در صورتی که چه حرفه مددکاری فرهنگی و اجتماعی در جهان تاریخی به درازای بیش از یک قرن دارد، عمر آن حرفه در ایران به حدود۵۷ سال شمسی می رسد. آن حرفه در عمر نیم قرنی خود در ایران فراز و همچنین فرودهای فراوانی را تجربه کرده می باشد، ولی باید توجه داشت آنچه بیش از همه حائز اهمیت می باشد نرسیدن آن حرفه به جایگاه واقعی بایدی خود می باشد. در آن راستا دلایل مختلفی شامل نداشتن متولی مشخص (بعضا داشتن پدران و همچنین مادران متعدد)، جدایی از مجامع علمی جهانی، عدم تولید دانش بومی، بی توجهی مسئولین به آن حرفه و همچنین شاغلین آن هم، کم کاری و همچنین بدکاری های بانیان و همچنین شاغلین آن حرفه و همچنین … گفتن می گردد. از بحث دلایل که بگذریم می قدرت به تفاوت های آن حرفه در ایران و همچنین جهان اشاره کرد، در حالی که مددکاران فرهنگی و اجتماعی در دنیا چتر خدماتی خود را در دوره ی پسامدرن به درازای تمامی اشخاص، تیم ها و همچنین جوامع انسانی گسترانیده اند. شاغلین آن حرفه در ایران در پی توضیح معنا و همچنین سرویس ها و خدمات آن حرفه به دست اندرکاران و همچنین عموم شهروندان و مردم شهر می باشند. به همین علت در آن نوشتار برآنیم تا با بازخوانی تازه ترین و جدیدترین تعریف مددکاری فرهنگی و اجتماعی که در جولای سال شمسی ۲۰۱۴ در نشست عمومی فدراسیون بین المللی مددکاری فرهنگی و اجتماعی(IFSW)و همچنین مجمع عمومی انجمن بین المللی مدارس مددکاری فرهنگی و اجتماعی(IASSW)به تصویب رسید، نیم نگاهی اجمالی بر جنبه های متنوع و گوناگون و مختلف آن حرفه در دوران پست مدرنیسم یا پسانوگرایی بیندازیم. مورد بهره بری و استفاده و نیاز ضروری به ذکر می باشد که در اینجا، کلمه “پست مدرنیسم ” اشاره به مقطع زمانی داشته و همچنین ارتباطی با فلسفه و همچنین زیربناهای اعتقادی آن دوران همچون نسبی گرایی، معناگرایی، جزئی نگری و همچنین … ندارد. تعریف ارائه شده، بدین شرح می باشد: مددکاری فرهنگی و اجتماعی یک حرفه اصولی و کاربردی(مبتنی بر عمل) و همچنین رشته تحصیلی دانشگاهی می باشد که توسعه و همچنین تغییر فرهنگی و اجتماعی ، انسجام فرهنگی و اجتماعی و همچنین توانمندسازی و همچنین آزادسازی اشخاص را تسهیل می کند. اصول عدالت فرهنگی و اجتماعی ، حقوق بشر ، مسئولیت جمعی و همچنین احترام به تفاوتها در مددکاری فرهنگی و اجتماعی اساسی اند. مددکاری فرهنگی و اجتماعی، با تکیه بر علوم فرهنگی و اجتماعی، علوم انسانی و همچنین دانش بومی، اشخاص و همچنین ساختارها را در مقابله با چالشهای زندگی و همچنین ارتقاء رفاه و همچنین بهزیستی درگیر می کند.”
می قدرت آن تعریف را به پنج قسمت و بخش تقسیم نمود هر چند قسمت و بخش های مذکور به سهولت قابل تفکیک و همچنین مرزبندی نبوده و همچنین چه بسا هر مورد زیرمجموعه چند قسمت و بخش قرار گیرد. آن پنج قسمت و بخش عبارتند از: پیش نیازها، ویژگی ها، تیم هدف، ابزار و همچنین اهداف.
پیش نیازها: آن قسمت و بخش را می قدرت به دو زیر مجموعه دانش پایه و همچنین اصول حرفه ای و همچنین اخلاقی تقسیم کرد. براساس تعریف مذکور در قسمت و بخش دانش پایه، نظریات و همچنین مفاهیم علوم فرهنگی و اجتماعی، انسانی و همچنین دانش بومی هر کشور به عنوان پیش نیازهای آن حرفه ذکر شده اند. که حرفه مددکاری فرهنگی و اجتماعی در ایران به شدت از کمبود دانش بومی رنج می برد. امید می باشد پدران و همچنین مادران مددکاری فرهنگی و اجتماعی و همچنین سایر اشخاص توانمند آن حرفه با مکتوب کردن تجارب ارزشمند خود باره ساخته یا ایجاد دانش بومی آن حرفه را فراهم نمایند. در قسمت و بخش اصول نیز اصول عدالت فرهنگی و اجتماعی، حقوق بشر، احترام به تفاوت ها و همچنین مسئولیت فرهنگی و اجتماعی به عنوان اصول اساسی حرفه ای و همچنین اخلاقی که زیر بنای کار با هر تیم هدفی می باشد گفتن شده اند. مورد بهره بری و استفاده و نیاز ضروری به ذکر می باشد که اصول اخلاقی و همچنین حرفه ای پیش گفته در منابع متنوع و گوناگون و مختلف مددکاری فرهنگی و اجتماعی را می قدرت به عنوان تابعی از هر یک از آن اصول کلی در نظر گرفت. به روش مثال، اصول اخلاقی اساسی و همچنین معروفی همچون اصل فردیت و همچنین پذیرش می توانند به عنوان زیرمجموعه اصل احترام به تفاوت ها در نظر گرفته شوند.
ویژگی ها: در آن تعریف، دو ویژگی اساسی جهت آن حرفه گفتن شده می باشد: اصولی و کاربردی (مبتنی بر عمل) و همچنین دانشگاهی بودن. بی شک حرفه مددکاری فرهنگی و اجتماعی یکی از پرکاربردترین حرفه ها در شرایط کنونی می باشد که اصولی و کاربردی و همچنین عمل گرا بودن، آن هم را از بسیاری حرفه های دیگر متمایز نموده می باشد. همین ویژگی مددکاران فرهنگی و اجتماعی را به عضو ویژه در تیم های متنوع و گوناگون و مختلف کاری تغییر پیدا کردن کرده می باشد. در مورد دانشگاهی بودن آن رشته، ذکر آن نقطه خالی از لطف نخواهد بود که قطعا دست اندرکاران اصلی تدوین آن تعریف (منظور تعریف جدید مددکاری فرهنگی و اجتماعی می باشد) شناختی نسبت به دانشگاه هایی نظیر دانشگاه جامع علمی اصولی و کاربردی و همچنین پیام نور در ایران نداشته اند وگرنه بی شک منظور از دانشگاهی بودن آن رشته را با شفافیت و همچنین اختصاصیت بیشتری تعریف می کردند تا صرف نام دانشگاه جهت یک مجموعه مجوزی جهت تربیت مددکاران فرهنگی و اجتماعی آن هم هم مددکاران فرهنگی و اجتماعی متخصص در رشته هایی زیرا و به درستی که مددکاری تخصصی کودک، خانواده، اورژانس فرهنگی و اجتماعی و همچنین … نباشد. یقینا مراد از تعریف مددکاری فرهنگی و اجتماعی به عنوان یک رشته دانشگاهی، مشخص کردن آن هم به عنوان رشته ای تخصصی با مفاهیم و همچنین سرفصل ها مشخص و همچنین ویژه که ترکیب آن هم با در نظر گرفتن شرایط ویژه جهت وارد شدن اشخاص به آن هم و همچنین همچنین توجه به کیفیت آموزش های عملی و همچنین نظری ارائه شده می تواند به تربیت مددکاران فرهنگی و اجتماعی متخصص، حرفه ای و همچنین توانمند منجر می شود که عملکرد آنان بیش از آن که نشان دهنده سهل بودن آن حرفه باشد، بعد ممتنع و همچنین تخصصی بودن آن هم را نیز یادآوری نماید.
تیم هدف: در آن تعریف تمامی اشخاص، تیم ها و همچنین جوامع انسانی به عنوان تیم هدف آن رشته در نظر گرفته شده اند و همچنین همچون قبل نمی قدرت تیم هدف آن حرفه را آسیب دیدگان فرهنگی و اجتماعی یا اشخاص، تیم ها و همچنین جوامع در معرض آسیب در نظر گرفت. تاکید بر آن مورد در تعریف جدید مددکاری فرهنگی و اجتماعی به نوعی مجوز و همچنین راهنمای ارائه سرویس ها و خدمات مددکاران فرهنگی و اجتماعی در حوزه های متنوع و گوناگون و مختلف پیش بینی شده و همچنین نشده می باشد که مستلزم و نیاز می باشد مددکاران فرهنگی و اجتماعی شاغل در ایران با کسب تخصص و همچنین دانش مورد بهره بری و استفاده و نیاز ضروری به سمت ارائه سرویس ها و خدمات به تمامی اشخاص، تیم ها و همچنین جوامع انسانی گام بردارند.
ابزار/اهداف: آن تعریف به روش مشخص در ارتباط با ابزار مورد بهره بری و استفاده مددکاران فرهنگی و اجتماعی سخن نمی گوید. هرچند می قدرت مواردی همچون توسعه و همچنین تغییر فرهنگی و اجتماعی، انسجام فرهنگی و اجتماعی، توانمندسازی و همچنین آزادسازی اشخاص را به عنوان ابزار کار مددکاران فرهنگی و اجتماعی در نظر گرفت تا با بهره بری و استفاده از آن ابزار به اهداف غایی آن حرفه که در ادامه گفتن می می شود رسید. همچنین می قدرت آن موارد را به عنوان اهداف کوتاه مدت و همچنین میان مدت نیز در نظر گرفت. به روش کلی می قدرت گفت تعریف آن موارد به عنوان ابزار یا اهداف بستگی به حیطه فعالیت و همچنین نوع نگاه مددکار فرهنگی و اجتماعی در باره مورد نظر دارد.
اهداف غایی: در آن تعریف دو هدف به عنوان اهداف غایی حرفه مددکاری فرهنگی و اجتماعی در نظر گرفته شده می باشد: ارتقاء رفاه و همچنین بهزیستی تیم های هدف و همچنین درگیر کردن اشخاص و همچنین ساختارها در جریان مقابله با چالش های زندگی. در باره هدف اول (ارتقاء رفاه و همچنین بهزیستی) می قدرت گفت به روش کلی هدف نهایی تمامی فعالیت های مددکاران فرهنگی و اجتماعی همین مورد می باشد که از طریق درگیر کردن تیم هدف در جریان رسیدن به اهداف میسر خواهد شد. هدف دوم نیز اشاره به یکی از اصول گفتن شده در متون مددکاری فرهنگی و اجتماعی تحت عنوان اصل “مشارکت در اراده و تصمیم راسخ گیری” دارد که توانمند سازی و همچنین تغییر پایدار را منوط به مشارکت اشخاص در فعالیت ها و همچنین درگیر کردن اشخاص در فرآیند کمک می داند.
در پایان مورد بهره بری و استفاده و نیاز ضروری به ذکر می باشد که فدراسیون بین المللی مددکاری فرهنگی و اجتماعی هر ساله، شعاری را به عنوان شعار سال شمسی مشخص می کند. در سال شمسی جاری (۲۰۱۶ میلادی) با محور احترام به شان و همچنین حقوق همه انسان ها، شعار مددکاران فرهنگی و اجتماعی در جست وجوی یک جامعه انسانی منجسم مشخص کردن شده می باشد. شعاری که براساس تعریف پیش گفته، انسجام فرهنگی و اجتماعی را به عنوان یک هدف در نظر گرفته می باشد. می قدرت گفت آن فدراسیون امیدوار می باشد مددکاران فرهنگی و اجتماعی با ابزاری همچون توسعه و همچنین تغییر فرهنگی و اجتماعی، توانمند سازی و همچنین آزادسازی اشخاص و همچنین توجه به اصولی زیرا و به درستی که احترام به تفاوت ها، تلاش در راستای تحقق عدالت فرهنگی و اجتماعی و همچنین رعایت حقوق بشر و همچنین انجام مسئولیت های فرهنگی و اجتماعی، به سوی یک جامعه انسانی منسجم گام بردارند. جامعه ای فارغ از رنگ ها، نژادها، مرزها، زبان ها و همچنین … جامعه ای منسجم و همچنین واحد براساس انسانیت. جامعه ای که بارزترین پس نتیجه آن می شود که آن هم احساس هم بستگی و همچنین امنیت فرهنگی و اجتماعی خواهد بود. در کشور ما در صورتی که چه اکثرا از زوایای غیره ای همچون سیاسی، اقتصادی، علم پزشکی جدید و همچنین … به مسائل فرهنگی و اجتماعی نگریسته شده می باشد و همچنین کمتر مجال ایفای نقش در سیاستگذاری ها را به شاغلین توانمند آن حرفه داده اند، ولی باید توجه داشت آن موارد نباید مانعی بر سر تلاش آن تیم تاثیرگذار در راستای تحقق شعار مذکور براساس شرایط پیش گفته باشد. بی شک در دورانی که تحت عنوان پسا برجام خوانده می می شود و همچنین همگان وعده رونق اقتصادی را در سال شمسی بعدی می دهند مددکاران فرهنگی و اجتماعی به عنوان افرادی که در خط مقدم مسائل فرهنگی و اجتماعی مشغول به فعالیت خواهند بود می توانند با تلاش در راستای انسجام فرهنگی و اجتماعی و همچنین احترام به تفاوت ها گامی هرچند کوچک به سمت جامعه منسجم تر، عادلانه تر و همچنین انسانی تر بردارند. گام هایی کوچک جهت ساخته یا ایجاد تفاوتی پهناور و بزرگ.

مرتضی دانائی فر
دانشجوی دکتری مددکاری فرهنگی و اجتماعی