرفه است، جای بحث زیاد ی وجود دارد.
چندی پیش روز بعدازظهر پشت رایانه نشسته بودم و کلیپ‌های قدیمی جین و راجر را نگاه می‌کردم. بعد از مدتی یک دختر م آمد پیش من نشست. مدتی در سکوت مشغول تماشا بودم و بعد یک دختر م گفت: «این دو نفر همـواره با دعوا می‌کنند.
حتی اگر هر دو نیز فیلم جالب ی را رفیق داشته باشند، باز نیز سر اینکه چه چیز فیلم جالب بهتر است با بحث می‌کنند.» شاید این حرف توصیفی کامل از نقد فیلم جذاب به عنوان یک کار فکری نباشد اما به‌نظرم می‌تواند جمع‌بندی مناسبی برای این بحث باشد.