آسیب‌های فرهنگی و اجتماعی پیوسته در همه جوامع از گستردگی و همچنین تنوع بسیاری برخوردار بوده، هست و همچنین خواهد بود. شامل ویژگی‌هایی که در جامعه کنونی شاهد آن هم هستیم، گسترش تکنولوژی، دسترسی به اطلاعات و همچنین تحولاتی می باشد که از طریق فضای مجازی ساخته یا ایجاد شد و همچنین منجر به ساخته یا ایجاد آسیب‌های فرهنگی و اجتماعی در جوامع شد. ماهواره، فضای مجازی و همچنین شبکه‌های فرهنگی و اجتماعی به دنبال تاثیر اینترنت در جوامع توسعه‌یافته آسیب‌های جدیدی را ساخته یا ایجاد کرده که در قبل شاهد آن هم نبودیم. قبل از آنکه اینترنت به‌روش کامل در کشور و همچنین فرهنگ ما جا بیفتد موضوع جرایم اینترنتی مطرح شد.

ما با گسترش فضای مجازی با آسیب‌هایی مواجه هستیم که قبل از گسترش آن فضاها با آنها برخورد کردیم. به همین دلیل جوامع دائما در معرض آسیب‌های فرهنگی و اجتماعی نوپدید خواهند بود. آسیب‌هایی که به یک معنا در قبل چندان مهم نبود، ولی باید توجه داشت در زمان فعلی گسترش آن هم اشخاص بسیاری را درگیر خود کرده می باشد. معنی نوپدید بودن آن آسیب‌ها آن نیست که در قبل آن آسیب‌ها وجود نداشته‌اند، بلکه آسیب‌های فرهنگی و اجتماعی که در همه زمان‌ها شاهد گسترش آن هم هستیم در بعضی زمان‌ها و همچنین به واسطه بعضی تحولات رشد و همچنین نمود بیشتری پیدا می‌کنند و همچنین آسیب‌های ساخته یا ایجاد شده در فضای مجازی کشور نیز از آن دسته خواهند بود.

فضای مجازی به خودی خود بد نیست

هر چند آسیب‌های فرهنگی و اجتماعی اینترنتی در سال شمسی‌های اخیر در کشور بسط بیشتری پیدا کرده می باشد، ولی باید توجه داشت بایستی و حتما قبول کنیم فضای مجازی و همچنین دسترسی آزادانه اشخاص به خبرهای جدید و همچنین اطلاعات فی‌نفسه و همچنین به خودی خود بد نیست. ضعف برنامه جذاب و جالب و خوب‌های پیشگیری و همچنین فقدان رویکرد بعدی نگری در مورد فضای مجازی به گونه‌ای به ضرر کشور شده می باشد که بعد از ساخته یا ایجاد آسیب جدید و تو و تازه می‌خواهیم جهت برنامه جذاب و جالب و خوب‌ریزی در مورد آن هم آسیب اقدام کنیم. ضعف در اطلاع‌رسانی به موقع باره‌ای را فراهم کرده که ما آسیب‌های قابل توجهی را در حوزه موضوعات متنوع و گوناگون و مختلف دیدن کنیم. بایستی و حتما قبول کنیم که در صورتی که رویکردهای پیشگیرانه را تقویت کنیم بی‌شک بستر جهت سلامت فرهنگی و اجتماعی اکثرا و بیشتر فراهم می‌می شود. در حال حاضر به دلیل ضعف در حوزه پیشگیری نتوانسته‌ایم با آسیب‌های فرهنگی و اجتماعی نوظهور یا نوپدید برخورد درستی داشته باشیم. نگرانی در مورد آسیب‌های فرهنگی و اجتماعی نوپدید از جایی شدت می‌گیرد که بحث جذابیت آن آسیب‌ها جهت جوانان و همچنین جوانان و نوجوانان و همچنین خنثی بودن آن آسیب‌ها مطرح می‌می شود. منظور از خنثی بودن آسیب‌های فرهنگی و اجتماعی در فضای مجازی آن می باشد که افرادی که دچار سوءرفتار در فضای مجازی خواهند بود به سختی قابل قضاوت خواهند بود و همچنین آن اشخاص در مقایسه با افرادی که جهت مثال اعتیاد دارند به خوبی و همچنین به سرعت توسط جامعه قابل شناسایی نیستند.

مجموعه آن تخلفات در کشور ما طی چند سال شمسی اخیر که بهره بری و استفاده از اینترنت و همچنین فضای مجازی شدت گرفته به جایی رسید که دایره انتظامی و همچنین پلیس ویژه تحت عنوان پلیس فتا جهت نظارت بر تخلفات احتمالی در فضای مجازی و همچنین مقابله با آسیب‌ها شکل گرفت که تا پیش از آن وجود نداشت. تا قبل از آن در صورتی که کسی در فضای مجازی و همچنین اینترنت تخلفی را مرتکب می‌شد در درجه اول امکان شناسایی او به آن سرعت و همچنین سهولت وجود نداشت و همچنین در کنار آن نمی‌شد به درستی او را مجازات کرده و همچنین قانون را در مورد آن فرد خاطی به جریان انداخت.

بعدی‌نگری را فراموش کرده‌ایم

در ارتباط و رابطه با بحث آسیب‌های فرهنگی و اجتماعی و همچنین آسیب‌های فرهنگی و اجتماعی نوپدید بایستی و حتما رویکرد بعدی‌نگری را در کشور تقویت کنیم؛ موضوعی که فقدان آن هم باعث شده هزینه‌های انسانی و همچنین ملی بسیاری را بپردازیم. آسیب‌های فرهنگی و اجتماعی می‌توانند هزینه‌های هنگفت اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی و همچنین حتی سیاسی و همچنین امنیتی جهت کشورها داشته باشند و همچنین در حالی که در صورتی که آن آسیب‌ها به حال خود رها شوند یا بعدی‌نگری در مورد آنها صورت نگیرد بایستی و حتما جهت هزینه‌های مختلفی که آن سهل‌انگاری بر ما وارد می‌کند آماده باشیم. هیچ جامعه‌ای از آسیب‌های متنوع و گوناگون و مختلف فرهنگی و اجتماعی مصون نخواهد بود مگر آنکه از قبل بتواند تدابیر مناسبی را در آن حوزه اتخاذ کند.

جامعه ما هم از آن آسیب‌ها مصون نبوده و همچنین نخواهد بود و همچنین بنابراین همه جوامع در همه مقاطع و همچنین دوره‌های تاریخی در معرض آسیب‌های فرهنگی و اجتماعی خواهند بود و همچنین بایستی و حتما آمادگی مقابله با تهدید‌های متنوع و گوناگون و مختلف در آن حوزه را داشته باشند. آسیب‌های فرهنگی و اجتماعی نوپدید هم بر افرادی که درگیر آن حوزه خواهند بود و همچنین هم بر خانواده‌های آنها و همچنین کل اشخاص جامعه تاثیر می‌گذارد و همچنین از آن حیث آن آسیب‌های فرهنگی و اجتماعی نوپدید جوامع را در مواجهه با آسیب‌هایی قرار می‌دهد که آمادگی مورد بهره بری و استفاده و نیاز ضروری جهت مقابله با آنها وجود ندارد. در باره آسیب‌های ناشی از فضای مجازی ضعف تکنیک‌های مداخله‌ای و همچنین تجربه و مهارت بالا‌های مداخله‌ای را هم شاهد هستیم. مداخله درست و همچنین اصولی با فیلتر و همچنین سانسور تفاوت دارد و همچنین نباید تصور کرد هر نوع مداخله‌ای در بحث آسیب‌های فرهنگی و اجتماعی در فضای مجازی بایستی و حتما به حذف و همچنین فیلتر خلاصه می شود.

از سوی دیگر، نمی‌قدرت آسیب‌های فرهنگی و اجتماعی نوپدید را بدون در نظر گرفتن شرایط کلی جامعه بررسی کردن کرد و همچنین کلیه آسیب‌ها در پس نتیجه آن می شود که شرایط کلی حاکم بر جوامع در هر عصر و همچنین دوره تاریخی بایستی و حتما بررسی کردن می شود. تنهایی و همچنین فقدان همبستگی فرهنگی و اجتماعی، کاهش مسئولیت فرهنگی و اجتماعی، کاهش سرمایه فرهنگی و اجتماعی، فقدان برنامه جذاب و جالب و خوب‌ریزی در حوزه جوانان و همچنین نشاط و همچنین شادابی آنها، بی‌اعتمادی، فردگرایی و همچنین… می‌تواند باعث بروز انواع آسیب‌های فرهنگی و اجتماعی جدید در کشور می شود. هرچند جنس آسیب‌های فرهنگی و اجتماعی کشور در حال حاضر اکثرا و بیشتر مجازی می باشد ولی باید توجه داشت آن آسیب‌ها محدود به آن فضا نخواهد بود و همچنین در اثر مداخله سایر عوامل فرهنگی و اجتماعی هم می‌توانند ساخته یا ایجاد شوند.

توسعه اورژانس فرهنگی و اجتماعی

در حال حاضر بهره بری و استفاده از فضای مجازی در میان شهروندان و مردم شهر ایران نسبت به قبل خیلی زیاد فراگیر شده و همچنین البته به گفته مهندسین و متخصصین و همچنین آسیب‌شناسان سن بهره بری و استفاده از فضاهای مجازی نیز در میان جوانان و نوجوانان کاهش یافته می باشد. بایستی و حتما بهره بری و استفاده درست از فضای مجازی به کاربران آموزش داده می شود و همچنین سواد بهره‌برداری مناسب افزایش پیدا کند. در آن باره مسئولان بایستی و حتما چاره‌ای بیندیشند، در غیر آن صورت در سال شمسی‌های بعدی دیگر نمی‌قدرت با آسیب‌های فرهنگی و اجتماعی ساخته یا ایجاد شده مقابله کرد.

به خانواده‌ها توصیه می‌می شود که نظارت و همچنین دقت کافی بر نحوه بهره بری و استفاده فرزندان خود از فضاهای مجازی را داشته باشند و همچنین مانع بهره بری و استفاده کودکان در سنین پایین شوند. در زمان فعلی بیش از هر زمان غیره ای ضرورت راه‌اندازی اورژانس فرهنگی و اجتماعی در شهرهای کوچک احساس می‌می شود، زیرا توسعه اورژانس فرهنگی و اجتماعی از شیوع آسیب‌های فرهنگی و اجتماعی در کشور جلوگیری می‌کند.

حسن موسوی‌چلک، ریاست انجمن مددکاران فرهنگی و اجتماعی

منبع: روزنامه آرمان